Tại sao cần phải lập kế hoạch quản lý tài chính cá nhân? (Phần 1)

Tài chính cá nhân ảnh hưởng trực tiếp đến tất cả các quyết định về chi tiêu hàng ngày, đến những chi tiêu lớn như: mua xe hơi, mua nhà, hay những hoạt động tiết kiệm, đầu tư… Như vậy, đã bao giờ mọi người đặt những câu hỏi: Quản lý tài chính cá nhân ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống ? Hay việc quản lý nó hiệu quả có cải thiện gì cho cuộc sống? Hay quản lý tài chính cá nhân hiệu quả sẽ tránh rơi vào những bẩy tài chính, tránh được cảnh nợ nần?

Bài viết này sẽ mang lại câu trả lời cho những câu hỏi này. Khi có một kế hoạch quản lý tài chính cá nhân hiệu quả sẽ là bước đầu cho ổn định tài chính và nền tảng cho việc đạt các mục tiêu tài chính dài hạn trong tương lai.

Tại sao cần lập kế hoạch quản lý tài chính cá nhân?

1. Quản lý tài chính cá nhân là gì?

Quản lý tài chính cá nhân là quá trình theo dõi và phân bổ các nguồn lực tài chính cá nhân hoặc gia đình nhằm sử dụng tiền một cách hiệu quả nhất bằng cách sử dụng một số công cụ quản lý tài chính cá nhân. Quá trình này bao gồm quản lý: thu nhập, chi tiêu, đầu tư, tiết kiệm, nợ nần. Việc này sẽ mang lại nền tảng tài chính bền vững, tránh những tình trạng khó khăn hay rơi vào nợ nần do chi tiêu không được kiểm soát.

2. Lợi ích của việc lập kế hoạch quản lý tài chính cá nhân

2.1. Đảm bảo an ninh tài chính

Lợi ích đầu tiên của việc lập kế hoạch quản lý tài chính cá nhân là đảm bảo an ninh tài chính cho cá nhân và cả gia đình. Điều này sẽ càng quan trọng khi phải đối mặt với những tình huống bất ngờ, như: mất việc, tai nạn hay những chi phí phát sinh ngoài ý muốn. 

Để chuẩn bị trước cho những tình huống này thì kế hoạch quản lý tài chính cá nhân sẽ định hướng cho việc phân bổ thu nhập hàng tháng vào một quỹ dự phòng. Quỹ này sẽ thường sẽ đủ chi trả cho chi phí sinh hoạt bình thường từ 3 đến 6 tháng, với những kế hoạch an toàn hơn sẽ có thể lên đến 9 tháng. Thay vì loay hoay tìm kiếm nguồn tài chính khi gặp khủng hoảng, thì người có quỹ dự phòng sẽ đối phó với khủng hoảng một cách bình tĩnh, có kế hoạch.

Giúp tránh các áp lực tâm lý, các quyết định tài chính sai lầm khi khủng hoảng, cũng như có thời gian để phục hồi sau khủng hoảng mà không cần vay mượn hay bán tài sản. 

2.2. Giúp đạt được mục tiêu tài chính

Lập kế hoạch tài chính cá nhân giúp có cái nhìn tổng quan về các mục tiêu tài chính dài hạn (mua nhà, mua xe, kế hoạch du học, kế hoạch nghỉ hưu…) và có thể phân chia thành nhiều giai đoạn để đạt được mục tiêu. 

Việc lập kế hoạch chi tiết không chỉ giúp cá nhân xác định số tiền cần tiết kiệm mà còn lựa chọn các biện pháp đầu tư thích hợp để tăng thu nhập theo từng giai đoạn tài chính cá nhân. Thông qua việc tiết kiệm và đầu tư có chiến lược, cá nhân có thể đạt được những mục tiêu quan trọng mà không bị áp lực tài chính đè nặng trong tương lai.

>> Xem thêm: Làm thế nào để đạt được mục tiêu tài chính?

2.3. Quản lý nợ hiệu quả

Nợ có thể là con dao hai lưỡi, nếu được quản lý tốt, thì nợ được coi là đòn bẩy tài chính là công cụ giúp cá nhân tận dụng các cơ hội đầu tư. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát, nợ xấu có thể gây ra những tác động tiêu cực lên cả tài chính và cuộc sống cá nhân. 

Việc lập kế hoạch tài chính giúp cá nhân kiểm soát nợ một cách có tổ chức hơn. Qua việc xác định rõ ràng khả năng chi trả, thời hạn thanh toán, và lãi suất, người quản lý có thể xây dựng lộ trình thanh toán nợ cụ thể. Điều này không chỉ giúp giảm áp lực từ nợ mà còn đảm bảo rằng nợ được xử lý một cách có hiệu quả, tránh tình trạng nợ chồng chất hoặc mất khả năng thanh toán.

2.4. Tăng cường khả năng đầu tư

Lập kế hoạch tài chính không chỉ là công cụ để quản lý chi tiêu và tiết kiệm, mà còn giúp tối ưu hóa nguồn vốn đầu tư. Kế hoạch này cho phép cá nhân xác định chính xác số tiền có thể dành cho việc đầu tư, đồng thời lựa chọn các hình thức đầu tư phù hợp với mục tiêu tài chính và khả năng chấp nhận rủi ro của mình. 

Việc có một kế hoạch đầu tư rõ ràng không chỉ giúp phát triển tài sản dài hạn, mà còn giúp tối ưu hóa lợi nhuận, tạo ra nguồn thu nhập thụ động ổn định. Nhờ vậy, cá nhân có thể gia tăng tài sản và đạt được sự tự do tài chính trong tương lai.

2.5. Cải thiện chất lượng cuộc sống

Khi có một kế hoạch tài chính rõ ràng và ổn định, cuộc sống cá nhân sẽ trở nên bình yên và ít căng thẳng hơn. Việc quản lý tài chính tốt không chỉ giúp cá nhân cân bằng giữa chi tiêu và tiết kiệm mà còn mang lại sự ổn định trong mọi quyết định liên quan đến tiền bạc. 

Khi biết rằng các mục tiêu dài hạn đã được dự trù và có phương án giải quyết cho các tình huống khẩn cấp, cá nhân sẽ không phải lo lắng về những biến động tài chính bất ngờ. Sự ổn định này mang lại sự bình an về tâm lý, cải thiện chất lượng cuộc sống và giúp cá nhân tập trung vào các khía cạnh khác của cuộc sống như sức khỏe, gia đình, và sự nghiệp.

Các bước để lập kế hoạch quản lý tài chính cá nhân hiệu quả

1. Đánh giá tình hình tài chính hiện tại

Bước đầu tiên trong việc lập kế hoạch quản lý tài chính cá nhân hiệu quả là đánh giá tình hình tài chính hiện tại của bản thân. Điều này bao gồm việc xác định rõ thu nhập từ các nguồn khác nhau (lương, đầu tư, kinh doanh), theo dõi chi tiêu hàng tháng (các khoản cố định như tiền nhà, điện nước và các khoản biến đổi như mua sắm, giải trí), đồng thời liệt kê các khoản nợ (nợ thẻ tín dụng, vay ngân hàng, vay cá nhân). Cần xác định tài sản của mình như tiền gửi ngân hàng, bất động sản, hoặc các khoản đầu tư khác.

Việc đánh giá tình hình tài chính hiện tại giúp bạn nắm rõ được vị trí xuất phát của mình và từ đó có cơ sở lập kế hoạch cụ thể.

2. Xác định mục tiêu tài chính

Sau khi đã đánh giá tình hình tài chính, bước tiếp theo là xác định các mục tiêu tài chính của bạn. Mục tiêu này cần được phân chia thành mục tiêu ngắn hạn (trong 1-3 năm). Ví dụ như mua đồ điện tử, du lịch, hoặc trả hết nợ nhỏ, và mục tiêu dài hạn (trên 5 năm), như mua nhà, xe hơi, hoặc chuẩn bị cho việc nghỉ hưu. Mục tiêu tài chính cần phải rõ ràng, cụ thể, có thể đo lường được và thực tế. Xác định mục tiêu rõ ràng sẽ giúp định hướng các quyết định chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư trong tương lai.

3. Lập ngân sách chi tiêu

Lập ngân sách chi tiêu là bước quan trọng để quản lý tài chính cá nhân hiệu quả. Cần tạo bảng ngân sách để theo dõi thu chi hàng tháng, chia ra các mục chi tiêu cố định và biến đổi. Điều này giúp bạn kiểm soát chi tiêu, tránh lãng phí, và đảm bảo rằng tiền của bạn được sử dụng một cách hợp lý. 

Có thể thực hành lập ngân sách theo một số quy tắc phân bổ tài chính nổi tiếng, như Quy tắc 6 hũ tài chính được T. Harv Eker giới thiệu lần đầu tiên trong cuốn sách “Bí mật tư duy triệu phú” (Secrets of the Millionaire Mind), xuất bản năm 2005. Mỗi hũ với mục tiêu rõ ràng: 

• Hũ 1: Nhu cầu thiết yếu (55%)
• Hũ 2: Tiết kiệm dài hạn (10%)
• Hũ 3: Giáo dục và phát triển bản thân (10%)
• Hũ 4: Giải trí và hưởng thụ (10%)
• Hũ 5: Đầu tư (10%)
• Hũ 6: Từ thiện và cho đi (5%)

Điều đặc biệt ở quy tắc này là không có môt tỷ lệ nào là chuẩn nhất, tùy theo tình hình tài chính và mục tiêu hiện tại mà bản thân có thể điều chỉnh các tỷ lệ phù hợp hơn, nhưng phải luôn giữ thói quen phân bổ tiền vào 6 chiếc hũ và chi tiêu nó đúng mục đích để tạo nên thói quen tài chính.

>> Xem thêm: Chi tiết về 6 hũ tài chính

4. Xây dựng quỹ dự phòng khẩn cấp

Quỹ dự phòng khẩn cấp là một phần không thể thiếu trong kế hoạch tài chính. Đây là số tiền bạn để riêng, không sử dụng cho các mục tiêu hàng ngày, mà chỉ dùng trong các tình huống khẩn cấp như mất việc, ốm đau, hoặc các chi phí đột xuất khác. Một lời khuyên phổ biến là nên có số tiền tương đương 3-6 tháng chi tiêu cơ bản trong quỹ dự phòng khẩn cấp. Quỹ này mang lại cảm giác yên tâm và tránh rơi vào tình trạng phải vay nợ trong những trường hợp bất ngờ.

5. Đầu tư và tiết kiệm

Sau khi đã ổn định các khoản chi tiêu và xây dựng quỹ dự phòng, bước tiếp theo là lựa chọn các kênh đầu tư phù hợp để tăng trưởng tài sản. Các kênh đầu tư phổ biến bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, quỹ mở, bất động sản, hoặc các sản phẩm tài chính khác. Việc chọn kênh đầu tư cần dựa trên các yếu tố như mức độ chấp nhận rủi ro, thời gian đầu tư, và mục tiêu tài chính dài hạn. 

Với các trường hợp không có vốn để đầu tư, đang trong tình trạng nợ nần, thì trước khi có đủ số vốn để tham gia vào các kênh đầu tư tài chính, thì cần bắt đầu với việc trích quỹ tiết kiệm hàng tháng. Bằng cách này dù chậm thì vẫn sẽ có một nguồn vốn để đầu tư trong tương lai.

>> Xem thêm: Các kênh đầu tư tối ưu nguồn lực tài chính

6. Theo dõi và điều chỉnh kế hoạch

Kế hoạch tài chính không phải là một tài liệu cố định mà cần được theo dõi và điều chỉnh thường xuyên. Cuộc sống luôn thay đổi, và tình hình tài chính của cá nhân cũng có thể thay đổi theo thời gian, do đó cần kiểm tra kế hoạch tài chính định kỳ (có thể hàng quý hoặc hàng năm) để xem xét xem các mục tiêu có còn phù hợp và điều chỉnh ngân sách, đầu tư nếu cần. Việc theo dõi và điều chỉnh kế hoạch giúp đảm bảo rằng thực tế đang đi đúng hướng kế hoạch và kịp thời ứng phó với những thay đổi trong cuộc sống.

Lợi ích dài hạn của việc quản lý tài chính cá nhân

Tăng cường sự tự tin và kiểm soát cuộc sống: Việc kiểm soát được tình hình tài chính cá nhân, mang lại sự an tâm, và giúp thoát khỏi các áp lực tài chính trong ngắn hạn. Điều này mang lại sự tự tin, quyết đoán hơn khi phải ra quyết định. Nó còn lan tỏa sáng các lĩnh vực khác của cuộc sống, tài chính vững chắc sẽ mang lại sự tự tin khi đối mặt với các khó khăn, thử thách và thay đổi bất ngờ trong cuộc sống.

Tối ưu hóa cơ hội tài chính: Quản lý tài chính cá nhân tốt giúp tận dụng tối đa các cơ hội tài chính, từ đó tăng cường khả năng tích lũy tài sản. Khi có một kế hoạch tài chính cụ thể và rõ ràng, có thể nhận ra các cơ hội đầu tư hoặc tiết kiệm phù hợp hơn với tình hình tài chính và mục tiêu của mình. Điều này cho phép sử dụng các nguồn vốn có hiệu quả hơn, đồng thời giảm thiểu rủi ro từ những khoản đầu tư không hợp lý.

Chuẩn bị tốt hơn cho tuổi nghỉ hưu: Một trong những lợi ích dài hạn quan trọng nhất của việc quản lý tài chính cá nhân là giúp chuẩn bị tốt hơn cho tuổi nghỉ hưu. Xây dựng được một nguồn tài sản ổn định và bền vững để bảo đảm chất lượng cuộc sống sau khi nghỉ hưu. Việc này không chỉ đảm bảo rằng có đủ tiền để sống một cách thoải mái mà còn giảm bớt lo lắng về tài chính trong những năm sau này. Ngoài ra, việc chuẩn bị nguồn tài chính từ sớm sẽ giúp nhà đầu tư nắm được quyền chủ động trong quyết định thời điểm nghỉ hưu.

Kết luận

Việc quản lý tài chính hiệu quả mang lại sự tự tin cho bản thân, tối ưu hóa các cơ hội tài chính, và giúp chuẩn bị tốt cho tuổi nghỉ hưu. Nó tạo ra nền tảng để bản thân đối mặt với những thay đổi hay thách thức một cách bình tĩnh và chủ động. Dù đang ở bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc sống, không bao giờ là quá sớm hay quá muộn để bắt đầu lập kế hoạch tài chính.

Hãy bắt đầu từ hôm nay, tạo dựng cho mình một kế hoạch tài chính rõ ràng và thực hiện theo nó để đảm bảo đang đi đúng hướng. Bắt đầu ngay từ hôm nay để có thể tận hưởng cuộc sống hiện tại trong sự ổn định, đồng thời mở ra những cơ hội phát triển bền vững cho tương lai.

Quý nhà đầu tư có thể bắt đầu hành trình tìm hiểu, khám phá và học cách đầu tư tại HscEdu. Ngoài ra, để biết thêm nhiều thông tin cũng như tin tức từ thị trường chứng khoán hay các kiến thức về quản lý tài chính cá nhân, các bạn có thể theo dõi thêm tại Stock Insight nhé!

Xem thêm các bài viết cùng chuyên mục:

Phần 2: Làm thế nào để lập kế hoạch tài chính cá nhân hiệu quả?
Phần 3: Các ứng dụng quản lý thu nhập và chi tiêu tài chính cá nhân hiệu quả
Phần 4: Quản lý chi tiêu cá nhân: Nên gửi tiết kiệm hay đầu tư?
Phần 5: Quản lý chi tiêu cá nhân: Cách quản lý nợ và tín dụng
Phần 6: 6 nguyên tắc bảo vệ tài chính cá nhân

Nguyễn Thị Vui
Account Manager