Khớp lệnh là gì? 2 nguyên tắc khớp lệnh chính trong đầu tư

Khớp lệnh là một khái niệm quan trọng trong thế giới chứng khoán, đóng vai trò quyết định trong quá trình giao dịch các loại chứng khoán. Để hiểu rõ hơn về cách khớp lệnh hoạt động và vai trò của nó trong thị trường chứng khoán, chúng ta sẽ tìm hiểu về khớp lệnh được thực hiện như thế nào? Nguyên tắc khớp lệnh, cũng như cách thức thực hiện trong hai phong cách chính là khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục.

Khái niệm khớp lệnh

Khớp lệnh trong thị trường chứng khoán là việc thực hiện xong thoả thuận giữa bên mua và bên bán trên sàn giao dịch điện tử trực tuyến. Lệnh của các nhà đầu tư được ghép với nhau để giao dịch theo mức giá phù hợp với nguyên tắc ưu tiên khớp lệnh của thị trường.

Có 2 loại khớp lệnh là khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục.

2 nguyên tắc khớp lệnh chính

Hệ thống giao dịch thực hiện so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán theo nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian, cụ thể như sau:

1. Ưu tiên về giá (Price Priority): Điều quan trọng nhất trong nguyên tắc khớp lệnh là ưu tiên về giá. Theo nguyên tắc này, các lệnh được khớp dựa trên mức giá, với các lệnh mua đặt giá cao hơn sẽ được ưu tiên khớp với các lệnh bán đặt giá thấp hơn và ngược lại.
2. Ưu tiên về thời gian (Time Priority): Trong trường hợp hai lệnh có cùng mức giá, thì nguyên tắc ưu tiên về thời gian sẽ được áp dụng. Lệnh nào được đặt trước thì sẽ được khớp trước. Điều này khẳng định rằng thời gian đặt lệnh là yếu tố quyết định khi giá bằng nhau.

Ví dụ trước về khớp lệnh định kỳ đã minh họa cách nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian được áp dụng. Trong trường hợp khớp lệnh liên tục, các lệnh được khớp ngay khi giá trùng nhau và lệnh nào đặt trước sẽ được ưu tiên.

Trong cả hai phương thức khớp lệnh, mục tiêu chính là tạo ra một giá cân đối dựa trên sự gặp nhau của lệnh mua và lệnh bán, đảm bảo sự công bằng và tính thanh khoản trong thị trường chứng khoán. Điều này giúp nhà đầu tư và người tham gia thị trường có cơ hội mua và bán chứng khoán một cách hiệu quả và công bằng.

Khớp lệnh định kỳ: Khái niệm và ví dụ minh họa

Khớp lệnh định kỳ là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán tại một thời điểm xác định, để tìm ra mức giá mà tại đó khối lượng giao dịch là lớn nhất.

Khớp lệnh định kỳ thường được các sở giao dịch chứng khoán sử dụng để xác định giá mở cửa và đóng cửa.

Ví dụ về khớp lệnh định kỳ:

Giả sử tại phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa của một mã chứng khoán có các lệnh mua và bán ở các mức giá như sau:

Lệnh mua		Giá (1.000đ)	Lệnh bán
Khối lượng	Mã số		Mã số	Khối lượng
10.000	M1	ATO	B1	20.000
15.000	M2	220,0	B2	35.000
17.000	M3	219,9	B3	20.000
20.000	M4	219,8	B4	23.000
25.000	M5	219,7	B5	10.000
32.000	M6	219,6	B6	13.000
55.000	M7	219,5	B7	10.000

Theo nguyên tắc người đi mua muốn mua ở giá thấp, còn người bán muốn bán được giá cao, ta có bảng lũy kế mua và lũy kế bán ở các mức giá như sau:

Tại mức giá 220.000đ, tổng lũy kế mua là 15.000 + 10.000 (khối lượng đặt mua ATO) = 25.000

Tại mức giá 219.900đ, tổng lũy kế mua là 17.000 + 15.000 + 10.000 = 42.000

Tại mức giá 219.8000đ, tổng lũy kế mua là 20.000 + 17.000 + 15.000 + 10.000 = 62.000

…

Tương tự, tại mức giá 219.500đ, tổng lũy kế bán là 10.000 + 20.000 (khối lượng đặt bán ATO) = 30.000

Tại mức giá 219.600đ, tổng lũy kế bán là 13.000 + 10.000 + 20.000 = 43.000

Tại mức giá 219.700đ, tổng lũy kế bán là 10.000 + 13.000 + 10.000 + 20.000 = 53.000

…

Lệnh mua			Giá (1.000đ)	Lệnh bán
Lũy kế mua	Khối lượng	Mã số		Mã số	Khối lượng	Lũy kế bán
	10.000	M1	ATO	B1	20.000
25.000	15.000	M2	220,0	B2	35.000	131.000
42.000	17.000	M3	219,9	B3	20.000	96.000
62.000	20.000	M4	219,8	B4	23.000	76.000
87.000	25.000	M5	219,7	B5	10.000	53.000
119.000	32.000	M6	219,6	B6	13.000	43.000
174.000	55.000	M7	219,5	B7	10.000	30.000

Như vậy, tại mức giá 219.800đ cho khối lượng cổ phiếu được giao dịch là nhiều nhất (62.000 cổ phiếu). Các lệnh mua M1, M2, M3, M4 được thực hiện trọn ven. Các lệnh bán B1, B7, B6, B5 được thực hiện trọn vẹn, và lệnh B4 còn lại 14.000 chưa được thực hiện (đã thực hiện 9.000).

(*) Lưu ý: Trên đây chỉ là ví dụ đơn giản nhất của khớp lệnh định kỳ. Trên thực tế một phiên giao dịch, có rất nhiều mức giá được đặt chứ không chỉ dừng ở 6 mức giá như trên. Đồng thời tại mỗi mức giá cũng sẽ có rất nhiều lệnh mua hoặc bán, hệ thống sẽ tính tổng mua/tổng bán tại từng mức giá. Khi đó việc khớp lệnh được thực hiện theo thứ tự ưu tiên như trên: 1. Ưu tiên về giá – 2. Ưu tiên về thời gian.

Các lệnh ATO/ATC theo nguyên tắc sẽ được ưu tiên khớp trước, vì lệnh ATO/ATC có nghĩa là bạn sẵn sàng mua/bán bằng mọi giá tại phiên xác định giá mở cửa và đóng cửa.

Trường hợp có nhiều mức giá đạt khối lượng giao dịch lớn nhất thì mức giá trùng hoặc gần với giá thực hiện của lần khớp lệnh gần nhất sẽ được chọn. Nếu vẫn còn nhiều mức giá thoả mãn điều kiện trên thì mức giá cao hơn sẽ được chọn.

Ưu điểm

– Khớp lệnh định kỳ là phương pháp thích hợp để tìm ra mức giá cân bằng, vì nó cho phép xác định được giá chứng khoán sau khi đã tập hợp các lệnh mua và các lệnh bán được đặt trong một khoảng thời gian xác định. Tìm hiểu về khái niệm các lệnh đặt tại đây.

– Hạn chế được sự biến động giá quá mức nảy sinh từ những lệnh giao dịch có giá giao dịch bất thường, tạo sự ổn định giá cần thiết trên thị trường.

– Phù hợp với những thị trường còn nhỏ, khối lượng giao dịch còn ít, nó cho phép tiết kiệm chi phí giao dịch.

Nhược điểm

– Không phản ánh được các thông tin thị trường tức thời vào trong giá chứng khoán.

– Khối lượng chứng khoán được giao dịch bị hạn chế ở một mức độ nhất định, không thích hợp cho việc đẩy mạnh tính thanh khoản của thị trường

Khớp lệnh liên tục: Khái niệm và ví dụ minh họa

Khớp lệnh liên tục là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch.

Ví dụ về khớp lệnh liên tục:

Giả sử tại phiên khớp lệnh liên tục của một mã chứng khoán, hiện có các lệnh mua và bán ở các mức giá như sau:

Lệnh mua		Giá (1.000đ)	Lệnh bán
Khối lượng	Mã số		Mã số	Khối lượng
		220,0	C	20.000
		219,9	D	10.000
		219,8
20.000	A	219,7
25.000	B	219,6

 

Xuất hiện 1 lệnh mua 15.000 cổ phiếu với giá 219.900đ, lệnh đó sẽ lập tức được khớp 10.000 cổ phiếu với lệnh bán D, còn dư mua 5.000 ở giá 219.900đ. Khi đó các lệnh còn lại trên thị trường như sau:

Lệnh mua		Giá (1.000đ)	Lệnh bán
Khối lượng	Mã số		Mã số	Khối lượng
		220,0	C	20.000
5.000	E	219,9
		219,8
20.000	A	219,7
25.000	B	219,6

Xuất hiện 1 lệnh bán MP (lệnh thị trường) 10.000 cổ phiếu. Lệnh sẽ được khớp 5.000 giá 219.900đ với lệnh mua E; 5.000 còn lại của lệnh thị trường chưa được khớp sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn bán tại mức giá thấp hơn một đơn vị yết giá so với giá giao dịch cuối cùng trước đó. Khi đó các lệnh còn lại trên thị trường như sau:

Lệnh mua		Giá (1.000đ)	Lệnh bán
Khối lượng	Mã số		Mã số	Khối lượng
		220,0	C	20.000
5.000	E	219,9
		219,8	F	5.000
20.000	A	219,7
25.000	B	219,6

Ưu điểm

– Làm cho giá cả phản ánh được tức thời thông tin trên thị trường. Phương thức này cung cấp liên tục mức giá của chứng khoán, giúp nhà đầu tư có thể phản ứng nhanh nhạy hơn trong việc đưa ra quyết định đầu tư trước sự biến động của thị trường.

– Cho phép việc thực hiện giao dịch với tốc độ nhanh và xử lý được khối lượng giao dịch lớn trong một phiên giao dịch, phù hợp với những thị trường quy mô, khối lượng giao dịch lớn và có nhiều lệnh giao dịch.

Nhược điểm

– Hạn chế chủ yếu của phương thức khớp lệnh này là có thể tạo ra sự dao động giá cả tương đối lớn trong phiên giao dịch, thị trường dễ bị tác động bởi những giao dịch có khối lượng lớn.

Trên đây là nguyên tắc khớp lệnh trong các phiên khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục của thị trường chứng khoán. Trên thực tế thì với mỗi mã chứng khoán sẽ có nhiều lệnh liên tục được nhập vào thị trường, do vậy khối lượng và giá khớp sẽ thay đổi liên tục.

Ứng dụng thực tế của 2 loại khớp lệnh trong thị trường tài chính

Phương thức khớp lệnh là một yếu tố quan trọng trong việc xác định giá cả và thúc đẩy giao dịch trong các thị trường tài chính.

Dưới đây, chúng ta sẽ xem xét cách phương thức khớp lệnh được áp dụng trong một số thị trường tài chính cụ thể và tại sao chúng được sử dụng.

1. Thị trường Chứng khoán:

• Khớp lệnh liên tục (Continuous Matching): Trong nhiều thị trường chứng khoán lớn như New York Stock Exchange (NYSE) và NASDAQ ở Hoa Kỳ, phương thức khớp lệnh liên tục được sử dụng để tạo ra sự liên tục và đáng tin cậy trong việc giao dịch hàng triệu cổ phiếu hàng ngày. Việc sử dụng khớp lệnh liên tục giúp đảm bảo rằng giá cả của cổ phiếu được cập nhật liên tục, dựa trên sự biến động của thị trường và thông tin mới.
• Khớp lệnh định kỳ (Batch Matching): Trong một số thị trường chứng khoán nhỏ hơn hoặc thị trường mới nổi, khớp lệnh định kỳ có thể được sử dụng để tập hợp các lệnh mua và bán và xác định giá cả tại một thời điểm cụ thể trong ngày giao dịch. Điều này giúp đơn giản hóa việc quản lý giao dịch và giảm tác động của các giao dịch nhỏ lẻ lên giá cả.

2. Thị trường Ngoại hối (Forex):

• Khớp lệnh liên tục (Continuous Matching): Thị trường ngoại hối là một trong những thị trường tài chính lớn nhất và sôi động nhất trên thế giới, với hàng tỷ USD được giao dịch hàng ngày. Trong thị trường này, khớp lệnh liên tục được sử dụng để đảm bảo tính thanh khoản cao và khả năng giao dịch trong thời gian thực. Nhà đầu tư ngoại hối có thể thực hiện giao dịch bất kỳ lúc nào trong ngày.

3. Thị trường Hợp đồng tương lai và Hợp đồng chênh lệch (Futures and Options):

• Khớp lệnh liên tục (Continuous Matching): Trong thị trường hợp đồng tương lai và hợp đồng chênh lệch, khớp lệnh liên tục thường được sử dụng để cho phép nhà đầu tư mua và bán hợp đồng với các thông tin thị trường thời gian thực. Điều này giúp họ tự do điều chỉnh danh mục đầu tư và ứng phó với biến động giá cả.

4. Thị trường Tiền điện tử:

• Khớp lệnh liên tục (Continuous Matching): Trong thị trường tiền điện tử như Bitcoin và Ethereum, khớp lệnh liên tục thông qua các sàn giao dịch trực tuyến là phương thức phổ biến để giao dịch. Các giao dịch tiền điện tử diễn ra 24/7 và khớp lệnh liên tục giúp đảm bảo tính thanh khoản và khả năng mua bán tại bất kỳ thời điểm nào.

Như vậy, các phương thức khớp lệnh như khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục có ứng dụng thực tế rộng rãi trong nhiều loại thị trường tài chính. Sự lựa chọn giữa các phương thức này thường phụ thuộc vào quy mô, tính thanh khoản và tính chất đặc thù của thị trường cụ thể.

Tổng kết

Khớp lệnh là quá trình quan trọng trong hoạt động giao dịch trên thị trường chứng khoán. Đây là cách mà các lệnh mua và bán được tự động so khớp để tạo ra sự thanh khoản và công bằng trong quá trình giao dịch.

Nguyên tắc ưu tiên khớp lệnh, dựa trên giá và thời gian, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của thị trường chứng khoán.

Hai phương thức khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục đều đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Khớp lệnh định kỳ tập trung vào việc xác định giá mở cửa và đóng cửa của phiên giao dịch, trong khi khớp lệnh liên tục cho phép giao dịch diễn ra ngay khi có lệnh mua và lệnh bán phù hợp.

Cả hai phương thức này đáp ứng nhu cầu giao dịch đa dạng của các nhà đầu tư và đóng góp vào tính thanh khoản và sự minh bạch của thị trường.

Việc hiểu rõ nguyên tắc khớp lệnh là quan trọng đối với tất cả các người tham gia thị trường chứng khoán, từ các nhà đầu tư cá nhân đến các tổ chức tài chính lớn.

Sự hiểu biết này giúp họ đưa ra quyết định giao dịch thông minh, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự minh bạch và tính công bằng của thị trường chứng khoán, là nền tảng quan trọng của nền kinh tế toàn cầu.

Mở tài khoản chứng khoán online HSC ngay hôm nay để bắt đầu hành trình đầu tư cùng nhiều kiến thức được cập nhật tại HSCEdu. Đừng quên thường xuyên cập nhật  tin tức thị trường chứng khoán mới nhất trên Stock Insight bạn nhé!