Quỹ đầu tư là gì? Các quỹ đầu tư tại Việt Nam

Ngoài các loại hình đầu tư phổ biến như cổ phiếu, trái phiếu thì quỹ đầu tư cũng đang là một xu hướng được nhiều nhà đầu tư quan tâm. Tuy nhiên, để tham gia đầu tư vào quỹ, nhà đầu tư cần hiểu được khái niệm quỹ đầu tư là gì, tìm hiểu ưu và nhược điểm các quỹ đầu tư tại Việt Nam. Trong bài viết này hãy cùng Stock Insight đi tìm hiểu những vấn đề trên.

Quỹ đầu tư là gì? Đặc điểm của các quỹ đầu tư

Quỹ đầu tư là hình thức kêu gọi vốn từ nhiều nhà đầu tư để mang đi đầu tư vào các lĩnh vực sinh lời cao như cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán, bất động sản,…. Để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư, quỹ đầu tư được quản lý bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, cũng như chịu sự giám sát của các cơ quan có thẩm quyền. 

Khi đầu tư vào quỹ đồng nghĩa với việc nhà đầu tư sẽ không đầu tư một mình. Thay vào đó, nhà đầu tư sẽ gửi tiền của mình cho một nhóm chuyên gia tài chính của công ty quản lý quỹ. Những chuyên gia này sẽ giúp nhà đầu tư quản lý, phân bổ vốn và đưa ra các quyết định nên nắm giữ loại chứng khoán nào, số lượng bao nhiêu và khi nào nên mua và khi nào nên bán.

Khi lựa chọn bất kỳ kênh đầu tư nào thì ai cũng muốn có lợi nhuận cao. Tuy nhiên khoản lợi nhuận thu về nhiều hay ít sẽ phụ thuộc vào sản phẩm đầu tư, công ty quản lý quỹ, tình hình biến động thị trường,…

Các quỹ đầu tư vào lĩnh vực an toàn thường lợi nhuận sẽ tương đối thấp. Ngược lại, nếu đầu tư vào quỹ thuộc lĩnh vực có mức độ rủi ro cao hơn, thì lợi nhuận mà nhà đầu tư đạt được cũng sẽ cao hơn. Danh mục đầu tư ở quỹ rất đa dạng để nhà đầu tư lựa chọn.

Vai trò của quỹ đầu tư trên thị trường tài chính

Vai trò của quỹ đầu tư trên thị trường tài chính rất quan trọng và đa dạng. Dưới đây là một số vai trò quan trọng của các loại quỹ đầu tư trên thị trường tài chính:

1. Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Một trong những lợi ích lớn nhất của các quỹ đầu tư là khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư. Nhà đầu tư có thể tham gia vào quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ trái phiếu, quỹ đầu tư hỗn hợp, và nhiều loại quỹ khác. Điều này giúp giảm rủi ro bằng cách phân chia vốn ra nhiều lĩnh vực khác nhau.
2. Chuyên gia quản lý: Các quỹ đầu tư có lợi thế sử dụng chuyên gia tài chính có kinh nghiệm để quản lý danh mục đầu tư. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu suất đầu tư và tạo ra cơ hội đầu tư tốt hơn cho nhà đầu tư.
3. Diversification (Đa dạng hóa): Quỹ đầu tư có khả năng đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau, từ cổ phiếu và trái phiếu đến bất động sản và hàng hóa. Điều này giúp giảm rủi ro và tạo ra cơ hội sinh lời trong nhiều tình huống thị trường.
4. Quản lý rủi ro: Một trong những vai trò chính của các quỹ đầu tư là quản lý rủi ro. Các quỹ có thể sử dụng phương pháp quản lý rủi ro để bảo vệ vốn đầu tư của nhà đầu tư trong tình hình thị trường không ổn định hoặc giảm thiểu các rủi ro khác.
5. Thu nhập ổn định: Một số quỹ, như quỹ trái phiếu, chủ yếu tập trung vào việc tạo ra thu nhập ổn định cho nhà đầu tư. Điều này có lợi cho những người có mục tiêu đầu tư để tạo ra thu nhập hàng tháng hoặc hàng năm.
6. Tiếp cận dễ dàng: Tham gia vào một quỹ đầu tư thường dễ dàng hơn và có tính thanh khoản cao hơn so với việc tạo lập và quản lý danh mục đầu tư cá nhân. Điều này giúp nhà đầu tư tránh được công việc phức tạp và tiết kiệm thời gian.

Cách thức hoạt động của quỹ đầu tư

Cách thức hoạt động của quỹ đầu tư bao gồm các bước chính sau đây:

Bước 1: Huy động vốn Công ty quản lý quỹ tạo ra quỹ đầu tư và huy động vốn từ các nhà đầu tư. Để tham gia, nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ, mỗi đơn vị tương ứng với một số tiền cụ thể. Số tiền này sẽ được huy động và sử dụng để đầu tư theo chiến lược của quỹ.

Bước 2: Đầu tư Sau khi huy động vốn, công ty quản lý quỹ sẽ sử dụng số tiền này để đầu tư vào một loạt tài sản và công cụ tài chính, chẳng hạn như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, và hàng hóa. Chiến lược đầu tư này thường được xây dựng để đạt được mục tiêu cụ thể và tối ưu hóa lợi nhuận.

Bước 3: Định giá, phát hành, và mua lại chứng chỉ quỹ Công ty quản lý quỹ định giá chứng chỉ quỹ bằng cách tính giá trị tài sản ròng của quỹ (NAV) chia cho tổng số chứng chỉ quỹ đã phát hành (CCQ).

• Đối với quỹ đóng: Giá chứng chỉ quỹ phụ thuộc vào nhu cầu trên thị trường và có thể dao động theo giá thị trường tương tự như cổ phiếu.
• Đối với quỹ mở: Giá chứng chỉ quỹ bằng NAV/CCQ, và thường kèm theo phí giao dịch. Quỹ mở có khả năng mua lại chứng chỉ quỹ từ nhà đầu tư nếu họ quyết định bán lại.

Bước 4: Quản lý danh mục và theo dõi thị trường Công ty quản lý quỹ có một đội ngũ chuyên gia theo dõi và quản lý danh mục đầu tư. Họ thực hiện các giao dịch mua bán tài sản, theo dõi thị trường, và điều chỉnh danh mục theo chiến lược đầu tư ban đầu.

Bước 5: Phân phối lợi nhuận Lợi nhuận từ việc đầu tư được phân phối cho nhà đầu tư dựa trên tỷ lệ chứng chỉ quỹ mà họ sở hữu. Phân phối này có thể được thực hiện thông qua cổ tức hoặc bằng cách bán chứng chỉ quỹ trên thị trường.

Bước 6: Báo cáo và giám sát Công ty quản lý quỹ cung cấp thông tin định kỳ về hiệu suất và tình hình tài chính của quỹ cho nhà đầu tư. Những báo cáo này giúp nhà đầu tư theo dõi tình hình đầu tư của họ và đảm bảo rằng mục tiêu đầu tư được thực hiện đúng cách.

Phân loại 4 quỹ đầu tư tại Việt Nam

Dựa vào nguồn vốn huy động 

Dựa vào nguồn vốn huy động, quỹ đầu tư được chia làm 2 loại là quỹ đại chúng và quỹ thành viên

• Quỹ đại chúng: Theo Khoản 38 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 giải thích “Quỹ đại chúng là quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng.” Quỹ huy động vốn đầu tư bằng cách phát hành ra công chúng. Quỹ đại chúng sẽ bao gồm quỹ đóng và quỹ mở. Quỹ đại chúng không hạn chế số lượng thành viên tham gia. Nhà đầu tư có thể là cá nhân hoặc pháp nhân, nhưng phần lớn là cá nhân với các khoản đầu tư riêng lẻ. Quỹ đại chúng giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro và đạt hiệu quả đầu tư cao trong dài hạn.
• Quỹ thành viên: Theo Khoản 41 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 giải thích “Quỹ thành viên là quỹ đầu tư chứng khoán có số thành viên tham gia góp vốn từ 02 đến 99 thành viên và chỉ bao gồm thành viên là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.” Như vậy, khác với quỹ đại chúng, quỹ thành viên bị hạn chế về số lượng và đối tượng tham gia. Vì vậy tính thanh khoản của quỹ thành viên sẽ thấp hơn so với quỹ đại chúng. Ngoài ra, vốn góp tối thiểu của quỹ thành viên là 50 tỷ. Nhà đầu tư có quyền tham gia kiểm soát việc đầu tư của quỹ.

Dựa vào cách thức huy động (quỹ đóng, quỹ mở)

Dựa vào cách thức huy động, quỹ đầu tư được chia làm 2 loại là quỹ đóng và quỹ mở.

• Quỹ đóng: Theo Khoản 40 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 giải thích “Quỹ đóng là quỹ đại chúng mà chứng chỉ quỹ đã chào bán ra công chúng không được mua lại theo yêu cầu của nhà đầu tư.” Quỹ đóng có tính thanh khoản cao và ổn định do chỉ được phát hành một lần khi huy động vốn. Số lượng chứng chỉ quỹ của quỹ đóng là cố định và không được giao dịch.
• Quỹ mở: Theo Khoản 39 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 giải thích “Quỹ mở là quỹ đại chúng mà chứng chỉ quỹ đã chào bán ra công chúng phải được mua lại theo yêu cầu của nhà đầu tư.” Quỹ mở có tính thanh khoản cao hơn quỹ đóng. Ngoài ra, các nhà đầu tư quỹ này có thể bán lại chứng chỉ quỹ cho công ty quản lý quỹ theo giá trị ròng tại thời điểm giao dịch.

Dựa vào đối tượng và mục đích đầu tư 

Dựa vào đối tượng và mục đích đầu tư, quỹ đầu tư được chia làm nhiều loại khác nhau:

• Quỹ trái phiếu: Quỹ trái phiếu là dạng quỹ mở tập trung đầu tư vào các sản phẩm trái phiếu như trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu ngân hàng hoặc các giấy tờ có giá khác. Mục tiêu chính của quỹ trái phiếu là tạo ra thu nhập ổn định và lâu dài cho các nhà đầu tư.
• Quỹ hoán đổi danh mục: Theo Khoản 42 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 giải thích “Quỹ hoán đổi danh mục là quỹ mở hình thành từ việc tiếp nhận, hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu lấy chứng chỉ quỹ. Chứng chỉ quỹ hoán đổi danh mục được niêm yết và giao dịch trên hệ thống giao dịch cho chứng khoán niêm yết.” Quỹ hoán đổi danh mục có nhiều ưu điểm như: Đa dạng hoá danh mục đầu tư với chi phí thấp, không đòi hỏi nhà đầu tư phải có quá nhiều kiến thức, thời gian phân tích cổ phiếu,…
• … 

Dựa vào cách thức tổ chức và hoạt động (quỹ đầu tư dạng công ty, quỹ đầu tư dạng hợp đồng)

Dựa vào cách thức tổ chức và hoạt động, quỹ đầu tư được chia làm 2 loại là quỹ đầu tư dạng công ty và quỹ đầu tư dạng hợp đồng. 

• Quỹ đầu tư dạng công ty: Quỹ đầu tư dạng công ty là quỹ được thành lập bởi một công ty, mà các nhà đầu tư là cổ đông. Theo đó, cơ quan điều hành cao nhất của quỹ là hội đồng quản trị do các cổ đông (tức nhà đầu tư) bầu ra. Nhà đầu tư có nhiệm vụ quản lý toàn bộ hoạt động của quỹ, lựa chọn công ty quản lý quỹ và giám sát các hoạt động đầu tư của công ty quản lý quỹ và có quyền thay đổi công ty quản lý quỹ.
• Quỹ đầu tư dạng hợp đồng: Quỹ đầu tư dạng hợp đồng là quỹ do công ty quản lý quỹ thành lập, huy động vốn và thực hiện hoạt động đầu tư. Nhà đầu tư là những người góp vốn vào quỹ, nhưng sẽ không tham gia vào các hoạt động đầu tư.

Ưu điểm và nhược điểm của các quỹ đầu tư

Ưu điểm

Khi tham gia quỹ đầu tư, nhà đầu tư không cần quá am hiểu về kiến thức đầu tư tài chính. Ngoài ra cũng không cần dành quá nhiều thời gian để theo dõi thị trường một cách sát sao. Vì nguồn vốn của nhà đầu tư sẽ được quản lý chặt chẽ bởi các chuyên gia dày dặn kinh nghiệm ở công ty quản lý quỹ. Sự có mặt của nhà quản lý chuyên nghiệp giúp bạn dễ dàng theo dõi diễn biến thị trường, kiểm soát rủi ro nhanh chóng, từ đó tối đa hóa lợi nhuận đầu tư. 

Thay vì để tiền “ngồi chơi” trong một thời gian dài. Trong khi tình hình lạm phát căng thẳng khiến đồng tiền rất dễ bị mất giá. Để ngăn điều này xảy ra, nhà đầu tư có thể tham gia các quỹ như một nguồn tiền sinh lời thụ động.

Số tiền “nhàn rỗi” này sẽ được các chuyên gia tài chính phân tích để quyết định nên đầu tư vào danh mục nào. Lợi nhuận sẽ được chuyển vào tài khoản của nhà đầu tư khi đáo hạn. Ở trong một tình huống lý tưởng, nhà đầu tư không cần phải làm việc mà tài khoản của bạn vẫn tăng trưởng thụ động theo chu kỳ.

Nhược điểm

Bên cạnh ưu điểm thì quỹ đầu tư cũng còn tồn đọng một vài hạn chế.

Đối với nhà đầu tư cá nhân khi tham gia vào quỹ sẽ có chuyên gia từ công ty quản lý quỹ ra quyết định mua bán thay cho nhà đầu tư. Quỹ thường sẽ tập trung hơn vào danh mục có tính an toàn cao, chính vì thế đôi khi không đáp ứng được kỳ vọng của nhà đầu tư, đặc biệt trong những giai đoạn thị trường tăng mạnh.

Ngoài ra khi tham gia vào các quỹ đầu tư, nhà đầu tư sẽ phải trả thêm những khoản phí cho công ty quản lý quỹ như chi phí quản lý, chi phí giám sát, chi phí mua bán,…

Cách tham gia vào quỹ đầu tư

Để tham gia vào một quỹ đầu tư, bạn có thể tuân theo các bước sau:

1. Xác định mục tiêu đầu tư và rủi ro: Trước khi tham gia quỹ đầu tư, hãy xác định rõ mục tiêu đầu tư của bạn và mức độ rủi ro bạn có thể chấp nhận. Điều này giúp bạn chọn loại quỹ phù hợp với nhu cầu và mục tiêu của mình.
2. Nghiên cứu và lựa chọn quỹ: Tìm hiểu các quỹ đầu tư có sẵn trên thị trường. Bạn có thể tham khảo thông tin trực tuyến, tư vấn với chuyên gia tài chính, hoặc liên hệ với các công ty quản lý quỹ. Đánh giá các yếu tố như lịch sử hoạt động, chi phí, lợi nhuận, và chiến lược đầu tư.
3. Liên hệ với công ty quản lý quỹ: Khi bạn đã chọn được quỹ phù hợp, liên hệ với công ty quản lý quỹ để được tư vấn và hướng dẫn về cách tham gia quỹ. Họ sẽ cung cấp cho bạn mẫu đăng ký và hướng dẫn cụ thể về việc đầu tư vào quỹ.
4. Đăng ký và nạp vốn: Điền đầy đủ thông tin trong mẫu đăng ký mà công ty quản lý quỹ cung cấp và nộp hồ sơ đăng ký kèm theo số tiền bạn muốn đầu tư. Thông thường, quỹ đầu tư yêu cầu một số tiền tối thiểu để mở tài khoản đầu tư.
5. Mua chứng chỉ quỹ: Sau khi đăng ký và nạp vốn thành công, bạn sẽ nhận được chứng chỉ quỹ tương ứng với số tiền bạn đã đầu tư. Chứng chỉ này thể hiện quyền sở hữu của bạn trong quỹ.
6. Theo dõi và quản lý đầu tư: Sử dụng chứng chỉ quỹ của bạn để theo dõi hiệu suất đầu tư của quỹ. Thường, công ty quản lý quỹ cung cấp thông tin liên tục về tình hình của quỹ, và bạn có thể theo dõi thông tin này để đảm bảo mục tiêu đầu tư của bạn được đáp ứng.
7. Rút tiền hoặc gia tăng đầu tư: Tùy theo nhu cầu của bạn, bạn có thể quyết định rút tiền khỏi quỹ hoặc nạp thêm tiền vào quỹ. Việc này phụ thuộc vào các quy định và điều kiện của quỹ mà bạn tham gia.

Các lưu ý cần biết khi đầu tư vào quỹ đầu tư

Khi đầu tư vào quỹ đầu tư, có một số lưu ý quan trọng mà bạn cần xem xét để đảm bảo quá trình đầu tư suôn sẻ và hiệu quả. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:

1. Xác định rõ mục tiêu đầu tư: Trước khi tham gia bất kỳ quỹ nào, bạn cần xác định rõ mục tiêu đầu tư của mình. Điều này bao gồm việc xác định thời gian bạn muốn đầu tư, mức độ rủi ro bạn có thể chấp nhận, và mục tiêu tài chính cụ thể bạn muốn đạt được.
2. Tìm hiểu kỹ về quỹ: Nghiên cứu kỹ về quỹ mà bạn quan tâm. Hãy tìm hiểu về chiến lược đầu tư của quỹ, lịch sử hoạt động, lợi nhuận trước đây, và phí giao dịch. Hãy hiểu rõ cách thức quỹ định giá và mua lại chứng chỉ quỹ.
3. Quản lý rủi ro: Để đảm bảo rằng bạn có mức rủi ro phù hợp với mục tiêu đầu tư của mình, hãy chọn quỹ phù hợp với mức độ rủi ro bạn có thể chấp nhận. Cân nhắc lợi ích và mất mát từ việc đầu tư vào quỹ có mức rủi ro cao hơn hoặc thấp hơn.
4. Hiểu rõ các khoản phí: Quỹ đầu tư thường áp dụng các khoản phí như phí quản lý, phí giao dịch, và phí khác. Hãy hiểu rõ các khoản phí này và cân nhắc làm thế nào chúng có thể ảnh hưởng đến tỷ suất lợi nhuận cuối cùng của bạn.
5. Diversify (đa dạng hóa) đầu tư: Khuyến nghị đa dạng hóa đầu tư của bạn bằng cách chọn nhiều loại quỹ hoặc sản phẩm đầu tư khác nhau. Điều này giúp giảm nguy cơ tỷ suất lợi nhuận bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến động trên thị trường.
6. Theo dõi và đánh giá: Theo dõi hiệu suất của quỹ của bạn theo thời gian và đánh giá xem mục tiêu đầu tư của bạn có đang được đáp ứng. Nếu cần, điều chỉnh danh mục đầu tư của bạn để phù hợp với mục tiêu ban đầu.
7. Lựa chọn quỹ uy tín: Chọn một công ty quản lý quỹ có uy tín và được cấp phép hoạt động bởi cơ quan tài chính có thẩm quyền. Điều này đảm bảo rằng quỹ được quản lý theo quy định và tuân thủ luật pháp.
8. Xem xét thời hạn đầu tư: Hãy xem xét thời hạn bạn dự định đầu tư vào quỹ. Một số quỹ có khoản thời hạn nhất định, trong khi quỹ khác có sự linh hoạt hơn trong việc rút tiền. Chọn quỹ phù hợp với kế hoạch đầu tư của bạn.
9. Tư vấn với chuyên gia: Nếu bạn không chắc chắn hoặc cần sự tư vấn chuyên sâu, hãy tham vấn với một tư vấn tài chính hoặc chuyên gia đầu tư. Họ có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về quỹ đầu tư và lựa chọn quỹ phù hợp với bạn.
10. Giữ bản sao lưu thông tin quan trọng: Lưu trữ bản sao lưu của tất cả các tài liệu quan trọng liên quan đến đầu tư của bạn, bao gồm hợp đồng, chứng chỉ quỹ, và bất kỳ tài liệu nào liên quan. Điều này quan trọng để bảo vệ quyền lợi của bạn trong tương lai.

Qua bài viết trên, nhà đầu tư có thể dễ dàng nhận thấy có rất nhiều loại quỹ đầu tư khác nhau tại Việt Nam. Hy vọng qua bài viết này nhà đầu tư đã phần nào hiểu được khái niệm, đặc điểm của các loại quỹ đầu tư và lựa chọn được loại hình đầu tư phù hợp.