Hợp đồng tương lai là gì? Tổng quan kiến thức từ A-Z

Hợp đồng tương lai là gì?

Hợp đồng tương lai (Futures Contract – Sản phẩm phái sinh đầu tiên tại Việt Nam) là thỏa thuận mua bán giữa người mua và người bán tại một thời điểm nhất định trong tương lai với giá được xác định trước. Hợp đồng tương lai thường được phân loại căn cứ vào tài sản làm cơ sở (ví dụ: hàng hóa cơ bản, tiền tệ, chỉ số cổ phiếu, trái phiếu…) cho hợp đồng.

Trong giai đoạn đầu vận hành, chỉ có duy nhất một sản phẩm được đưa vào giao dịch là Hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Các Hợp đồng tương lai được niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch Phái sinh Việt Nam (HNX) và thanh toán bù trừ qua Trung tâm Bù trừ (VSD).

Ví dụ: công ty A bán cho công ty B 50 tấn gạo giao tháng 6/2023 theo một hợp đồng với giá $5/kg. Đến tháng 7/2023, giá gạo lên $7/kg thì hoặc A sẽ phải giao cho B 50 tấn gạo với giá $5/kg hoặc A sẽ không phải giao gạo mà thanh toán cho B 2×50,000 = 100,000 USD

Hợp đồng tương lai là gì?

Giao dịch hợp đồng tương lai diễn ra như thế nào?

Quá trình giao dịch hợp đồng tương lai diễn ra tương tự như giao dịch chứng khoán thông thường. Sức hấp dẫn của hợp đồng tương lai thể hiện qua khả năng mua/bán mà không yêu cầu nắm giữ trực tiếp tài sản cơ sở tương ứng. Điều này xuất phát từ tính chất cơ bản của hợp đồng tương lai, là sự giao dịch dựa trên kỳ vọng về giá của các nhà đầu tư.

Do đó, khi tin rằng thị trường sẽ giảm, nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch bán khống hợp đồng tương lai để bảo vệ danh mục, sau đó có thể mua lại để chốt lãi/lỗ. Khi áp dụng chiến lược phòng ngừa rủi ro (hedge) thông qua hợp đồng tương lai, biến động giá trị danh mục sẽ được bù đắp bởi sự thay đổi của giá hợp đồng tương lai. Điều này giúp điều chỉnh rủi ro và đảm bảo an toàn cho danh mục đầu tư.

2 Kiểu người khi áp dụng Hợp đồng tương lai

Hàng Rào (Người Phòng Ngừa Rủi Ro)

Người thuộc nhóm hàng rào sử dụng hợp đồng tương lai như một công cụ phòng ngừa rủi ro và đảm bảo ổn định trong kinh doanh của họ. Dưới đây là hai ví dụ cụ thể:

Nhà Sản Xuất Dầu:

1. 1. Mục Tiêu: Bảo vệ giá và đảm bảo nguồn cung cấp.
   2. Áp Dụng: Ký hợp đồng tương lai để chốt mức giá bán dầu trong tương lai. Điều này giúp họ tránh được những biến động không mong muốn trong giá và đảm bảo lợi nhuận dựa trên giá hợp đồng.

Công Ty Sản Xuất Vật Dụng:

1. Mục Tiêu: Đảm bảo nguồn cung cấp vật liệu sản xuất.
2. Áp Dụng: Ký hợp đồng tương lai để mua dầu với giá cố định. Điều này giúp họ dự trữ nguyên liệu và ổn định giá sản xuất, giảm ảnh hưởng của biến động giá thị trường.

Nhà Đầu Cơ

Những người thuộc nhóm nhà đầu cơ đầu tư vào hợp đồng tương lai với mục tiêu kiếm lợi nhuận từ biến động giá. Dưới đây là ví dụ về cách họ có thể tận dụng hợp đồng tương lai:

Nhà Kinh Doanh Ngũ Cốc:

1. Mục Tiêu: Kiếm lợi nhuận từ biến động giá ngũ cốc.
2. Áp Dụng: Mua hợp đồng tương lai nếu dự đoán giá ngũ cốc sẽ tăng. Bán hợp đồng nếu dự đoán giá sẽ giảm. Những thay đổi bất ngờ về thời tiết hoặc điều kiện trồng trọt có thể tạo ra cơ hội lớn cho họ.

Nhà Quản Lý Quỹ:

1. Mục Tiêu: Đầu tư và tạo lợi nhuận cho nhà đầu tư.
2. Áp Dụng: Tạo các quỹ đầu tư sử dụng hợp đồng tương lai để tận dụng biến động giá. Thực hiện các chiến lược giao dịch linh hoạt dựa trên dự đoán về xu hướng thị trường.

Ưu và nhược điểm của hợp đồng tương lai

Có những ưu điểm đáng chú ý khi tham gia giao dịch hợp đồng tương lai:

• Tính thanh khoản cao: Hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh được chuẩn hóa, đồng nghĩa với việc chúng có tính thanh khoản cao. Sự niêm yết và giao dịch tập trung trên Sở giao dịch chứng khoán tạo điều kiện cho tính thanh khoản tối ưu. Việc công bố công khai định giá, khối lượng và giá trị giao dịch cũng gia tăng tính minh bạch và sức mua bán trên thị trường.
• Lợi thế đòn bẩy: Tham gia giao dịch hợp đồng tương lai, nhà đầu tư có cơ hội đạt được lợi nhuận hấp dẫn chỉ với một khoản tiền ký quỹ có giá trị đáng kể nhỏ hơn so với giá trị thực của hợp đồng. Lợi nhuận này thường cao hơn nhiều so với mức sinh lời trên thị trường cơ sở.
• Công cụ bảo hộ trên thị trường tài chính: Hợp đồng tương lai giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro biến động giá một cách hiệu quả. Bằng cách bán hợp đồng tương lai, nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu trên thị trường cơ sở có thể giảm thiểu thiệt hại trong trường hợp thị trường giảm điểm.

Tuy hợp đồng tương lai mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đi kèm với những nhược điểm:

• Yêu cầu thời gian và sự quan sát: Giao dịch hợp đồng tương lai đòi hỏi sự chú ý và thời gian đầu tư từ phía nhà đầu tư, đặc biệt là khi theo dõi bảng điện và biểu đồ thị trường. Điều này có thể là một thách thức cho những người không có nhiều thời gian hoặc không muốn dành quá nhiều sự tập trung cho giao dịch.
• Rủi ro cao do mức độ đòn bẩy: Mức độ đòn bẩy cao là nguy cơ tiềm ẩn, vì khi dự báo về sự biến động giá tài sản cơ sở không chính xác, hoặc giá hợp đồng tương lai di chuyển theo hướng không lợi, rủi ro thua lỗ có thể tăng lên đáng kể. Mức thua lỗ, tính theo tỷ lệ phần trăm trên “số vốn đầu tư ban đầu,” có thể lớn hơn đáng kể.
• Giới hạn khả năng tận dụng biến động tích cực của thị trường: Việc sử dụng hợp đồng tương lai để giảm rủi ro có thể hạn chế khả năng tận dụng những biến động tích cực của thị trường. Nhà đầu tư có thể không thụ động được những cơ hội sinh lời khi đã phòng ngừa rủi ro, điều này có thể đặt ra một giới hạn trong việc thuận lợi hóa lợi ích từ những biến động tích cực của thị trường.

Tại sao nên lựa chọn Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu để triển khai đầu tiên?

Lựa chọn Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu để triển khai đầu tiên mang lại nhiều lợi ích do tính đơn giản và tính đại diện cao của sản phẩm. Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu thường dễ thực hiện, với đặc điểm đại diện cho một phần quan trọng của thị trường chứng khoán. Sự đơn giản này giúp đáp ứng tốt nhu cầu đa dạng hóa và phòng ngừa rủi ro của nhà đầu tư, làm cho sản phẩm này trở thành lựa chọn lý tưởng khi triển khai ở thị trường phái sinh mới.

Trong số nhiều chỉ số cổ phiếu, VN30 được ưa chuộng vì đại diện cho 30 mã cổ phiếu hàng đầu niêm yết trên sàn HOSE, với giá trị vốn hóa và thanh khoản cao, cùng với các yếu tố kỹ thuật quan trọng. Sự chọn lựa này mang lại sự linh hoạt và hiệu suất đáng kể cho nhà đầu tư.

Lựa chọn Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu cũng tuân theo thông lệ quốc tế, với nhiều quốc gia trên thế giới chứng minh rằng việc phát triển Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu là bước quan trọng xây dựng thị trường chứng khoán phái sinh. Điều này thể hiện sự phổ biến và tính chất hữu ích của sản phẩm trong quá trình phát triển thị trường tài chính.