Vốn FDI là gì? Ảnh hưởng gì đến thị trường chứng khoán?

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment – FDI) là một trong những thuật ngữ quan trọng trong lĩnh vực kinh tế và tài chính. 

FDI đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế của một quốc gia bằng cách cung cấp nguồn vốn, công nghệ, quản lý và truyền thống kinh doanh từ các quốc gia ngoài. Tuy nhiên, sự hiện diện của FDI cũng có thể mang lại một số ảnh hưởng tiêu cực cho nền kinh tế và xã hội của quốc gia tiếp nhận. 

Trong bài viết này, hãy cùng Stock Insight tìm hiểu sâu hơn về khái niệm vốn FDI là gì, tác động của loại vốn này đối với thị trường chứng khoán nhé!

Vốn FDI là gì?

Theo Khoản 22 Điều 3 Luật Đầu tư 2020, FDI là từ viết tắt của cụm từ Foreign Direct Investment được định nghĩa là một tổ chức có nhà đầu tư hoặc cổ đông nước ngoài. 

FDI là một yếu tố chủ chốt trong tích hợp kinh tế quốc tế vì tạo ra các liên kết ổn định và lâu dài giữa các nền kinh tế. Dòng vốn FDI như một phần của GDP là một chỉ số tốt để đánh giá sự hấp dẫn của một quốc gia như một điểm đến đầu tư lâu dài. 

Các đặc điểm của dòng vốn FDI là gì?

Mỗi hình thức đầu tư đều có những đặc điểm độc đáo khác với các hình thức khác. Với dòng vốn FDI, một số đặc điểm có thể dễ dàng nhận thấy qua các yếu tố sau:

• Mục đích chính của đầu tư FDI là tạo ra lợi nhuận cho nhà đầu tư.
• Các quốc gia tiếp nhận đầu tư có các quy định riêng về FDI, trong đó nhà đầu tư cần góp đủ số vốn tối thiểu để có quyền kiểm soát doanh nghiệp tiếp nhận đầu tư.
• Bên đầu tư và quốc gia tiếp nhận đầu tư sẽ thương lượng để đưa ra tỷ lệ vốn FDI hiệu quả nhất.
• Hiệu quả của đầu tư FDI sẽ phản ánh qua kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
• Các hình thức đầu tư bằng nguồn vốn nước ngoài chủ yếu nhằm đưa công nghệ và dây chuyền sản xuất vào các quốc gia tiếp nhận đầu tư, góp phần nâng cao năng lực sản xuất và làm việc của địa phương.
• Để thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội của quốc gia, đầu tư FDI cần có môi trường pháp lý rõ ràng và thuận lợi.

Doanh nghiệp FDI là gì?

Doanh nghiệp FDI (Foreign Direct Investment) là một doanh nghiệp được thành lập trong một quốc gia nhưng được sở hữu hoặc kiểm soát bởi các nhà đầu tư nước ngoài. Đây là một hình thức đầu tư trực tiếp vào một quốc gia khác, trong đó các nhà đầu tư nước ngoài sẽ thường đầu tư vào doanh nghiệp hoặc cơ sở hạ tầng tại quốc gia đó.

Doanh nghiệp FDI có thể mang lại nhiều lợi ích cho đất nước mà nó đầu tư vào, bao gồm tạo việc làm, đóng góp vào ngân sách quốc gia, chuyển giao công nghệ và cải thiện hạ tầng. Tuy nhiên, cũng có những rủi ro và thách thức liên quan đến sự phụ thuộc vào các nhà đầu tư nước ngoài và các vấn đề liên quan đến quản lý và kiểm soát doanh nghiệp FDI.

Điều kiện để trở thành doanh nghiệp FDI

Bên cạnh giải thích khái niệm vốn FDI là gì, Stock Insight cũng liệt kê những điều kiện để một doanh nghiệp trở thành doanh nghiệp FDI, bao gồm:

Doanh nghiệp phải được thành lập hoặc có phần vốn góp sở hữu bởi nhà đầu tư nước ngoài

Theo Khoản 19 Điều 3 Luật Đầu tư năm 2020 định nghĩa nhà đầu tư nước ngoài là cá nhân có quốc tịch nước ngoài hoặc tổ chức thành lập theo quy định pháp luật nước ngoài và thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.

Doanh nghiệp phải kinh doanh trong ngành, nghề không bị cấm theo quy định tại Điều 6 Luật Đầu tư năm 2020

Các ngành nghề bị cấm kinh doanh theo Luật Đầu tư năm 2020 bao gồm: 

• Mua bán chất ma túy, các loại hóa chất và khoáng sản được quy định tại Phụ lục II của Luật Đầu tư 2020.
• Mẫu vật của các loài động thực vật hoang dã từ tự nhiên.
• Hoạt động kinh doanh mại dâm.
• Mua bán người và các bộ phận của cơ thể người
• Các hoạt động kinh doanh có liên quan đến sinh sản vô tính trên người.
• Hoạt động kinh doanh pháo nổ.
• Kinh doanh dịch vụ đòi nợ.

Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư

Việc xin cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư là điều kiện quan trọng để trở thành một doanh nghiệp FDI theo quy định của Điều 22 Luật Đầu tư 2020. Theo quy định tại khoản 1, nhà đầu tư nước ngoài phải có dự án đầu tư trước khi thành lập tổ chức kinh tế, và thực hiện thủ tục cấp và điều chỉnh Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. 

Quy trình cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư được quy định tại Điều 39 Luật Đầu tư 2020. Theo đó, Ban Quản lý khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chế xuất có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với dự án đầu tư trong khu vực của họ. Các dự án đầu tư ngoài khu vực này được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư bởi Sở Kế hoạch và Đầu tư, trừ khi có quy định khác tại khoản 3 của Điều này.

Thành lập doanh nghiệp FDI

Sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, cá nhân hoặc tổ chức tiếp tục thực hiện các thủ tục để đăng ký thành lập doanh nghiệp. Hồ sơ đăng ký doanh nghiệp này sẽ được nộp lên Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. Khi hoàn thành quy trình này, doanh nghiệp sẽ được coi là một doanh nghiệp FDI và được hưởng các ưu đãi tương tự như một doanh nghiệp FDI.

Mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và các dòng vốn FDI

Thị trường chứng khoán và các nguồn vốn FDI có mối quan hệ tương đối phức tạp và tác động lẫn nhau. Các doanh nghiệp FDI có thể đóng vai trò quan trọng trong việc đưa các cổ phiếu của mình lên sàn giao dịch chứng khoán, qua đó tăng cường vốn hóa thị trường và đưa tên tuổi của doanh nghiệp ra quốc tế.

Ngược lại, thị trường chứng khoán có thể trở thành một nguồn cung cấp vốn tài trợ cho các doanh nghiệp FDI. Các doanh nghiệp FDI có thể chào bán cổ phiếu của mình trên sàn giao dịch chứng khoán để huy động vốn và tăng cường năng lực tài chính. Ngoài ra, thị trường chứng khoán cũng cung cấp cho các doanh nghiệp FDI một kênh để quản lý rủi ro tài chính, tăng cường sự minh bạch và nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thị trường.

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán cũng có thể gây ra một số tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp FDI, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường chứng khoán không ổn định. Khi giá cổ phiếu của doanh nghiệp FDI giảm, nó có thể gây ra sự lo ngại và làm suy yếu niềm tin của nhà đầu tư, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Vì vậy, các doanh nghiệp FDI cần phải cân nhắc kỹ lưỡng khi quyết định đưa cổ phiếu của mình niêm yết lên sàn giao dịch chứng khoán. Nếu được thực hiện đúng cách, thị trường chứng khoán và các nguồn vốn FDI có thể tác động tích cực lẫn nhau, tăng cường năng lực tài chính và tạo điều kiện cho sự phát triển của các doanh nghiệp FDI.

Vào tháng 4/2003, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 38/2003/NĐ-CP cho phép một số doanh nghiệp FDI chuyển đổi hình thức hoạt động từ công ty trách nhiệm hữu hạn sang công ty cổ phần. Đồng thời cho phép các công ty cổ phần này được niêm yết trên Thị trường Chứng khoán Việt Nam. 

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, từ năm 2003 đến 2008, đã có 10 doanh nghiệp FDI được chấp thuận chuyển đổi từ công ty TNHH sang công ty cổ phần và được niêm yết trên TTCK. Sau đó, CTCP Siam Brothers Việt Nam (2017) là doanh nghiệp FDI thứ 11 được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, hiện chỉ còn 8 doanh nghiệp FDI đang niêm yết, 3 doanh nghiệp FDI đã hủy niêm yết do hoạt động kinh doanh thua lỗ.

Đa số các doanh nghiệp FDI sau khi niêm yết và đăng ký giao dịch trên TTCK đều hoạt động có lãi. Tuy nhiên vẫn có những doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ và chưa đạt hiệu quả. Hơn nữa tỷ trọng vốn hóa của các doanh nghiệp FDI niêm yết chiếm rất ít trong tổng vốn hóa thị trường, chỉ khoảng 0,3%. 

Quy mô của các doanh nghiệp FDI niêm yết và đăng ký giao dịch còn nhỏ so với quy mô thị trường chứng khoán. Ngoài ra, còn có nhiều doanh nghiệp FDI chưa đáp ứng đủ điều kiện để niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Hiện tại, đa số các doanh nghiệp FDI đang niêm yết trên TTCK Việt Nam là các doanh nghiệp nhỏ được các cá nhân định cư lâu dài tại Việt Nam lập nên. Để thúc đẩy việc niêm yết các doanh nghiệp FDI lớn hơn trên TTCK Việt Nam, cần tiếp tục cải tổ thị trường tài chính.

Từ những thông tin được trình bày trên, Stock Insight hy vọng rằng bạn đã nắm được khái niệm về vốn FDI là gì, mối quan hệ giữa dòng vốn FDI và thị trường chứng khoán. Đừng quên theo dõi Stock Insight để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!