Các chỉ số chứng khoán chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam: Khái niệm và ý nghĩa

Với các nhà đầu tư mới tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam, ắt hẳn đã từng nghe qua về chỉ số VN-Index, VN30-Index HNX30-Index. Việc theo dõi và đánh giá vận động các chỉ số cũng sẽ cung cấp cho Nhà đầu tư cái nhìn chung về vận động của toàn bộ thị trường trong mỗi giai đoạn. Qua bài viết này, các thông tin về các chỉ số chứng khoán cũng như những đánh giá hi vọng sẽ mang lại nhiều kiến thức bổ ích cho các chứng sĩ.

Tìm hiểu các chỉ số chứng khoán Việt Nam

Chỉ số chứng khoán là gì?

Chỉ số thị trường chứng khoán là một giá trị thống kê phản ánh tình hình của thị trường cổ phiếu. Chỉ số chứng khoán được tổng hợp từ danh mục các cổ phiếu theo phương pháp tính của từng chỉ số nhất định. Thông thường, danh mục sẽ bao gồm các cổ phiếu có những điểm chung như cùng niêm yết tại một sở giao dịch chứng khoán, cùng ngành hay cùng mức vốn hóa thị trường.

Các chỉ số chứng khoán này có thể do sở giao dịch chứng khoán định ra (ví dụ Vn-Index), cũng có thể do hãng thông tin (ví dụ Nikkei 225) hay một thể chế tài chính nào đó định ra (ví dụ Hang Seng Index) (Theo wikipedia).

Ở Việt Nam, các chỉ số chứng khoán quan trọng như VN-Index, VN30-Index và một số chỉ số khác được quy định theo Quy tắc xây dựng và quản lý Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 3.0 ban hành kèm theo Quyết định 714/QĐ-SGDHCM năm 2020.

Ý nghĩa của các chỉ số chứng khoán

Các chỉ số chứng khoán được xây dựng nhằm thống kê một danh mục cổ phiếu theo các tiêu chí chung nhằm mục tiêu xác định xu hướng thị trường theo thời gian, đo lường hiệu suất thị trường ở từng thời điểm; Cung cấp thông tin tổng quan về thị trường; Đánh giá hiệu suất của các ngành, quỹ đầu tư; Đánh giá sự ổn định và tính thanh khoản và cung cấp thông tin tổng quan nhất về thị trường.

Các chỉ số chứng khoán cơ bản của thị trường chứng khoán Việt Nam

Chỉ số VN-Index

VNINDEX là chỉ số thị trường chứng khoán Việt Nam, thể hiện biến động giá của tất cả các cổ phiếu niêm yết và giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE). Chỉ số này được so sánh với giá trị chỉ số cơ sở là 100 tại ngày 28/07/2000.

Bộ chỉ số HOSE-Index được tính toán dựa trên phương pháp giá trị vốn hóa điều chỉnh free-float. Công thức tính chỉ số:

Trong đó:

CMV (Giá trị vốn hóa thị trường hiện tại)

• i = 1, 2, 3… n
• n: số cổ phiếu trong rổ chỉ số.
• pi: giá của cổ phiếu i trong rổ chỉ số tại thời điểm tính toán.
• si: khối lượng đang lưu hành của cổ phiếu i trong rổ chỉ số tại thời điểm tính toán.
• fi: tỷ lệ free-float làm tròn của cổ phiếu i trong rổ chỉ số tại thời điểm tính toán. (Tham khảo cách làm tròn free-float tại mục 3.2.5)
• ci: hệ số giới hạn tỷ trọng vốn hóa của cổ phiếu i trong rổ chỉ số tại thời điểm tính toán. (Tham khảo mục 6 – Giới hạn tỷ trọng vốn hóa của cổ phiếu thành phần)

Hệ số chia: Tại ngày cơ sở, Hệ số chia bằng Giá trị vốn hóa thị trường vào thời điểm đóng cửa chia cho Giá trị cơ sở của chỉ số. Trong trường hợp tăng/giảm CMV do những nguyên nhân khác với biến động giá trên thị trường, Hệ số chia sẽ được điều chỉnh nhằm đảm bảo tính liên tục của chỉ số.

Chi tiết tại Quyết định 714/QĐ-SGDHCM ngày 09/11/2020 của HOSE.

Ý nghĩa của VN-Index: Vnindex được dùng để nhận định xu hướng thị trường, so sánh hiệu quả đầu tư, phản ánh 1 phần tình trạng nền kinh tế. Việc nghiên cứu xu hướng của thị trường chung thông qua chỉ số VNINDEX là công việc nên làm và có rất nhiều giá trị tham khảo trước khi ra quyết định cho Nhà đầu tư. Trong xu hướng tăng giá, mở rộng vốn hoá của VNINDEX, cơ hội đầu tư sẽ nhiều hơn, ngược lại, nên tránh các giai đoạn VNINDEX giảm giá, thu hẹp vốn hoá, khi đó nguy cơ thua lỗ sẽ cao hơn nhiều so với cơ hội.

Chỉ số HNX-Index

Chỉ số HNX-Index là một chỉ số thị trường chứng khoán biểu thị sự biến động tổng thể của thị trường trên sàn giao dịch Hà Nội (HNX). ngày 3 tháng 7 năm 2009, chỉ số HNX-Index được giới thiệu với mục tiêu đo lường sự biến động của các cổ phiếu niêm yết trên sàn HNX và cung cấp thông tin quan trọng về tình hình và xu hướng của thị trường chứng khoán Hà Nội. Chỉ số HNX-Index được tính dựa trên giá cổ phiếu của một số công ty niêm yết trên sàn HNX và được điều chỉnh theo tỷ lệ vốn hóa thị trường của từng công ty.

Cách tính HNX-Index:

Trong đó:

• Giá trị thị trường = Giá thị trường của cổ phiếu x số lượng cổ phiếu niêm yết.
• Giá tham chiếu trên HNX ngày hôm sau là bình quân gia quyền các mức giá thực hiện của các giá giao dịch theo phương thức khớp lệnh liên tục trong 15 phút cuối phiên hôm trước.

Ý nghĩa của HNX-Index: Tương tự chỉ số VN-Index, chỉ số HNX-Index cũng được dùng để Đo lường hiệu suất thị trường, đánh giá hiệu suất cổ phiếu, định hướng đầu tư, đánh giá rủi ro, và hỗ trợ quyết định đầu tư.

Chỉ số VN30-Index

Chỉ số VN30 là chỉ số được xây dựng từ rổ cổ phiếu thành phần của VNAllshare, gồm 30 công ty có giá trị vốn hóa và thanh khoản hàng đầu đáp ứng các điều kiện được nêu tại tiết 4.3.1 Tiểu mục 4.3 Mục 4 Quy tắc xây dựng và quản lý Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 3.0 ban hành kèm theo Quyết định 714/QĐ-SGDHCM năm 2020.

Kỳ điều chỉnh: Chỉ số VN30 có 2 kỳ điều chỉnh trên năm, được gọi là điều chỉnh bán niên lần lượt vào tháng 1 và tháng 7. Dữ liệu được thu thập và xem xét để xét duyệt danh mục VN30 cho kỳ mới ít nhất 1 tuần trước ngày thay đổi cơ cấu danh mục. Hệ số chia và tỷ lệ free-float được điều chỉnh theo quý vào các tháng 1, 4, 7, 10.

Ý nghĩa của VN30-Index: Chỉ số VN30 là rổ các cổ phiếu có giá trị vốn hóa và tính thanh khoản cao, đại diện cho những cổ phiếu Blue Chip, có sức hút mạnh với các nhà đầu tư khối ngoại. Chỉ số này cũng thể hiện nhóm các doanh nghiệp đầu ngành trong lĩnh vực tương ứng, yêu cầu các doanh nghiệp phải dẫn đầu về doanh thu, lợi nhuận và thương hiệu.

Những doanh nghiệp không hoạt động hiệu quả sẽ bị đào thải khỏi rổ VN30. Chỉ số VN30 liên tục biến động, thay đổi theo diễn biến của thị trường. VN30 cũng là một chỉ số quan trọng để đánh giá xu hướng, tiềm năng cho người mới tham gia đầu tư.

Chỉ số HNX30-Index

HNX30-Index thể hiện chỉ số giá dựa trên vốn hóa thị trường có điều chỉnh theo cổ phiếu tự do chuyển nhượng của 30 mã cổ phiếu trong rổ HNX30.

Cách tính HNX30-Index:

HNX30-Index = (Giá trị thị trường tại thời điểm hiện tại* Điểm cơ sở)/ Hệ số chia

Trong đó:

• Giá trị thị trường tại thời điểm hiện tại = Tổng giá trị giao dịch gần nhất * Tổng khối lượng cổ phiếu lưu hành đã qua điều chỉnh theo tỷ lệ Free Float.
• Hệ số chia = Giá thị trường của ngày cơ sở

Ý nghĩa của HNX30-Index: Tương tự với chỉ số VN30-Index, 4. HNX30-Index cũng là một chỉ số quan trọng để nhà đầu tư có thể theo dõi, đánh giá và nhận định diễn biến chung của các cổ phiếu lớn trên sàn HNX.

Điểm hạn chế của các chỉ số chứng khoán Việt Nam

Bản chất các chỉ số chứng khoán chỉ là tập hợp của một số cổ phiếu cùng chung tiêu chí xếp hạng chứ không phải đại diện cho toàn bộ thị trường. Vì thế, các chỉ số cũng sẽ có những điểm hạn chế nhất định như việc không phải đại diện cho toàn bộ thị trường. Ví dụ chỉ số VN30-Index có thể tăng điểm nhưng các cổ phiếu bên ngoài chỉ số này có thể giảm điểm trong phiên giao dịch đó. Ngoài ra, việc thay đổi phương pháp tính toán hoặc thành phần cổ phiếu trong chỉ số có thể ảnh hưởng đến giá trị và khả năng so sánh của chỉ số theo thời gian.

Việc chỉ có 1 số lượng cổ phiếu nhất định lọt rổ chỉ số, và mức độ ảnh hưởng tính theo tỷ lệ vốn hóa của từng cổ phiếu nên khi 1 số cổ phiếu lớn biến động, hoặc nhóm ngành lớn biến động có thể tác động mạnh tới chỉ số. Ví dụ trong rổ VN30-Index hiện tại, nhóm ngành Ngân hàng chiếm số lượng lớn và mức vốn hóa lớn. Vì thế, khi nhóm ngành này cùng biến động thì chỉ số sẽ thay đổi nhanh hơn các mã khác.

Một số chỉ số chỉ phù hợp cho mục đích theo dõi thị trường chung, không phù hợp để sử dụng cho mục đích đầu tư cụ thể. Việc chưa có quá nhiều các chỉ số chuyên ngành hoặc theo phân khúc thị trường có thể hạn chế khả năng phân tích và đánh giá của nhà đầu tư.

Kết luận

Tóm lại việc theo dõi các chỉ số chứng khoán lớn ở các cổ phiếu, nhóm ngành quan tâm đang tham gia cũng sẽ là một tiêu chí quan trọng cho quá trình đầu tư. Các nhà đầu tư nên tham khảo xu hướng và vận động của các chỉ số trong quá trình nghiên cứu đầu tư chứng khoán, ở một mặt nào đó, các chỉ số cũng thể hiện xu hướng của thị trường chung. Và để có cái nhìn tổng thể hơn về các chỉ số, quý đọc giả vui lòng chờ đón các bài viết do Stock Insight trong thời gian tới.

Sơn Mai
Account Manager