Trái phiếu là gì? 5 Cách phân loại trái phiếu bạn nên biết

Đặc điểm của trái phiếu:

• Ngày đáo hạn (Maturity Date): Là ngày trái phiếu trả vốn gốc cho nhà đầu tư, khiến trái phiếu không còn giá trị.
• Lãi suất (Interest Rate): Trái phiếu có thể có lãi suất cố định, biến động, hoặc thấp hơn so với lãi suất thị trường, được trả hàng tháng hoặc hàng năm.
• Giá trị danh nghĩa và Giá trái phiếu (Bond Price): Giá trái phiếu có thể khác giá trị danh nghĩa. Trái phiếu trên giá thị trường khi giá cao hơn giá trị danh nghĩa, và ngược lại.
• Chất lượng tín dụng: Trái phiếu được phân loại dựa trên chất lượng tín dụng của bên phát hành, từ “đầu tư” đến “nguy cơ cao,” theo xếp loại của tổ chức tín dụng độc lập.

5 Cách phân loại trái phiếu

Cách 1 – Phân loại theo lợi tức trái phiếu

1. Trái phiếu có lãi suất biến đổi: Lợi tức của loại trái phiếu này thay đổi theo lãi suất tham chiếu của trái phiếu. Lãi suất này có sự biến động trong các kỳ thanh toán.
2. Trái phiếu có lãi suất bằng không: Người mua trái phiếu này không nhận được lãi suất, nhưng có thể mua với giá thấp hơn mệnh giá (mua chiết khấu). Trái phiếu này sẽ được hoàn trả với mệnh giá khi nó đáo hạn.
3. Trái phiếu có lãi suất cố định: Lợi tức của loại trái phiếu này được xác định dựa trên tỷ lệ phần trăm cố định tính theo mệnh giá. Lãi suất này không thay đổi trong suốt thời kỳ trái phiếu.

Cách 2 – Phân loại theo người phát hành

1. Trái phiếu doanh nghiệp là loại trái phiếu được phát hành bởi các doanh nghiệp như doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần, hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn, nhằm mục đích tăng vốn cho các hoạt động kinh doanh của họ.
2. Trái phiếu chính phủ được phát hành với mục đích đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Chính phủ. Điều này giúp huy động nguồn tiền từ dân cư và các tổ chức kinh tế-xã hội khác, đồng thời được xem là loại chứng khoán ít rủi ro nhất vì có uy tín cao.
3. Trái phiếu của ngân hàng hoặc tổ chức tài chính là sản phẩm phát hành nhằm mục đích tăng cường nguồn vốn hoạt động của họ. Các tổ chức này sử dụng trái phiếu để thu hút vốn từ nhà đầu tư, đồng thời cung cấp cho nhà đầu tư lợi suất cố định trong một khoảng thời gian nhất định.

Cách 3 – Phân loại theo hình thức trái phiếu 

Cách 4 – Phân loại theo tính chất trái phiếu 

1. Trái phiếu có thể chuyển đổi: của công ty cổ phần, trái chủ có quyền chuyển sang cổ phiếu của công ty đó. Được quy định cụ thể về thời gian cũng như tỷ lệ khi mua trái phiếu.
2. Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: kèm theo phiếu cho phép trái chủ có quyền mua một lượng nhất định cổ phiếu của công ty.
3. Trái phiếu có thể mua lại: cho phép người phát hành có quyền mua lại một hay toàn bộ trái phiếu khi đến hạn thanh toán.

Cách 5 – Phân loại theo mức độ thanh toán của trái phiếu 

Trái phiếu đảm bảo là một loại trái phiếu mà nhà phát hành bảo đảm bằng cách sử dụng tài sản có giá trị, chẳng hạn như bất động sản, làm tài sản đảm bảo cho quá trình phát hành. Trong trường hợp nhà phát hành không thể thanh toán, trái chủ có quyền thu và bán tài sản đó để thu hồi số tiền nợ từ bên phát hành. Trái phiếu đảm bảo thường chia thành hai loại: trái phiếu có tài sản cầm cố và trái phiếu đảm bảo bằng chứng khoán ký quỹ.

1. Trái phiếu có tài sản cầm cố: Nhà phát hành sử dụng một tài sản cụ thể, chẳng hạn như bất động sản, để bảo đảm cho việc phát hành trái phiếu. Trong trường hợp không thanh toán, tài sản này được sử dụng để đền bù.
2. Trái phiếu đảm bảo bằng chứng khoán ký quỹ: Tài sản như chứng khoán được ký quỹ được sử dụng như một phương tiện bảo đảm để hỗ trợ việc phát hành trái phiếu. Nếu có sự mất khả năng thanh toán, chứng khoán ký quỹ này có thể được bán để thu hồi số tiền nợ.

Trái phiếu không đảm bảo là một loại trái phiếu mà người phát hành không cung cấp tài sản cụ thể làm minh chứng đảm bảo uy tín cho nó. Trong trường hợp này, tín dụng của người phát hành đóng vai trò quan trọng.

⇒ Trong các cách phân loại trên thì cách phân loại trái phiếu theo lợi tức (cách 1) có thể là một trong những cách đơn giản nhất và dễ hiểu đối với những ai mới tìm hiểu về trái phiếu. Phân loại này tập trung vào các đặc điểm cơ bản của lợi tức trái phiếu, giúp nhận biết sự khác nhau giữa chúng dựa trên cách mà lợi tức được xác định và chi trả.

Mỗi loại trái phiếu được mô tả một cách rõ ràng, ví dụ như trái phiếu có lãi suất biến đổi, có lãi suất bằng không, và có lãi suất cố định. Điều này giúp người mới bắt đầu có cái nhìn tổng quan về cách lợi tức được áp dụng và chi trả cho từng loại trái phiếu.

Tuy nhiên, tùy thuộc vào mức độ quan tâm và hiểu biết của người đọc, cách phân loại theo người phát hành (cách 2) cũng có thể là một lựa chọn khá rõ ràng, vì nó liên quan đến việc trái phiếu được phát hành bởi đối tượng nào: doanh nghiệp, chính phủ, hay ngân hàng.

Trái phiếu hoạt động như thế nào?

Trái phiếu là một công cụ tài chính phổ biến được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam bởi các công ty và tổ chức để huy động vốn. Dưới đây là một số điểm quan trọng về cách trái phiếu hoạt động tại thị trường Việt Nam:

• Phát hành Trái Phiếu: Khi các doanh nghiệp cần vốn để đầu tư hoặc duy trì hoạt động, họ có thể phát hành trái phiếu trực tiếp cho các nhà đầu tư. Các điều khoản của khoản vay, bao gồm thời gian và cách thanh toán lãi suất, sẽ được xác định bởi người phát hành trái phiếu.
• Thanh toán Lãi Suất: Người sở hữu trái phiếu nhận lãi suất từ người đi vay. Các khoản thanh toán lãi suất này thường được thực hiện theo chu kỳ cố định, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra thu nhập thụ động cho nhà đầu tư.
• Giá thị trường và mệnh giá: Giá ban đầu của trái phiếu thường được đặt ở mức mệnh giá. Tuy nhiên, giá thị trường của trái phiếu có thể biến động dựa trên chất lượng tín dụng của tổ chức phát hành, thời gian đến ngày đáo hạn và lãi suất coupon so với môi trường lãi suất chung tại Việt Nam.
• Mua bán trái phiếu: Nhà đầu tư có thể mua và bán trái phiếu trên thị trường mở Việt Nam. Điều này mang lại tính thanh khoản cho nhà đầu tư, và họ không cần phải giữ trái phiếu cho đến ngày đáo hạn. Người đi vay cũng có thể mua lại trái phiếu nếu có cơ hội phát hành lại với chi phí thấp hơn.

Có nên đầu tư vào trái phiếu không?

Đầu tư vào trái phiếu là một quyết định có thể mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư, đặc biệt là đối với những người mới tìm hiểu về thị trường tài chính. Dưới đây là một số điểm mà bạn có thể xem xét khi đặt câu hỏi “Có nên đầu tư vào trái phiếu không?”

• Trái phiếu thường ít biến động hơn cổ phiếu, làm cho chúng trở thành một lựa chọn an toàn hơn cho những nhà đầu tư muốn giảm rủi ro trong danh mục đầu tư của mình.
• Lợi suất từ trái phiếu chủ yếu đến từ các khoản thanh toán lãi suất đều đặn. Điều này làm cho trái phiếu trở thành một nguồn thu nhập ổn định, phù hợp cho những người đang tìm kiếm lợi nhuận đều đặn và không muốn chịu nhiều rủi ro.
• Khi giữ trái phiếu đến ngày đáo hạn, nhà đầu tư sẽ nhận lại toàn bộ số vốn đầu tư ban đầu cùng với lãi suất đã được thanh toán. Điều này giúp bảo toàn vốn và giảm rủi ro về mất mát.
• Đối với những người gia đình hoặc nhà đầu tư sắp nghỉ hưu, chuyển trọng tâm đầu tư sang trái phiếu có thể là một chiến lược khôn ngoan. Vì trái phiếu mang lại thu nhập ổn định và giảm biến động, phù hợp với những người muốn bảo toàn và tăng cường tài sản trong giai đoạn cuối của cuộc sống.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng hiệu suất của trái phiếu cũng phụ thuộc vào một số yếu tố như lãi suất thị trường và chất lượng tín dụng của tổ chức phát hành. Việc tham khảo ý kiến chuyên gia và hiểu rõ về mục tiêu đầu tư của bạn sẽ giúp bạn đưa ra quyết định thông thái và phù hợp với tình hình tài chính cá nhân.

Có nên đầu tư vào trái phiếu không?

Hy vọng qua bài viết về Trái phiếu này đã giúp bạn có thêm được những kiến thức thật bổ ích giúp cho việc đầu tư của mình thêm suôn sẻ. Xem thêm các khóa học về kiến thức chứng khoán tại HSCEdu. Đừng quên thường xuyên cập nhật tin tức thị trường chứng khoán hôm nay trên HSC bạn nhé!