IPO là gì? Tổng quan từ A-Z về IPO tại Việt Nam

IPO (Initial Public Offering) là quá trình mà một công ty tư nhân chuyển đổi thành công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán. IPO là một cách để công ty huy động vốn bằng cách phát hành cổ phiếu cho nhà đầu tư công chúng. Hãy cùng tìm hiểu IPO là gì và tất tần tật các kiến thức liên quan đến khái niệm này ngay nhé!

IPO là gì ?

IPO (Initial Public Offering) có nghĩa là Phát hành lần đầu ra công chúng, thể hiện hành động chào bán chứng khoán công khai bằng việc lần đầu phát hành cổ phiếu và đưa lên sàn giao dịch chứng khoán. Sau khi cổ phiếu IPO được phát hành, công ty tư nhân sẽ chính thức trở thành công ty đại chúng.

Quyền lợi, nghĩa vụ của cổ đông, các nhà đầu tư cá nhân trong IPO

Các nhà đầu tư cá nhân – cổ đông nắm giữ cổ phần của đợt phát hành với IPO, ngay khi có tên trong sổ cổ đông thì quyền lợi của nhà đầu tư được thực hiện, bao gồm:

• Quyền chuyển nhượng cổ phần đang sở hữu thông qua phương thức giao dịch thỏa thuận nếu cổ phần chưa lưu ký, hoặc trực tiếp trên sàn giao dịch chứng khoán nếu cổ phần đã được lưu ký.
• Tham dự và biểu quyết tại Đại hội đồng cổ đông, hoặc thông qua đại diện. Mỗi cổ phần phổ thông có một phiếu biểu quyết.
• Cổ đông có quyền được hưởng một phần lợi nhuận phân phối của doanh nghiệp tương ứng với phần trăm cổ phần nắm giữ.
• Tiếp cận với các thông tin, tra cứu, trích lục danh sách cổ đông, điều lệ, sổ sách kế toán và các tài liệu của Đại hội đồng cổ đông.
• Được quyền yêu cầu chia tài sản trong trường hợp giải thể, tỷ lệ tương ứng với số cổ phần phổ thông đáng nắm giữ. Các quyền khác quy định của pháp luật và điều lệ công ty cổ phần.

Lưu ý khi tham gia đầu tư cổ phiếu IPO

Không thể phủ nhận được sức hấp dẫn của cổ phiếu IPO với nhiều thương vụ đình đám thời gian qua đem lại lợi nhuận khổng lồ cho nhà đầu tư. Tuy nhiên đi kèm cơ hội cũng là những khó khăn trong việc chọn lựa IPO phù hợp, và sau đây là các lưu ý kinh nghiệm để đầu tư thành công vào các thương vụ IPO:

Nghiên cứu bản cáo bạch được cung cấp trên website của doanh nghiệp

Trước khi trở thành công ty đại chúng, doanh nghiệp thường hạn chế công khai các thông tin, khi tiến hành IPO theo quy định của pháp luật, doanh nghiệp phải công bố thông tin trên website thông qua bản cáo bạch. Do đó tìm hiểu kỹ bản cáo bạch chính là công cụ tốt nhất để tự tìm hiểu trước khi đầu tư vào một thương vụ IPO. Từ đó nhà đầu tư có thể xác định mức giá phù hợp khi tham gia IPO từ mức đánh giá giá trị doanh nghiệp và triển vọng tăng trưởng trong tương lai.

Đồng thời, khi phân tích bản cáo, bạn cần chú ý các điểm sau:

• Thông tin về tài sản, hoạt động kinh doanh và tổ chức quản lý, tình hình tài chính (bao gồm báo cáo tài chính trong hai năm gần nhất)
• Những thông tin về đợt chào bán: điều kiện, rủi ro, phương án sử dụng vốn thu về từ đợt chào bán.

Tham khảo báo cáo định giá của các công ty chứng khoán

Báo cáo của các công ty chứng khoán uy tín hàng đầu sẽ là sự tham khảo tốt cho định giá cổ phiếu trước khi được IPO, đây là thông tin quan trọng vì xác định giá trị doanh nghiệp là một quá trình rất phức tạp và khó khăn đối với nhà đầu tư cá nhân do không đủ thông tin và kiến thức tài chính chuyên sâu.

Ngoài ra nhà đầu tư cá nhân tham khảo thêm các thông tin về điều kiện thị trường chung ở thời điểm IPO – quyết định tâm lý tham gia IPO, tham khảo thêm vị thế ngành của doanh nghiệp, sản phẩm và dịch vụ của các đối thủ đang cạnh tranh trên thị trường, lợi thế so sánh của doanh nghiệp…..trên các phương tiện báo chí.

So sánh với các doanh nghiệp cùng ngành

Việc quyết định giá cho đợt IPO của một doanh nghiệp là một việc làm không đơn giản,nhà đầu tư cá nhân cần tham khảo thêm các chỉ số của doanh nghiệp khác cùng nghành đã niêm yết trước trên thị trường để so sánh, ra quyết định đầu tư trước mỗi đợt IPO.

Nhà đầu tư cá nhân có thể sử dụng lịch sử giao dịch trên sàn chứng khoán hoặc tham khảo các báo cáo của công ty chứng khoán để phục vụ việc so sánh.

Trang bị kiến thức về chứng khoán

Nắm rõ các kiến thức cơ bản về chứng khoán chính giúp nhà đầu tư tránh được các sai sót và tránh các rủi ro thường gặp phải khi đầu tư IPO.

Các kiến thức về thị trường chứng khoán cũng sẽ là yếu tố quyết định dẫn tới thành công khi tham gia nắm giữ cổ phiếu sau IPO, nhà đầu tư có thể khảo các kiến thức tại trang Stock Insight.

Lưu ý sau khi mua cổ phiếu IPO 

Sau khi đã tham gia IPO thành công và nắm giữ cổ phần, nhà đầu tư cá nhân cần lưu ý một vài điểm sau:

Mua – Bán cổ phần

Sau khi IPO nếu nhà đầu tư cá nhân có nhu cầu chuyển nhượng, mua, bán cổ phần (ở thời điểm đó cổ phần chưa được lưu ký và niêm yết tập trung) mọi giao dịch thực hiện thông qua việc mua bán thỏa thuận, trao tay. Điều này khá rủi ro và mất nhiều thời gian và chi phí.

Khi doanh nghiệp được Sở giao dịch và trung tâm lưu ký chấp nhận cho lưu ký và niêm yết, nhà đầu tư có thể lưu ký cổ phiếu và tiến hành mua – bán tại bất kỳ công ty chứng khoán nào bằng cách mở tài khoản chứng khoán giao dịch. Khi đó giao dịch được thực hiện qua gọi điện cho nhân viên môi giới, hoặc thực hiện online với chi phí thấp, an toàn, hiệu quả.

Nhà đầu tư cần theo dõi các thông tin về lịch lưu ký, niêm yết được thông báo trên website của sở giao dịch, trung tâm lưu ký, website của doanh nghiệp.

Cập nhật thông tin

Theo luật chứng khoán, doanh nghiệp đại chúng sẽ công bố thông tin định kỳ các thông tin sau trên website của mình:

• Bản cáo bạch IPO
• Thông tin cấp sổ cho cổ đông IPO, thông tin lưu ký, thông tin niêm yết, ngày niêm yết…
• Báo cáo tài chính
• Báo cáo thường niên
• Thông tin Đại hội đồng cổ đông thường niên
• Báo cáo về các hoạt động chào bán và sử dụng vốn
• Báo cáo thay đổi tỷ lệ sở hữu nước ngoài
• Báo cáo tình hình quản trị thông tin
• Các thông tin Bất thường khác.

Các thông tin trên đều là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định nắm giữ hay bán ra của cổ đông cá nhân, do đó nhà đầu tư nên cập nhật thường xuyên các thông tin này trong phần Công bố thông tin hỗ trợ cổ đông trên website của doanh nghiệp.

Kết luận

Thông qua bài viết trên, Stock Insight mong rằng bạn đã có thể hiểu được IPO là gì và tất tần tật các thông tin liên quan đến khái niệm này. Đồng thời, cổ phiếu IPO mang lại nhiều lợi ích cho công ty, bao gồm mở rộng quy mô kinh doanh, tăng cường thanh khoản cổ phiếu và tăng độ tin cậy của công ty trên thị trường chứng khoán. Đặc biệt, quy trình IPO tại Việt Nam có sự quan tâm và sự phát triển đáng kể trong những năm gần đây, đóng góp vào sự phát triển của thị trường tài chính và kinh tế của đất nước.