Chứng khoán phái sinh là gì? 6 Lưu ý khi tham gia

Ngày đăng: 04/01/2023

17.717

lượt xem

Chứng khoán phái sinh là một thuật ngữ phổ biến và quen thuộc trong lĩnh vực đầu tư tại Việt Nam. So với việc giao dịch cổ phiếu, nơi cần chờ đợi T+2 để chứng khoán về tài khoản và chỉ có lời khi thị trường tăng, chứng khoán phái sinh mang lại cơ hội có lời cả khi thị trường tăng và giảm, cho phép giao dịch trong ngày (T+0), và tỷ lệ đòn bẩy cao. Sản phẩm này có nhiều ưu điểm và điểm hấp dẫn đáng để đầu tư. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về chứng khoán phái sinh thông qua bài viết dưới đây.

Mục Lục

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là một loại công cụ tài chính tương lai, được tạo ra từ giá trị cơ bản của một tài sản chứng khoán. Các loại chứng khoán phái sinh bao gồm các hợp đồng tương lai (futures) và quyền chọn (options). Điều đặc biệt là chúng không đại diện trực tiếp cho sở hữu của tài sản cơ bản, mà thay vào đó, chúng phản ánh giá trị và biến động dự kiến của tài sản đó trong tương lai.

Chứng khoán phái sinh thường được sử dụng để bảo vệ rủi ro, đầu tư hoặc đơn giản chỉ là mục đích giao dịch tài chính. Đối với nhà đầu tư, chúng mở ra cơ hội lợi nhuận từ biến động giá của các tài sản mà không cần phải sở hữu chúng trực tiếp.

6 lưu ý quan trọng khi tham gia chứng khoán phái sinh tại Việt Nam

Dưới đây là những cân nhắc cụ thể khi tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh ở Việt Nam:

Loại công cụ phái sinh phổ biến tại Việt Nam: Trong thị trường chứng khoán Việt Nam, các công cụ phái sinh thường liên quan đến việc giao dịch hợp đồng tương lai (futures contracts) trên các chỉ số thị trường chứng khoán, năng lượng, hay thậm chí là ngoại tệ. Việc hiểu rõ về loại công cụ phái sinh này sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định thông thái hơn.
Rủi ro tỷ giá hối đoái và phòng ngừa rủi ro: Trong trường hợp một nhà đầu tư muốn đầu tư vào thị trường quốc tế và lo lắng về rủi ro từ tỷ giá hối đoái, họ có thể sử dụng công cụ phái sinh tiền tệ để phòng ngừa rủi ro này. Ví dụ, một doanh nghiệp xuất khẩu có thể sử dụng hợp đồng tương lai để khóa giá của sản phẩm xuất khẩu và tránh rủi ro từ biến động tỷ giá.
Sàn giao dịch phái Sinh ở Việt Nam: Các sàn giao dịch phái sinh có thể cung cấp môi trường an toàn và minh bạch cho việc giao dịch. Tại Việt Nam, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) là hai sàn chứng khoán chính thức.
Kiểm soát rủi ro đối tác: Trong giao dịch phái sinh, đặc biệt là các hợp đồng tương lai, có thể có rủi ro đối tác cao hơn khi giao dịch trên thị trường OTC. Việc sử dụng các sàn giao dịch chứng khoán chính thức giúp kiểm soát rủi ro này và tăng tính minh bạch. Như Paul Tudor Jones đã từng nói: “Quản lý rủi ro là chìa khóa để sống sót. Đừng bao giờ để một vị thế nào đó ảnh hưởng đến tài khoản của bạn.”
Thời gian theo dõi và linh hoạt: Thị trường chứng khoán phái sinh có thể biến động nhanh chóng, yêu cầu nhà đầu tư theo dõi thường xuyên và linh hoạt trong việc thay đổi chiến lược. Điều này giúp họ tận dụng được những cơ hội và giảm thiểu rủi ro.
Hiểu rõ mục tiêu đầu tư: Trước khi tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư cần xác định rõ mục tiêu đầu tư của mình, làm rõ liệu họ đang tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn hay dài hạn, và liệu họ có sẵn lòng chấp nhận rủi ro cao không.

Lưu ý quan trọng khi tham gia chứng khoán phái sinh

Lợi ích và hạn chế khi đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh

Hiện nay, nhiều nhà đầu tư, cả trên thị trường quốc tế và ở Việt Nam, chọn lựa đầu tư vào chứng khoán phái sinh với hàng loạt lợi ích và cơ hội:

Rủi ro kiểm soát: Khả năng dự đoán thời điểm tham gia và rút lui khỏi các hợp đồng tương lai một cách hợp lý giúp nhà đầu tư kiểm soát rủi ro.
Phương thức linh hoạt: Giao dịch chứng khoán phái sinh mang đến nhiều tùy chọn như chốt lãi/lỗ trong ngày, giao dịch T+0, thậm chí bán khống, tạo điều kiện linh hoạt cho nhà đầu tư đạt được lợi nhuận.
Minh bạch và bảo vệ pháp luật: Tất cả giao dịch chứng khoán phái sinh được thực hiện qua Sở Giao dịch Chứng khoán, đảm bảo tính thanh khoản và tuân thủ pháp luật.
Giới hạn vị thế: Việc giới hạn số lượng vị thế mỗi ngày giúp nhà đầu tư kiểm soát rủi ro, đặc biệt trong việc quản lý khối lượng phát hành và niêm yết.
Đầu cơ cả hai chiều: Nhà đầu tư có thể kiếm lời khi thị trường giảm và thậm chí sử dụng kỹ thuật bán khống hợp pháp.
Đòn bẩy tài chính: Chứng khoán phái sinh cho phép mua nhiều cổ phiếu với giá thấp, tăng cơ hội sinh lời cao.

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán phái sinh không thiếu những rủi ro:

Biến động và Rủi ro: Thị trường này luôn biến động, mang lại cả cơ hội và rủi ro. Việc thiếu chiến lược đầu cơ và nghiên cứu cụ thể có thể dẫn đến thất bại.
Chi phí và Yếu tố Pháp lý: Khi mua hợp đồng tương lai, người giao dịch cần quan tâm đến nhiều yếu tố như phí giao dịch, thuế, ký quỹ, ngày đáo hạn hợp đồng. Quản lý kém các yếu tố này có thể gây thất bại trong đầu tư.

Lợi ích và hạn chế khi đầu tư vào thị trường
chứng khoán phái sinh

4 loại chứng khoán phái sinh trên thị trường hiện nay

Tính đến năm 2007, chứng khoán phái sinh đã có mặt tại thị trường Việt Nam, đem đến sự đa dạng trong công cụ tài chính. Tuy nhiên, trên sàn giao dịch, chỉ có 4 loại chính: Hợp đồng kỳ hạn, quyền chọn, hoán đổi và tương lai.

Hợp đồng kỳ hạn (Forward): Loại hợp đồng này đã có giá cụ thể và thỏa thuận mua bán tài sản vào tương lai, với thời gian cố định.
Hợp đồng quyền chọn (Option): Trong loại này, một bên có quyền mua hoặc bán tài sản cơ sở trong khoảng thời gian và giá cố định đã được thỏa thuận.
Hợp đồng hoán đổi (Swap): Đây là thỏa thuận pháp lý với thời gian giao dịch rõ ràng, trong đó hai bên cam kết hoán đổi dòng tiền hoặc công cụ tài chính.
Hợp đồng tương lai (Future): Loại hợp đồng này đòi hỏi hai bên cam kết trao đổi tài sản với giá cố định trong tương lai, dựa trên sự thỏa thuận.

Cụ thể hơn, trên thị trường chứng khoán Việt Nam, Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là một sản phẩm phái sinh phổ biến, cho phép đầu cơ và có đòn bẩy lớn, có tiềm năng mang lại lợi nhuận hấp dẫn.

5 bước cụ thể để tham gia thị trường chứng khoán phái sinh

Những bước cụ thể để tham gia chứng khoán phái sinh theo Chứng khoán HSC bao gồm:

Bước 1: Mở tài khoản GD chứng khoán phái sinh
Bước 2: Thực hiện quá trình nộp tiền ký quỹ
Bước 3: Giao dịch phái sinh
Bước 4: Thanh toán bù trừ
Bước 5: Kiễn nhẫn theo dõi các loại tỷ lệ có liên quan

Các bước để tham gia thị trường chứng khoán phái sinh

Bước 1: Thực hiện mở tài khoản giao dịch chứng khoán

Tài khoản chứng khoán phái sinh khác biệt so với tài khoản chứng khoán cơ sở. Nếu bạn chưa có tài khoản phái sinh, có thể đăng ký mở tài khoản phái sinh trực tuyến tại đây:

Bước 2: Nộp tiền ký quỹ ban đầu

Để kích hoạt tài khoản, bạn cần nộp tiền ký quỹ ban đầu theo quy định. Tại HSC, tỷ lệ ký quỹ ban đầu là 24% và có thể thay đổi theo từng thời kỳ.

Bước 3: Giao dịch phái sinh

Bạn có thể tiến hành đặt lệnh sau khi nộp đầy đủ tiền ký quỹ.

Bước 4: Thanh toán bù trừ

Sau mỗi phiên giao dịch, bạn cần thanh toán tất cả lãi lỗ phát sinh theo hợp đồng hàng ngày. Giá trị lãi lỗ được tính dựa trên giá đóng cửa của hợp đồng tương lai tại thời điểm đó.

Đối với các hợp đồng đến ngày đáo hạn, lãi/lỗ sẽ được tính dựa trên giá đóng cửa của chỉ số tại ngày đáo hạn của hợp đồng tương lai đó.

Nếu tài khoản chứng khoán phái sinh của bạn ghi nhận lỗ ròng, bạn sẽ cần thanh toán toàn bộ số lỗ phát sinh trước 9h sáng ngày hôm sau. Trái lại, trong trường hợp tài khoản của bạn ghi nhận lãi ròng, bạn sẽ nhận được toàn bộ số lãi phát sinh sau 11h sáng ngày hôm sau. Đây là quy tắc quan trọng mà nhà đầu tư cần nắm vững để quản lý tài chính và giao dịch chứng khoán phái sinh hiệu quả.

Bước 5: Theo dõi các loại tỷ lệ

Trong trường hợp tài khoản có số dư ký quỹ dưới mức quy định, nhà đầu tư sẽ phải đối mặt với tình trạng gọi ký quỹ (margin call) từ công ty chứng khoán, đồng nghĩa với yêu cầu bổ sung số tiền vào tài khoản. Ngược lại, nếu giá trị tài sản ký quỹ vượt quá mức yêu cầu, bạn có thể thực hiện việc rút bớt một phần từ số tiền này.

Lời kết

Chứng khoán phái sinh có nhiều ưu điểm hơn so với cổ phiếu và trái phiếu, nhưng cũng đi kèm với mức độ rủi ro cao – bạn có thể kiếm lời nhanh chóng, nhưng cũng có thể mất số tiền đáng kể. Đối với người mới tham gia thị trường, việc có các chuyên gia có kinh nghiệm giao dịch phái sinh hướng dẫn là rất quan trọng. Tại Stock Insight, chúng tôi có đội ngũ chuyên gia và hệ thống tư vấn được hàng trăm nhà đầu tư tin tưởng và đạt lợi nhuận mỗi ngày.

ĐẶC BIỆT, tham gia room tư vấn là HOÀN TOÀN MIỄN PHÍ. Đăng ký tại đây để tham gia ngay hôm nay. Hotline hỗ trợ mở tài khoản & đăng ký dịch vụ tư vấn phái sinh: (84 28) 38 233 298/ Email: support@hsc.com.vn