Các sai lầm thường gặp khi đầu tư chứng khoán Phái Sinh (Phần 4)

Tại Việt Nam, chứng khoán phái sinh ở Việt Nam bắt đầu ra đời từ 2017 với chỉ số hợp đồng tương lai VN30 nhưng ngày càng đóng vai trò quan trọng trong thị trường tài chính. Với số tài khoản và giá trị giao dịch gia tăng theo từng thời kỳ và ngày càng đóng vai trò và ảnh hưởng lớn đến thị trường chứng khoán nói chung và thị trường tài chính nói chung.

Với đặc tính biến động lớn và tỷ lệ đòn bẩy cao, chứng khoán phái sinh là thị trường mang lại nhiều cơ hội và cũng đi đôi với mức độ rủi ro rất lớn trên thị trường này. Vì thế, sai lầm trên thị trường thường để lại những thua lỗ lớn, tác động tiêu cực đến tâm lý nhà đầu tư. Vì thế, việc học hỏi những sai lầm mà thị trường đã trải qua là điều rất cần thiết cho nhà đầu tư trước khi thực sự giao dịch trên thị trường này.

Sai lầm thường gặp khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Không nắm vững kiến thức cơ bản về chứng khoán phái sinh

Các loại chứng khoán phái sinh phổ biến được quy định theo Luật chứng khoán gồm Hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng hoán đổi. Các loại này sẽ có những đặc điểm và cách thức tính toán giá trị, biến động, bước giá và những quy định giao dịch khác nhau. Và mỗi loại chứng khoán phái sinh đều sẽ gắn với một loại hàng hóa, chứng khoán cơ sở nhất định. Vì vậy, trước khi thực hiện giao dịch bất cứ loại nào, nhà đầu tư cần tìm hiểu rõ cấu trúc và cơ chế hoạt động của loại chứng khoán phái sinh đó trước khi đầu tư.

Điển hình như ở Hợp đồng tương lai chỉ số VN30, tối thiểu nhà đầu tư cần nắm được thời gian giao dịch, bước giá, tỷ lệ ký quỹ, ngày đáo hạn, cách tính giá đáo hạn, cách tất toán hợp đồng.

>> Xem thêm: Phân biệt 3 loại hợp đồng trong chứng khoán phái sinh

Đầu tư theo tâm lý đám đông

Đầu tư theo tâm lý đám đông hay còn gọi là tâm lý bầy đàn là một hiện tượng phổ biến trong thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường chứng khoán. Trong một giai đoạn hoặc một thời điểm nào đó, các nhà giao dịch có xu hướng đưa ra quyết định mua bán dựa trên hành động của số đông, thay vì dựa trên phân tích kỹ lưỡng về tình hình thị trường và doanh nghiệp. Điều này lại thường dễ xuất hiện khi giao dịch chứng khoán phái sinh, vốn dĩ biến động lớn và mạnh, cũng như chịu tác động từ bên ngoài khá lớn.

Khi đầu tư theo xu hướng mà không có kế hoạch cụ thể sẽ khiến bạn bị bối rối, từ đó bị ảnh hưởng bởi các yếu tố trong và ngoài thị trường, theo tâm lý đám đông và dễ bị cuốn vào những trạng thái giao dịch không đúng với kế hoạch và từ đó bỏ qua những biện pháp quản lý rủi ro cho danh mục.

>> Xem thêm: Tâm lý đám đông và cách thức xóa bỏ

Quản lý rủi ro không hiệu quả

Đối với những kênh đầu tư có đòn bẩy cao như chứng khoán phái sinh thì những biến động tương đương với chỉ số cơ sở nhưng với tỷ lệ đòn bẩy cao, mức biến động tài khoản sẽ rất  lớn và mang lại nhiều rủi ro cho Nhà đầu tư nếu không quản lý rủi ro một cách nghiêm túc. Rất nhiều trường hợp vì không quản lý rủi ro một cách hiệu quả nên chỉ sau 1 nhịp biến động mạnh đã thua lỗ lớn và rời khỏi thị trường.

Các sai lầm phổ biến vì không quản lý rủi ro một cách hiệu quả như sau: không đặt điểm dừng lỗ (stop-loss) vì quá tự tin vào nhận định cũng như xu hướng vận động của thị trường. Ngoài ra, lỗi sai chủ yếu của các nhà đầu tư đó là không phân bổ vốn hợp lý, thường đánh tất tay toàn bộ danh mục, hoặc dùng đòn bẩy quá lớn dẫn đến khi thị trường biến động nghịch chiều dự tính đã gây ra những thiệt hại đáng kể cho tài khoản.

Lạm dụng đòn bẩy tài chính

Đòn bẩy tài chính là một khái niệm thường được sử dụng không chỉ trong giao dịch tài chính mà còn trong cả kinh doanh. Về cơ bản, sử dụng đòn bẩy là việc sử dụng nợ (tiền đi vay) để tài trợ cho một hoạt động nào đó, với kỳ vọng rằng lợi nhuận thu được từ hoạt động này sẽ lớn hơn chi phí đi vay. Điều này càng thể hiện rõ trong thị trường chứng khoán phái sinh, khi mà bạn chỉ cần bỏ số tiền khoảng 20% giá trị là đã có thể sở hữu 1 hợp đồng chứng khoán phái sinh rồi.

Điển hình trong thị trường chứng khoán phái sinh chỉ số VN30, nhà đầu tư chỉ cần bỏ tầm 33 triệu đồng là đã có thể sở hữu 1 vị thế của hợp đồng tương lai chỉ số VN30 có giá trị hơn 1.33 tỷ đồng.

Việc sử dụng đòn bẩy tài chính là việc cân đối giữa lợi nhuận và rủi ro, tuy nhiên, điều này lại khiến nhà đầu tư quá sa đà vào việc lạm dụng sức mua đòn bẩy để gia tăng lợi nhuận, và điều này chính là con dao hai lưỡi, làm khuếch đại lên mức thua lỗ khi thị trường đi ngược xu hướng ban đầu.

Không có chiến lược đầu tư rõ ràng

Đầu tư trong thị trường tài chính luôn đầy biến động là một công việc không hề dễ dàng nếu chúng ta không có kế hoạch, chiến lược đầu tư rõ ràng ngay từ ban đầu. Việc xác định phương pháp đầu tư, chiến lược giao dịch là điều quan trọng bậc nhất để quyết định đến sự thành công của nhà đầu tư. Đặt ra mục tiêu từ ban đầu và chiến lược đầu tư riêng. Luyện kỹ năng kiểm soát cảm xúc, hạn chế để cảm xúc ảnh hưởng, chi phối quyết định đầu tư.

Thiếu kiên nhẫn và kỷ luật

Đầu tư tài chính và chứng khoán phái sinh nói riêng không chỉ là lệnh mua lệnh bán, mà còn là một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỷ luật cao. Thị trường chứng khoán và thị trường tài chính phái sinh luôn biến động, giá cả có thời điểm lên xuống và cả giai đoạn đi ngang. Sự kiên nhẫn giúp nhà đầu tư vượt qua những giai đoạn thị trường bất ổn hoặc giai đoạn chán nản, từ đó nắm giữ các khoản đầu tư tiềm năng trong thời gian dài.

Đầu tư tài chính và giao dịch chứng khoán phái sinh là một quá trình: Thành công trong đầu tư thường đến từ việc đầu tư dài hạn và kiên trì với chiến lược đã đề ra.

Ngoài ra, đi cùng với sự kiên nhẫn là khái niệm Lãi kép: Khi bạn kiên nhẫn đầu tư và tái đầu tư lợi nhuận, số tiền của bạn sẽ tăng trưởng theo cấp số nhân trong thời gian dài nếu bạn giao dịch với chiến lược rõ ràng, cùng với việc quản lý rủi ro một cách nghiêm túc.

Cách tránh các sai lầm khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Học hỏi và cập nhật kiến thức liên tục về thị trường: Tìm hiểu về thị trường chứng khoán, các loại hình đầu tư và các công cụ phân tích cho mỗi loại hình đầu tư, các thị trường chứng khoán khác nhau. Từ đó xây dựng thói quen đầu, đầu tư thường xuyên và đều đặn, bất kể thị trường đang lên hay xuống. Đánh giá định kỳ hiệu quả của danh mục đầu tư và điều chỉnh nếu cần thiết. Tham gia các diễn đàn đầu tư, chia sẻ kinh nghiệm với những nhà đầu tư khác.

Xây dựng kế hoạch và chiến lược đầu tư rõ ràng: Xác định mục tiêu tài chính, thời gian đầu tư và phân bổ tài sản hợp lý.

Quản lý rủi ro hiệu quả, sử dụng đòn bẩy một cách hợp lý: Đòn bẩy tài chính là một công cụ mạnh mẽ nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc sử dụng đòn bẩy như thế nào phụ thuộc vào mục tiêu, khả năng chịu rủi ro và kiến thức của từng nhà đầu tư.

Tuân thủ kỷ luật và không để cảm xúc chi phối quyết định đầu tư: Kỷ luật giúp bạn tuân thủ kế hoạch đầu tư đã lập ra, không bị tác động bởi những cảm xúc nhất thời như sợ hãi, tham lam. Tránh những quyết định vội vàng, những quyết định đầu tư cảm tính, dựa trên tin đồn hoặc những thông tin chưa được kiểm chứng.Ngoài ra, kỷ luật còn giúp bạn tuân thủ các nguyên tắc quản lý rủi ro, chẳng hạn như đa dạng hóa danh mục đầu tư, đặt điểm dừng lỗ..

Kết luận

Chứng khoán phái sinh là kênh giao dịch có nhiều ưu điểm vượt trội so với chứng khoán cơ sở thông thường, nhưng đi kèm theo là những rủi ro cũng sẽ cao hơn thông thường. Với những nhà đầu tư mới tham gia giao dịch trên thị trường thường sẽ gặp một số sai lầm phổ biến như Không nắm vững kiến thức cơ bản về chứng khoán phái sinh, Đầu tư theo tâm lý đám đông, Quản lý rủi ro không hiệu quả, Lạm dụng đòn bẩy tài chính, Không có chiến lược đầu tư rõ ràng và Thiếu kiên nhẫn và kỷ luật.

Các nhà đầu tư nên chủ động tìm tòi quy định, hướng dẫn để đọc, nghiên cứu kỹ và lập kế hoạch đầu tư một cách cẩn thận trước khi tham gia vào thị trường. Bên cạnh đó, cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia cũng như những nhà đầu tư có nhiều kinh nghiệm giao dịch trên thị trường.

Quý nhà đầu tư có thể bắt đầu hành trình tìm hiểu, khám phá và học cách đầu tư tại HSCEdu. Ngoài ra, để biết thêm nhiều thông tin cũng như tin tức từ thị trường chứng khoán, các bạn có thể theo dõi thêm tại Stock Insight nhé!

Xem thêm các bài viết cùng chuyên mục:

Phần 1: Chứng khoán phái sinh là gì? Những quy định về đầu tư chứng khoán phái sinh
Phần 2: Cách đầu tư chứng khoán phái sinh cho người mới bắt đầu
Phần 3: Cách quản lý rủi ro trong đầu tư chứng khoán Phái Sinh

 Sơn Mai
Account Manager