Chỉ số P/B trong chứng khoán là gì?

Chỉ số P/B trong chứng khoán là gì?

Chỉ số P/B (Price to Book Value Ratio) trong chứng khoán là một thước đo đánh giá giá trị đầu tư bằng cách so sánh giá thị trường của cổ phiếu với giá trị sổ sách của công ty. Đây là một công cụ hữu ích giúp nhà đầu tư đánh giá độ định giá của cổ phiếu.

Nếu tỷ lệ P/B thấp, có thể cho thấy cổ phiếu được định giá thấp hơn giá trị sổ sách, có thể là cơ hội đầu tư. Ngược lại, tỷ lệ P/B cao có thể đồng nghĩa với việc thị trường đánh giá công ty cao hơn giá trị sổ sách, có thể là dấu hiệu tin tưởng vào hiệu suất tương lai.

Công thức và ví dụ chi tiết cách tính chỉ số P/B

Công thức của chỉ số P/B được tính bằng giá giá thị trường của cổ phiếu (Price) chia cho giá trị sổ sách của cổ phiếu (Book value per Share).

Chỉ số P/B = Giá thị trường của cổ phiếu (Price) / Giá trị ghi sổ của cổ phiếu (Book value per share)

Cách tính chỉ số P/B là gì, thì bạn cần phải xác định 2 yếu tố là giá thị trường (Price) và giá trị sổ sách trên một cổ phiếu (Book Value per Share).

• Bước 1: Nhà đầu tư cần phải xác định giá trị sổ sách (Book Value)

Dựa vào bảng cân đối kế toán, bạn cần tìm ra ba thông số là tổng giá trị tài sản, giá trị tài sản vô hình, và nợ phải trả. Nhà đầu tư sử dụng công thức sau để tính giá trị sổ sách trên một cổ phiếu:

Giá trị ghi sổ (Book Value) = (Tổng giá trị tài sản – Giá trị tài sản vô hình – Nợ) / Số lượng cổ phiếu đang được lưu hành

• Bước 2: Nhà đầu tư cần phải xác định giá thị trường (Price): Giá thị trường sẽ được xác định bởi giá đóng cửa phiên cuối cùng.
• Bước 3: Cuối cùng, nhà đầu tư có thể dễ dàng tính chỉ số P/B bằng cách lấy giá thị trường chia cho giá trị sổ sách trên một cổ phiếu.

Ví dụ:

Giả sử công ty ABC ở Việt Nam có các thông số sau đây:

• Tổng giá trị tài sản: 1 tỷ VND
• Giá trị tài sản vô hình: 200 triệu VND
• Nợ: 300 triệu VND
• Số lượng cổ phiếu đang được lưu hành: 5 triệu cổ phiếu
• Giá đóng cửa phiên cuối cùng: 50,000 VND

Bây giờ, chúng ta sẽ tính giá trị sổ sách trên một cổ phiếu (Book Value per Share):

Giá trị ghi sổ (Book Value)=(1 tỷ − 200 triệu − 300 triệu) / 5 triệu=100,000 VND​/ cổ phiếu

Sau đó, chúng ta sẽ tính chỉ số P/B:

Chỉ số P/B = 50,000 / 100,000 = 0.5 

Trong ví dụ này, chỉ số P/B của công ty ABC là 0.5, cho thấy giá cổ phiếu hiện tại chỉ bằng 50% so với giá trị sổ sách của nó. Điều này có thể là một dấu hiệu cho nhà đầu tư về việc cổ phiếu có thể đang được định giá ở mức thấp so với giá trị thực của công ty.

Chỉ số P/B nói lên điều gì?

Chỉ số P/B là một công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ định giá của cổ phiếu so với giá trị sổ sách của doanh nghiệp. Khi nhà đầu tư hiểu rõ chỉ số P/B, họ có thể rút ra nhiều thông tin quan trọng về triển vọng và tính khả quan của một cổ phiếu.

Khi chỉ số P/B lớn hơn 1, điều này thường cho thấy thị trường đánh giá cổ phiếu cao hơn giá trị sổ sách. Điều này có thể phản ánh niềm tin của thị trường vào khả năng tăng trưởng và hiệu suất tốt của doanh nghiệp trong tương lai. Nhà đầu tư có thể chấp nhận trả giá cao hơn giá trị sổ sách để sở hữu cổ phiếu có tiềm năng lớn.

Ngược lại, nếu chỉ số P/B nhỏ hơn 1, có thể có hai trường hợp. Trong trường hợp thứ nhất, thị trường có thể đánh giá thấp doanh nghiệp do kỳ vọng về tương lai không lạc quan. Trong trường hợp thứ hai, giá trị sổ sách có thể đang tăng nhanh chóng do doanh nghiệp đang phục hồi và có hiệu suất kinh doanh tích cực. Điều này có thể tạo cơ hội cho nhà đầu tư mua vào cổ phiếu ở mức giá thấp hơn giá trị thực sự của nó, với hy vọng có lợi nhuận lớn trong tương lai.

Chỉ số P/B như thế nào là hiệu quả?

Chỉ số P/B cao có nghĩa là doanh nghiệp được thị trường kỳ vọng về triển vọng kinh doanh trong tương lai. Vì vậy, các nhà đầu tư sẽ chi trả nhiều tiền hơn cho giá trị sổ sách của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, nếu như doanh nghiệp sở hữu số nợ lớn, thì sẽ khiến cho giá trị sổ sách lại ở mức thấp, và làm cho chỉ số P/B cao. Những doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính ở mức cao có thể gặp phải những rủi ro lớn. Tệ hơn, nếu tỷ suất lợi nhuận doanh nghiệp tạo ra lại thấp hơn chi phí sử dụng vốn, thì giá trị doanh nghiệp sẽ bị suy giảm.

Chỉ số P/B thấp có thể xảy nhiều trường hợp : Các nhà đầu tư cho rằng giá trị thị trường của doanh nghiệp thực tế thấp hơn nhiều so với giá trị sổ sách, nên họ chỉ chấp nhận 1 mức giá thấp hơn cho giá trị sổ sách. Trường hợp khác là doanh nghiệp đang trong giai đoạn hồi phục và kết quả kinh doanh dần cải thiện, nên lợi nhuận gia tăng và giúp cho giá trị sổ sách tăng lên. Đây là trường hợp cổ phiếu đang bị định giá thấp và là cơ hội để các nhà đầu tư có thể mua vào.

Xét trên lý thuyết, các nhà đầu tư có thể mua tất cả các cổ phiếu đang lưu hành của công ty, thanh lý tài sản và từ đó kiếm được lợi nhuận vì tài sản có giá trị cao hơn so với giá cổ phiếu. Thế nhưng, chiến lược này có thể sẽ không khả thi trong thực tế.

Vì những lý do trên, rất khó để có thể xác định một giá trị cụ thể cho chỉ số P/B tốt. Con số đó có thể tốt ở ngành này, nhưng lại là kém ở một ngành khác. Nếu xem xét một cách riêng lẻ thì chỉ số P/B không có nhiều giá trị. Để biết được cổ phiếu đó có đang bị định giá thấp hay không, nhà đầu tư cần phải so sánh chỉ số P/B với đối thủ cạnh tranh, cũng như so với mức trung bình của ngành.

Ưu và nhược điểm của chỉ số P/B

Ưu điểm

Chỉ số P/B có ưu điểm nổi bật là nó có mức độ ổn định hơn hẳn so với chỉ số EPS. Thế nên, trong trường hợp EPS có mức biến động cao thì chỉ số P/B sẽ mang lại hiệu quả ưu việt hơn.

Bên cạnh đó, chỉ số P/B luôn luôn dương nên nhà đầu tư có thể dùng chỉ số này để định giá những doanh nghiệp đang làm ăn thua lỗ. Ngoài ra, chỉ số P/B được dùng hiệu quả nhất khi định giá những doanh nghiệp có nhiều tài sản với khả năng thanh khoản cao ví dụ như các công ty bảo hiểm, công ty đầu tư, hay các ngân hàng.

Nhược điểm

Nhược điểm dễ nhận thấy nhất của chỉ số P/B là chỉ số này chỉ tính đến các giá trị tài sản hữu hình  của doanh nghiệp mà lại bỏ qua các giá trị tài sản vô hình như thương hiệu hay phát minh sáng chế. Những tài sản vô hình này chính là yếu tố quan trọng giúp gia tăng lợi nhuận ròng cho doanh nghiệp, từ đó kéo theo giá cổ phiếu cũng tăng.

Không chỉ vậy, giá trị sổ sách của cổ phiếu cũng không phản ánh hoàn toàn chính xác giá trị thị trường hiện tại của tài sản, bởi vì giá trị sổ sách có thể là giá trị cách đây vài năm. Ví dụ, bất động sản mà công ty sở hữu từ 3 năm trước rất có thể đã tăng giá lên hàng chục lần vào thời điểm hiện tại. Vì vậy, nếu các nhà đầu tư chỉ sử dụng chỉ số P/B để kết luận về cổ phiếu của một công ty, thì đây là phán đoán không có độ chính xác cao.

Mối quan hệ giữa chỉ số P/B và ROE

Theo nghiên cứu của Giáo sư Damodaran, một chuyên gia tài chính tại Trường Kinh doanh Stern, Đại học New York, mối liên hệ giữa tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) và tỉ lệ giá trị sổ sách trên giá trị thị trường (P/B) đóng vai trò quan trọng trong đánh giá cổ phiếu.

ROE, biểu thị cho khả năng sinh lời của doanh nghiệp trên mỗi đơn vị vốn chủ sở hữu, có mối quan hệ chặt chẽ với P/B. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp với ROE cao thường có giá trị P/B lớn. Cụ thể, mối quan hệ này có thể được thể hiện thông qua phương trình:

P/B = (r – g) / r

Trong đó:

• $r$ là mức độ rủi ro của công ty.
• $g$ là tốc độ tăng trưởng ổn định trong $n$ năm.

Phương trình này thể hiện sự ổn định của giá trị sổ sách đối với công ty, phụ thuộc vào sự chênh lệch giữa tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu và chi phí vốn chủ sở hữu. Nếu lợi nhuận vượt quá giá vốn chủ sở hữu, giá sẽ cao hơn giá trị sổ sách, và ngược lại.

Do đó, khi ROE thấp mà P/B lại cao, điều này có thể cho thấy cổ phiếu đang được định giá quá cao, và ngược lại, P/B thấp với ROE cao có thể là dấu hiệu của cổ phiếu định giá thấp.

Kết luận

Chỉ số P/B là công cụ rất quan trọng để các nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán. Để có thể sử dụng loại chỉ số này một cách hiệu quả, các nhà đầu tư có thể tham gia mở tài khoản trên HSC. HSC giúp nhà đầu tư phân tích thị trường, cũng như đưa ra những thông tin có giá trị cực cao để quý khách tham khảo.