Thao túng thị trường chứng khoán là gì? Hậu quả và quy định xử phạt?

Hành động thao túng thị trường chứng khoán đặt ra những tác động nghiêm trọng, ảnh hưởng đến toàn bộ cộng đồng nhà đầu tư. Để hiểu rõ hơn về khái niệm thao túng thị trường và làm thế nào để nhận biết hành vi này, chúng ta sẽ khám phá thêm trong nội dung bài viết dưới đây.

Định nghĩa hành vi thao túng thị trường chứng khoán

Thao túng thị trường chứng khoán là hành vi cố ý gây ảnh hưởng đến thị trường thông qua các phương pháp khác nhau nhằm trục lợi cho cá nhân. Trên thị trường, thao túng có thể xảy ra thông qua việc tận dụng quy luật cung cầu, từ đó ảnh hưởng đến mức giá. Đối với các thị trường có quy mô lớn, khả năng thao túng chứng khoán thường giảm đi.

Một trường hợp thường thấy là nhóm thao túng sẽ đẩy giá cổ phiếu lên đến mức mong muốn, sau đó xả hàng đột ngột. Nhóm thao túng sẽ thu được một nguồn lợi lớn nhờ chênh lệch giá trong khi các nhà đầu tư khác sẽ bị thua lỗ nặng.

Những dấu hiệu thao túng thị trường chứng khoán điển hình

Thao túng thị trường chứng khoán sẽ khiến tính thanh khoản và giá cổ phiếu biến động mạnh để tạo ra cung cầu giả. Vì thế dấu hiệu nhận biết đầu tiên chính là giá và khối lượng giao dịch tăng đột biến. Dấu hiệu này thường diễn ra ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vì có tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng, cũng như khối lượng giao dịch mỗi phiên thấp.

Đối với các công ty lớn, thì hoạt động thao túng thị trường chứng khoán có thể diễn ra ở cả 2 chiều tăng giảm của cổ phiếu. Những luồng ý kiến trên phương tiện truyền thông hoặc các tin đồn không được kiểm chứng chính là những công cụ hiệu quả. Các thông tin này khiến tâm lý của các nhà đầu tư bị ảnh hưởng, từ đó mắc những sai lầm nghiêm trọng.

Quy định đối với hành vi thao túng tại một số nước

• Úc – Ủy ban Chứng khoán và Đầu tư (ASIC) chịu trách nhiệm quản lý, cấp phép và giám sát thị trường chứng khoán Úc. Trước năm 2001, thao túng thị trường chứng khoán bị coi là tội phạm hình sự, từ năm 2001 thì thao túng thị trường cũng được quy định ở Luật Dân sự với việc phạt tiền và bồi thường tổn thất theo tuyên án tại tòa án dân sự. Án hình sự, gồm có giam giữ, tiền phạt và thực hiện dịch vụ cộng đồng cũng như những hình thức xử phạt khác để thu hồi các lợi ích thu được từ các hành vi phạm tội. 
• Hongkong – Cơ quan quản lý thị trường chứng khoán Hồng Kông là Ủy ban Chứng khoán và Hợp đồng Tương lai (SFC) có trách nhiệm duy trì, thúc đẩy công bằng và hiệu quả, cũng khả năng cạnh tranh, tính minh bạch và trật tự  của thị trường. Thao túng trên thị trường chứng khoán là hành vi liên quan đến hai hoặc nhiều giao dịch nhằm mục đích thay đổi, tăng giảm hoặc duy trì giá thị trường, tạo điều kiện giao dịch không công bằng cho những người khác tham gia. Việc phạt cho hành vi thao túng có thể lên tới 10 triệu đô la Hồng Kông và có thể bị kết án tù với thời hạn lên đến 10 năm.
• Anh – Cơ quan Kiểm soát Tài chính (FCA) chịu trách nhiệm trong lĩnh vực chứng khoán ở Anh. Các biện pháp trừng phạt phổ biến nhất được sử dụng bởi FCA là tiền phạt (không giới hạn về số tiền phạt) , công khai hành vi và đối tượng vi phạm, đình chỉ và hạn chế đối với đối tượng vi phạm, cảnh báo riêng.

Tại Việt Nam thao túng thị trường chứng khoán bị xử lý như thế nào?

Theo Bộ luật Hình sự 2015, những hành vi vi phạm tội liên quan đến chứng khoán đã được quy định chi tiết hơn. Điều 211 của Bộ luật này đặc điểm rõ về hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Theo đó, nếu ai thu lợi bất chính từ 500.000.000 VNĐ đến dưới 1.500.000.000 VNĐ hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 1.000.000.000 VNĐ đến dưới 3.000.000.000 VNĐ, sẽ bị phạt tiền từ 500.000.000 VNĐ đến 2.000.000.000 VNĐ hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

Tại khoản 2 Điều 211 cũng quy định, nếu phạm tội thuộc một trong bốn trường hợp: có tổ chức; thu lợi bất chính 1.500.000.000 VNĐ trở lên; gây thiệt hại cho nhà đầu tư 3.000.000.000 VNĐ trở lên; tái phạm nguy hiểm; thì sẽ bị phạt tiền từ 2.000.000.000 VNĐ đến 4.000.000.000 VNĐ hoặc phạt tù từ 2 đến 7 năm.

Với những trường hợp chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì xử phạt hành chính như sau: Phạt tiền từ 1.000.000.000 VNĐ đến 1.200.000.000 VNĐ đối với hành vi giao dịch thao túng thị trường chứng khoán mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Nhà đầu tư cần làm gì để tránh các hành vi thao túng?

Có kiến thức về chứng khoán

Trước hết, để đối mặt hiệu quả với những biến động trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cần tích luỹ kiến thức sâu rộng về cơ bản thị trường. Điều này bao gồm việc hiểu rõ về quy luật cung cầu, những yếu tố tác động đến giá cổ phiếu, và cơ chế hoạt động của thị trường.

Nắm bắt được quy luật cung cầu giúp nhà đầu tư dự đoán được sự biến động của thị trường, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn. Việc đánh giá và hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu, như thông tin kinh tế, chính trị, hay biến động thị trường quốc tế, cũng giúp nhà đầu tư có cái nhìn tổng thể về thị trường và làm giảm rủi ro khi phải đối mặt với hành vi thao túng.

Hiểu rõ về doanh nghiệp

Để đưa ra những quyết định đầu tư chính xác và tránh bị ảnh hưởng bởi các hành vi thao túng trên thị trường, việc hiểu rõ về doanh nghiệp mà mình quan tâm là một yếu tố quan trọng. Sự hiểu biết sâu sắc về doanh nghiệp không chỉ giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện về khía cạnh kinh doanh, mà còn giúp họ nắm bắt được bất kỳ biến động hay thay đổi nào trong hoạt động của doanh nghiệp đó.

Việc hiểu rõ về mô hình kinh doanh, cơ sở hạ tầng, chiến lược tài chính và quản lý của doanh nghiệp giúp nhà đầu tư đánh giá được tiềm năng tăng trưởng cũng như rủi ro của doanh nghiệp. Nắm vững thông tin về lịch sử tài chính, sản phẩm/dịch vụ, và vị thế cạnh tranh cũng là yếu tố quan trọng.

Xây dựng chiến lược đầu tư

Chiến lược đầu tư không chỉ giúp nhà đầu tư hiểu rõ về mục tiêu đầu tư của mình mà còn giúp họ dự đoán và đánh giá tình hình thị trường. Điều này trở thành một công cụ quan trọng khi cần phải nhận diện và ứng phó với các hành vi thao túng có thể diễn ra.

Trong môi trường chứng khoán phức tạp, có một chiến lược đầu tư đúng đắn không chỉ là bước quan trọng để bảo vệ vốn đầu tư mà còn là cơ hội để tận dụng những tình huống thị trường có thể không lường trước được. Việc hiểu rõ về chiến lược giúp nhà đầu tư tự tin và sẵn sàng đối mặt với những biến động trên thị trường, đồng thời tăng khả năng nhận ra và phản ứng khi có các dấu hiệu của hành vi thao túng.

Lời kết

Bài viết này đã giúp bạn hiểu được thao túng thị trường chứng khoán là gì. Ngoài ra, để có thể tiến hành mua bán cổ phiếu một cách hiệu quả, các nhà đầu tư có thể cân nhắc tham gia mở tài khoản online chỉ với 3 phút Nhà đầu tư đừng quên thường xuyên theo dõi tin tức thị trường chứng khoán hôm nay để đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn nhé!