Dump là gì? Cách phòng tránh bẫy Dump khi đầu tư chứng khoán

Dump là thuật ngữ để chỉ cổ phiếu bị bán tháo và giảm mạnh trong thời gian ngắn, thường liên quan tới các hoạt động thao túng giá chứng khoán. Bẫy Dump không phải là một trường hợp hiếm, thường đánh vào các đối tượng không có quá nhiều kinh nghiệm, các nhà đầu tư mới.

Trong bài viết này, Stock Insight sẽ phổ biến về bẫy Dump, cách hoạt động của bẫy và cách phòng tránh nhé.

Định nghĩa Dump

Trong thị trường chứng khoán, Dump được hiểu là hành động bán tháo cổ phiếu khiến giá sụt giảm mạnh trong một thời gian ngắn. Đây thường là kết quả của hoạt động thao túng giá chứng khoán, khi giá tăng đã đạt mục tiêu, “đội lái” sẽ bán ra ồ ạt khiến giá sụt giảm.

Chiến lược thường thấy nhưng phi pháp của các “đội lái” này là “Pump and Dump”, tức là kéo và xả. Thuật ngữ “Pump and Dump” hiện nay khá phổ biến trong giao dịch tiền điện tử (Crypto), khi mà nhiều đồng Token được kéo xả trong vài tiếng đồng hồ. Điều này phổ biến tới mức nhiều người ngầm chấp nhận hình thức này để mong tìm kiếm lợi nhuận.

>> Xem thêm: Pump là gì? Cách tránh bẫy pump và dump trong đầu tư chứng khoán

Nguyên lý hoạt động của bẫy Dump

Bẫy Dump thường là một phần của kế hoạch Pump and Dump. Do đó, để hiểu được cách thức hoạt nhà đầu tư cần nắm sơ lược cách cổ phiếu Pump. Ví dụ thông qua cổ phiếu BII và TGG, hai cổ phiếu điển hình cho chiến lược Pump and Dump với sai phạm của chủ tịch nhóm “Louis Holdings” Đỗ Thành Nhân và các đồng phạm.

Chuẩn bị kế hoạch Pump: Cổ phiếu được chọn là cổ phiếu “rác”, giá thấp và thanh khoản rất thấp như BII, giai đoạn mua gom giá chỉ quanh 700-900 đồng/cổ phiếu.

Lan truyền thông tin tích cực: BII tiền thân là Công ty CP Đầu tư và Phát triển Công nghiệp Bảo Thư. Sau khi mua về và đổi tên thành Công ty Louis Land, ông Nhân bắt đầu quảng cáo rầm rộ những dự án bất động sản quy mô lớn do Công ty đang thực hiện, dự kiến sẽ mang lại lợi nhuận gấp nhiều lần vốn hóa hiện tại, dù thực tế không có dự án nào.

Ngoài ra, ông Nhân ẩn danh sử dụng các mạng xã hội, diễn đàn để đẩy mạnh việc lan truyền thông tin giả mạo, thu hút sự chú ý của nhà đầu tư. Nổi bật phải kể đến nhóm Facebook có tên là “Louis Family” với hơn 10,000 thành viên và thường xuyên đề cập giá BII cuối năm 3x, TGG 4x, chính do ông Nhân thành lập.

Mua vào để đẩy giá lên: Giai đoạn tháng 8/2021, khi giá BII đang 8.x, song song việc lập nhóm Facebook tạo truyền thông, ông Nhân cùng ‘đội lái’ kéo giá BII tăng mạnh, tạo hiệu ứng FOMO, dẫn dụ nhà đầu tư mới non kinh nghiệm và tin tưởng vào chủ tịch Nhân lao vào mua. Giữa tháng 9/2021, giá BII đạt đỉnh 34.1, tăng 420% so với tháng 8/2021.

Sau khi tăng mạnh và đạt đỉnh vào 16/9/2024 với giá 34.1, BII đột ngột giảm sàn do áp lực ‘xả’ bán. Sau đó, BII tăng lại nhẹ để nhà đầu tư non kinh nghiệm tiếp tục mua vào lượng hàng cuối cùng của nhóm ông Nhân và các nhà đầu tư sớm đã rút lui do nhận ra bất thường.

Khi bị “đội lái” bán ra hết, BII giảm sàn liên tục. Nỗi lo sợ lan truyền khiến lực bán càng mạnh mà không có lực mua, BII giảm càng mạnh hơn. BII giảm 65% giá trị chỉ trong 2 tuần. Sau đó tiếp tục giảm cho tới hiện tại giá cổ phiếu chỉ còn 700 đồng.

Kết quả, nhóm ông Nhân thu lợi bất chính khi bán được BII với giá hơn 63 tỷ đồng. Ngược lại, nhà đầu tư non kinh nghiệm thua lỗ nặng nề khi giá cổ phiếu giảm 98% từ đỉnh, tức nếu mua 1 tỷ BII ngay đỉnh, số lượng hiện tại chỉ còn quanh 20 triệu đồng, một mức thiệt hại khủng khiếp. Sau đó, ông Nhân bị điều tra, tuyên phạt 4 năm tù và phải nộp công quỹ nhà nước toàn bộ 154 tỷ tiền thu được từ hoạt động thao túng giá chứng khoán BII, TGG và các cổ phiếu khác.

Phân biệt giữa giảm giá tự nhiên do yếu tố thị trường và bẫy Dump

Đương nhiên không phải lúc nào giá cổ phiếu giảm mạnh cũng do bẫy Dump. Có nhiều yếu tố để một mã cổ phiếu giảm, từ thiên tai, dịch bệnh đến nhu cầu giảm, chi phí vật liệu tăng, đều là những yếu tố thị trường khách quan.

Đơn cử như trường hợp của HPG. HPG đạt đỉnh vào 18/10/2021 tại mức giá 40,180 đồng/CP. Tuy nhiên, đã có nhịp giảm mạnh 72.5% và tạo đáy tại giá 11,000 đồng/CP vào ngày 10/11/2022.

HPG giảm mạnh là hệ quả của khủng hoảng bất động sản tại Trung Quốc. Nhu cầu sử dụng thép sụt giảm, Hòa Phát phải đóng cửa 4/7 lò cao sản xuất thép, tác động tiêu cực tới triển vọng kinh doanh của công ty và khiến giá cổ phiếu HPG sụt giảm.

HPG là công ty có mức độ đại chúng lớn. Số lượng cổ đông lúc cao điểm hơn 180,000 cổ đông, gần bằng dân số của một quận tại thành phố Hồ Chí Minh, trong đó có rất nhiều Quỹ đầu tư lớn quản lý tài sản hàng tỷ đô như Dragon cap, KIM Vietnam, PENM,… Mức vốn hóa của HPG luôn nằm trong top 10 công ty lớn nhất trên sàn HOSE. Do đó, để có thể thao túng HPG bằng bẫy Pump and Dump là rất khó xảy ra.

Như vậy, sự khác biệt của Dump và giảm giá tự nhiên có thể nhận biết thông qua ví dụ về cổ phiếu BII và HPG:

Chiến lược phòng tránh bẫy dump

Có thể thấy, việc mua cổ phiếu Pump and Dump để lại hậu quả rất lớn mà gần như không có khả năng khắc phục được. BII đã mất 98% giá trị và không có dấu hiệu sẽ tăng trở lại khi chủ tịch vẫn đang thực hiện án tù. Nhưng với HPG, sau nhịp giảm tự nhiên đã hồi phục trở lại và tiềm năng còn rất rộng mở. Trong tương lai 2025, nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất giai đoạn 2 sẽ được vận hành và hướng tới cung cấp thép cho dự án tàu cao tốc của Việt Nam.

Có thể thấy, phòng tránh bẫy dump là hoàn toàn có thể, với một nền tảng vững về doanh nghiệp, kế hoạch giao dịch rõ ràng, tuân thủ kế hoạch cũng như quản trị rủi ro để ra quyết định đầu tư sáng suốt. Nhà đầu tư có thể sử dụng một vài cách sau cho kế hoạch đầu tư của mình:

Đa dạng hóa danh mục và có chiến lược đầu tư dài hạn, ngắn hạn rõ ràng: Việc có kế hoạch đầu tư sẽ giúp nhà đầu tư tìm hiểu cơ bản về cổ phiếu, chắt lọc ra các cổ phiếu có cơ bản tốt, lịch sử cổ tức đều đặn,… Điều này sẽ giúp giảm tỷ lệ chọn cổ phiếu “rác”, vốn là các cổ phiếu dễ có bẫy Dump. Bên cạnh đó, đa dạng hóa danh mục sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại nếu không may trong danh mục có 1 cổ phiếu bị làm giá, và bán tháo.

Không FOMO: Nhà đầu tư cần kiểm soát tâm lý vững vàng, tránh bị cuốn vào tâm lý FOMO khi thấy cổ phiếu tăng nhanh mà không rõ lý do. Chỉ mua khi cổ phiếu tuân thủ kế hoạch giao dịch và tìm hiểu kỹ lượng.

Sử dụng các công cụ phân tích kỹ thuật: Các chỉ báo kỹ thuật tỏ ra hiệu quả trong việc xác định bẫy Pump khi tăng giá kèm KLGD cao bất thường. Còn bẫy Dump khi chỉ báo kỹ thuật “quá mua” ở mức cao bất thường, thường không xuất hiện phân kỳ hoặc xuất hiện quá nhiều phân kỳ tại vùng thấp để làm nhà đầu tư mất cảnh giác khi cổ phiếu tăng mạnh.

Xác định giới hạn thua lỗ: Việc xác định giới hạn thua lỗ và tuân thủ sẽ giúp nhà đầu tư tránh được thiệt hại lớn khi cổ phiếu bị bán tháo. Đây là một phần của đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Ngoài ra, để tránh rơi vào bẫy Dump, nhà đầu tư chưa có nhiều kinh nghiệm nên tránh xa các cổ phiếu penny, thanh khoản cực thấp, vốn hóa nhỏ,… vốn là các mục tiêu của các “đội lái” chọn để thực hiện chiến lược “Pump and Dump”.

Kết luận

Bẫy Dump là hoạt động phi pháp trên thị trường chứng khoán, mục tiêu của các đội nhóm đứng sau là các nhà đầu tư non kinh nghiệm và có tâm lý chưa vững trong quá trình đầu tư. Do đó, Stock Insight hy vọng thông qua bài viết này giúp nhà đầu tư hiểu hơn về bẫy Dump trên thị trường và tránh được thiệt hại không đáng có.

Để trang bị đủ kiến thức trước khi bắt đầu đầu tư, app chứng khoán HSC ONE là lựa chọn hoàn hảo. Khi tạo tài khoản HSC ONE, bạn sẽ được nhận tài khoản HscEdu để học về chứng khoán từ cơ bản đến nâng cao, hoàn toàn miễn phí. Từ đó, bạn có thể nhanh chóng tham gia đầu tư và tạo lập những danh mục đầu tư sinh lời.

Lê Trọng Đại
Wealth Manager