Vốn ODA là gì? Tác động của vốn ODA đến kinh tế Việt Nam

Mỗi quốc gia đang phát triển thường phải tìm kiếm các nguồn vốn từ các quốc gia giàu có để đáp ứng nhu cầu phát triển. Trong lĩnh vực này, vốn ODA đóng vai trò quan trọng. Nhưng vốn ODA là gì? Và tại sao nó có tầm quan trọng như vậy? Hãy cùng khám phá những thông tin về vốn ODA qua bài viết dưới đây.

Vốn ODA là gì?

Vốn ODA (Official Development Assistance), hay còn được gọi là Viện trợ Phát triển Chính thức, là một hình thức hỗ trợ tài chính mà các nước hoặc tổ chức quốc tế cung cấp cho Việt Nam. Loại vốn này có tác động trực tiếp và gián tiếp đến quá trình tăng trưởng kinh tế của quốc gia.

Không chỉ đơn thuần là sự viện trợ tài chính, mà vốn ODA còn được kết hợp với truyền đạt kiến thức, công nghệ, và quá trình chuyển giao kỹ thuật. Đây là một hình thức hỗ trợ đa chiều, nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững và tự chủ của các quốc gia nhận ODA.

Phương thức cung cấp vốn ODA là gì?

Theo quy định tại Điều 4 của Nghị định 114/2021/NĐ-CP, các hình thức cung cấp vốn ODA bao gồm:

• Chương trình thường kéo dài trong một khoảng thời gian dài và được triển khai trên diện rộng.
• Dự án thường liên quan đến xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện giáo dục, y tế, nông nghiệp, và các lĩnh vực khác của phát triển.
• Phi dự án thường được sử dụng cho các hoạt động như đào tạo nhân lực, nghiên cứu phát triển, cải tiến chính sách, và hỗ trợ kỹ thuật.
• Hỗ trợ ngân sách là hình thức cung cấp vốn ODA trực tiếp vào ngân sách quốc gia. Nguồn vốn này giúp tăng cường nguồn tài chính của chính phủ và sử dụng cho mục tiêu phát triển xã hội và kinh tế.

Phân loại vốn ODA

Theo quy định tại khoản 19 Điều 3 của Nghị định 114/2021/NĐ-CP, vốn ODA bao gồm các loại sau:

Vốn ODA không hoàn lại

Vốn ODA không hoàn lại là một loại vốn ODA không yêu cầu hoàn trả lại cho nhà tài trợ nước ngoài. Đây là nguồn tài chính được cung cấp dưới hình thức dự án độc lập hoặc kết hợp với các dự án đầu tư sử dụng vốn vay ODA và vay ưu đãi từ nước ngoài.

Vốn ODA không hoàn lại ưu tiên sử dụng:

• Thực hiện chương trình và dự án phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội.
• Tăng cường năng lực và cải thiện hệ thống cơ sở vật chất.
• Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, thể chế và thực hiện cải cách.
• Phòng, chống và giảm thiểu rủi ro từ thiên tai, cứu trợ thảm họa, và phòng chống dịch bệnh.
• Thực hiện phù hợp với sự biến đổi khí hậu.
• Đẩy mạnh tăng trưởng xanh.
• Khuyến khích đổi mới sáng tạo.
• Đảm bảo an sinh xã hội.
• Chuẩn bị cho các dự án đầu tư hoặc đồng tài trợ cho các dự án sử dụng vốn vay ưu đãi nhằm tăng cường thành tố ưu đãi của khoản vay.

Vốn vay ODA

Vốn vay ODA là một loại khoản vay từ nước ngoài được hưởng lợi từ các điều kiện ưu đãi. Điều kiện ưu đãi này được định rõ theo quy định của nhà tài trợ nước ngoài. 

Theo đó, vốn vay ODA có thành tố ưu đãi đạt ít nhất 35% đối với các khoản vay có điều kiện ràng buộc liên quan đến mua sắm hàng hóa và dịch vụ. Đối với các khoản vay không có điều kiện ràng buộc, thành tố ưu đãi đạt ít nhất 25%.

Theo quy định, vốn vay ODA được ưu tiên sử dụng cho các chương trình và dự án trong các lĩnh vực sau đây: y tế, giáo dục, giáo dục nghề nghiệp, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, và hạ tầng kinh tế thiết yếu không có khả năng thu hồi vốn trực tiếp.

Chương trình, dự án ưu tiên sử dụng vốn ODA tại Việt Nam

Theo quy định tại Điều 5 của Nghị định 114/2021/NĐ-CP, các chương trình và dự án được ưu tiên sử dụng vốn ODA bao gồm:

• Chương trình, dự án vay vốn để cho vay lại theo quy định pháp luật về cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ.
• Các chương trình và dự án trong lĩnh vực phát triển hạ tầng kinh tế – xã hội là nhiệm vụ được chi trả từ ngân sách nhà nước.
• Các trường hợp ưu tiên khác sẽ được thực hiện dựa trên quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc hướng dẫn thu hút, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài trong từng giai đoạn thời gian.

Tác động của vốn ODA đến sự phát triển kinh tế

Bổ sung nguồn vốn đầu tư

Nhờ vào vốn ODA, quốc gia có thể thực hiện những dự án quy mô lớn mà nguồn vốn nội địa không đáp ứng được ví dụ như các dự án và chương trình phát triển kinh tế, như xây dựng cơ sở hạ tầng, công trình sản xuất, cải thiện công nghệ và nâng cao năng lực sản xuất.

Tăng cường khả năng vốn hóa

Vốn ODA  thúc đẩy quá trình tăng trưởng kinh tế và mở rộng hoạt động sản xuất. Từ đó tạo ra thu nhập và giá trị gia tăng. Qua việc đầu tư vào các lĩnh vực cơ sở hạ tầng và công trình phúc lợi xã hội, vốn ODA tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tham gia vào hoạt động kinh doanh và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Kích thích tăng trưởng kinh tế

Qua việc đầu tư vào các dự án và chương trình phát triển, vốn ODA tạo ra hiệu ứng lan tỏa, tăng cường hoạt động kinh doanh và sản xuất. Nó góp phần mở rộng quy mô kinh tế, tạo ra việc làm, nâng cao thu nhập của người dân và tăng trưởng GDP của quốc gia.

Chuyển giao công nghệ

Qua việc hợp tác với các đối tác quốc tế, vốn ODA mang đến những kỹ thuật, kinh nghiệm và công nghệ tiên tiến từ các quốc gia phát triển. Điều này giúp quốc gia tiếp nhận vốn ODA nâng cao năng lực sản xuất, cải thiện chất lượng và hiệu suất của các ngành công nghiệp và dịch vụ.

Tạo cơ sở cho hội nhập quốc tế

Vốn ODA giúp quốc gia nâng cao khả năng tham gia vào các hoạt động thương mại quốc tế, tăng cường hợp tác kinh tế và đầu tư với các đối tác quốc tế. Qua việc cung cấp chuyên gia quốc tế và kinh nghiệm quản lý, vốn ODA hỗ trợ quốc gia cải thiện khung chính sách, thể chế và môi trường kinh doanh để thu hút vốn đầu tư từ các quốc gia khác.

Lời kết

Hy vọng rằng những thông tin mà Stock Insight chia sẻ đã giúp nhà đầu tư hiểu chi tiết về vốn ODA và các tác động lên nền kinh tế.