Đầu tư cổ phiếu là gì? Hướng dẫn đầu tư cổ phiếu an toàn cho người mới bắt đầu

Đầu tư được hiểu là việc sử dụng các nguồn lực hiện tại như tài chính, trí tuệ, thời gian,… nhằm mang về lợi nhuận và lợi ích kinh tế lớn hơn trong tương lai. Đầu tư cổ phiếu là gì? Đây là một hình thức mua bán nắm giữ cổ phiếu của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Đầu tư cổ phiếu mang về lợi nhuận cao trong dài hạn, dễ dàng chuyển đổi từ cổ phiếu thành tiền mặt và hơn hết cổ phiếu là kênh đầu tư rất linh hoạt.

Đối với nhà đầu tư bắt đầu tham gia mua bán cổ phiếu thì việc quan trọng cần tìm hiểu xem cổ phiếu là gì, có những lợi ích nào khi đầu tư cổ phiếu và nghiên cứu phương pháp nào tốt nhất để lựa chọn cổ phiếu tuyệt vời nhất cho chính mình.

Đầu tư cổ phiếu là gì?

Định nghĩa đầu tư cổ phiếu

Cổ phiếu là một loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích phù hợp pháp luật của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

Và theo Điều 121 Luật Doanh nghiệp 2020 cũng có giải thích cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành dưới hình thức bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó.

Dựa trên quyền lợi của chủ sở hữu thì cổ phiếu được chia thành 2 loại: Cổ phiếu thường (cổ phiếu phổ thông) và cổ phiếu ưu đãi.

• Cổ phiếu thường hay còn gọi là cổ phiếu phổ thông: Người nắm giữ cổ phiếu này có gần như đầy đủ các quyền lợi như quyền nhận cổ tức, quyền mua cổ phiếu ưu đãi, quyền tham dự Đại hội cổ đông thường niên và quyền biểu quyết các vấn đề quan trọng của công ty.
• Cổ phiếu ưu đãi: Được phân chia dựa vào quyền được hưởng hoặc quyền bị hạn chế của người nắm giữ gồm có: Cổ phiếu được ưu đãi quyền biểu quyết, cổ phiếu được ưu đãi về cổ tức, cổ phiếu được ưu đãi hoàn lại và cổ phiếu ưu đãi khác.

Đầu tư cổ phiếu có những lợi ích gì?

Những lợi ích của đầu tư cổ phiếu là gì? Bên cạnh những kênh đầu tư truyền thống khác như gửi tiết kiệm, bất động sản, vàng, tiền tệ…thì cổ phiếu là một trong những kênh đầu tư mang về lợi nhuận cao cho nhà đầu tư.

Vậy cổ phiếu mang lại những lợi nhuận nào? Có hai nguồn thu nhập chính đến từ việc đầu tư cổ phiếu: thu nhập từ cổ tức và lợi nhuận từ sự chênh lệch giá trên thị trường thông qua việc mua đi bán lại.

• Lợi nhuận từ cổ tức: Cổ tức là khoản lợi nhuận ròng mà tổ chức phát hành sẽ trích ra để trả cho mỗi cổ phần, cổ tức được trả có thể bằng tiền mặt, hoặc cổ phiếu hoặc là ở dạng quyền mua (bán cổ phiếu với giá ưu đãi cho cổ đông). Và nhà đầu tư thông qua phần nắm giữ cổ phiếu mà được hưởng những cổ tức hấp dẫn này.
• Lợi nhuận từ chênh lệch giá mua bán: Để dễ hình dung chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về diễn biến giá của một cổ phiếu cụ thể. 

Trong ví dụ minh họa, giả sử nhà đầu tư mua cổ phiếu FPT vào ngày 24 tháng 04 năm 2024 với giá 97.000/cổ phiếu và nắm giữ tới ngày 24 tháng 06 năm 2024 và bán ra với mức giá 135.000/cổ phiếu, lấy giá bán ra trừ giá mua vào sẽ được khoảng chênh lệch là 38.000/cổ phiếu (đây là khoản lợi nhuận thực tế mà nhà đầu tư được hưởng khi giao dịch với cổ phiếu FPT). Nếu tính theo tỷ lệ phần trăm thì tương đương hơn 39% trong khoản thời gian 2 tháng, rõ ràng là quá hấp dẫn nếu so với các kênh đầu tư khác.

Một ưu điểm nổi bật khi đầu tư cổ phiếu, chính là có tính thanh khoản rất cao. Khi mang tiền đi đầu tư, lúc cần tiền thì nhà đầu tư sẽ bán tài sản ra để thu hồi lại tiền kèm lợi nhuận (nếu có). Ví dụ bạn đang đầu tư mua vào một căn nhà (bất động sản) thì rất khó để bạn có thể thu tiền về ngay lập tức vì bạn cần phải tìm kiếm đối tác để bán lại và mất một khoản thời gian để có thể hoàn tất thủ tục chuyển nhượng.

Nhưng đối với cổ phiếu thì khác, nếu cần tiền bạn có thể đặt lệnh bán (thông qua sàn chứng khoán) ngay lập tức và bạn thu tiền về ngay lập tức (mặc dù quy định thanh toán là 2 ngày sau tiền bán mới về nhưng bạn có thể sử dụng dịch vụ ứng tiền để nhận tiền ngay tức thời).

Ưu điểm tiếp theo khi đầu tư cổ phiếu là gì? Bên cạnh tỷ lệ lợi nhuận cao trong dài hạn, có thể chuyển từ cổ phiếu thành tiền mặt ngay lập tức thì việc đầu tư cổ phiếu còn có một ưu điểm khác là hình thức đầu tư rất linh hoạt.

Khác với những kênh đầu tư truyền thống yêu cầu bạn phải có một số vốn ban đầu tương đối khá như vàng, bất động sản… đối với cổ phiếu thì bạn có thể tích lũy dần, mỗi lần mua một ít, tức là tích góp từ số vốn nhỏ dần dần thành số vốn to. Điều này rất thích hợp cho những nhà đầu tư mới với số vốn ban đầu không nhiều nhưng vẫn có thể tham gia được trên thị trường chứng khoán.

Với những ưu điểm kể trên thì chúng ta đã có câu trả lời cho câu hỏi lợi ích của đầu tư cổ phiếu là gì và Người mới bắt đầu có nên đầu tư cổ phiếu hay không. 

Hướng dẫn đầu tư cổ phiếu an toàn cho người mới bắt đầu

Đầu tư cổ phiếu không phải chỉ có thuận lợi mà nó cũng có một số rủi ro nhất định, nếu nhà đầu tư đã có một chút kiến thức về thị trường và tận dụng được cơ hội tốt thì cổ phiếu sẽ mang về lợi nhuận đều đặn theo thời gian. Vậy các bước để người mới bắt đầu đầu tư cổ phiếu là gì? Nếu bạn chưa có được lượng kiến thức tương đối thì những lời khuyên sau đây sẽ rất hữu ích dành cho bạn:

Bước 1: Nghiên cứu và học hỏi

Nhà đầu tư mới khi bắt đầu mua bán cổ phiếu thì nên tìm hiểu kỹ về thị trường chứng khoán là gì, mua bán như thế nào, có những quy định cụ thể nào dành riêng đối với lĩnh vực này hay không,…

Hiện nay nhà đầu tư sẽ có rất nhiều kênh để tìm hiểu về những vấn đề này, bạn cũng có thể đọc sách chuyên về chứng khoán, tham gia các khóa học từ cơ bản tới nâng cao về chứng khoán. Có thể theo dõi và cập nhật tin tức về thị trường tài chính thông qua các trang tin kinh tế, các website của các công ty chứng khoán, những bản tin hàng ngày hàng tuần của các công ty chứng khoán đều cập nhật chi tiết diễn biến của thị trường tài chính nói chung và chứng khoán nói riêng.

Bước 2: Lựa chọn nhà môi giới chứng khoán uy tín

Bước tiếp theo để đầu tư cổ phiếu là gì? Chính là lựa chọn nhà môi giới uy tín và chuyên nghiệp. Khi đã tìm hiểu sơ lược về thị trường chứng khoán, việc quan trọng dành cho người mới bắt đầu mua bán cổ phiếu là việc mở tài khoản. Đây là việc hết sức quan trọng, tài khoản mua bán cổ phiếu cần phải được mở tại các công ty chứng khoán uy tín trên thị trường.

Công ty chứng khoán đó phải là thành viên hợp pháp của Sở giao dịch chứng khoán. Trên thực tế, hoạt động môi giới của công ty chứng khoán có vai trò rất quan trọng trong việc mua, bán chứng khoán trên thị trường giao dịch tập trung nên công ty chứng khoán còn được gọi là công ty môi giới hay nhà môi giới chứng khoán. 

Lựa chọn nhà môi giới chứng khoán uy tín sẽ giúp nhà đầu tư an tâm trong quá trình giao dịch cổ phiếu của mình cũng như giải đáp được một phần câu hỏi cách để đầu tư cổ phiếu là gì. Nhà môi giới tốt sẽ có những dịch vụ tài chính đủ mạnh để đáp ứng nhu cầu về vốn cho nhà đầu tư, cung cấp cho nhà đầu tư hạ tầng tốt nhất để đẩy lệnh một cách nhanh chóng lên sàn chứng khoán giúp ích rất nhiều cho nhà đầu tư trong việc đua lệnh mua lệnh bán.

Ngoài ra, một công ty chứng khoán uy tín sẽ có nhiều môi giới chuyên nghiệp, giỏi nghề cung cấp những thông tin hữu ích và kịp thời giúp nhà đầu tư có thêm nhiều cơ sở để ra quyết định nên mua hay nên bán vào những thời điểm quan trọng của thị trường.

Bước 3: Mở tài khoản chứng khoán

Bước tiếp theo khi đầu tư cổ phiếu là gì? Câu trả lời chính là mở tài khoản chứng khoán. Để mở tài khoản, nhà đầu tư có thể chọn rất nhiều phương án như có thể đến văn phòng công ty chứng khoán. Nếu bạn ngại xa, ngại mưa ngại nắng, ngại di chuyển….thì bạn có thể chọn hình thức mở tài khoản chứng khoán online.

Bạn cũng có thể tham khảo và tạo tài khoản chứng khoán tại HSC tại đây

Hiện nay hầu như mọi nhà đầu tư đều ưa thích hình thức mở online vì tiện lợi và an toàn. Nhà đầu tư chỉ cần chuẩn bị căn cước công dân còn hiệu lực, thông tin cá nhân gồm họ tên, số điện thoại, email, số tài khoản ngân hàng và làm theo hướng dẫn của nhà môi giới chứng khoán.

Hiện nay, khi tạo tài khoản thì công ty chứng khoán sẽ hướng dẫn cho khách hàng biết được có những loại tài khoản nào: 

• Tài khoản mua bán cổ phiếu cơ sở (tài khoản này có sử dụng margin hay không, margin được hiểu là giao dịch ký quỹ, sử dụng khoản vay từ công ty chứng khoán và thế chấp bằng chính cổ phiếu nhà đầu tư đã mua).
• Tài khoản phái sinh: dùng để giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Sau khi đã nhập xong thông tin, hệ thống sẽ gửi số tài khoản vào email và gửi thông báo qua điện thoại để bạn biết rằng quá trình tạo tài khoản chứng khoán đã thành công.

Bước 4: Nghiên cứu và chọn cổ phiếu

Bước tiếp theo khi đầu tư cổ phiếu là gì? Trước khi thực hiện quyết định bán hay mua một cổ phiếu nào đó, nhà đầu tư nên có những nghiên cứu sơ lược về cổ phiếu đó, bao gồm những thông tin như:

• Nhóm ngành: công ty thuộc nhóm ngành nào, triển vọng sắp tới ra sao, phân tích vài công ty hàng đầu trong nhóm ngành đó và chọn ra một hoặc hai công ty để đưa vào danh mục theo dõi.
• Tầm nhìn ban lãnh đạo: Ban lãnh đạo là những người dìu dắt công ty vượt qua khó khăn và vươn mình lớn mạnh. Nhà đầu tư nên lựa chọn những công ty có ban lãnh đạo uy tín và nhiệt huyết với sứ mệnh lớn mạnh của công ty.
• Phân tích các chỉ số tài chính cơ bản để hoàn thiện câu trả lời cách đầu tư cổ phiếu là gì: thông qua Báo cáo tài chính hàng năm, nhà đầu tư có thể tìm hiểu về hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty thông qua các chỉ số như ROE, ROA, chỉ số EPS, chỉ số P/E…để có cái nhìn tổng quan về tình hình hoạt động của công ty qua các năm. Trong các chỉ số tài chính này thì nhà đầu tư cũng cần quan tâm tới tỷ lệ Nợ/Tổng tài sản để có cái nhìn tổng quan về khả năng sinh lời và mức độ an toàn của một doanh nghiệp, một doanh nghiệp có tỷ lệ vay nợ thấp thường đứng vững hơn trước những tác động của thị trường, đặc biệt trong những điều kiện nền kinh tế có những biến động theo chiều hướng không thuận lợi.
• Lịch sử trả cổ tức: nhà đầu tư nên chọn những doanh nghiệp có lịch sử trả cổ tức đều đặn và đúng hạn, đây được xem là một phần lợi nhuận của nhà đầu tư trong khi vẫn đang nắm giữ cổ phiếu chờ giá lên để chốt lãi.
• Nhà đầu tư cũng nên dùng một vài công cụ phân tích kỹ thuật từ đơn giản tới nâng cao như MA, RSI hay mô hình sóng Elliott…để giúp xác định vùng giá mua vào hợp lý, qua đó giúp gia tăng tỷ suất sinh lời như kỳ vọng.

Bước 5: Lập kế hoạch đầu tư

Nhà đầu tư nên xác định cho mình một tỷ lệ kỳ vọng về lợi nhuận và có phương án quản lý rủi ro hợp lý.

Đầu tư cổ phiếu là một quá trình lâu dài và thông thường sẽ thuận lợi nhưng cũng có một số rủi ro nhất định, bạn nên có một phương án dự phòng về tài chính để trong trường hợp bất lợi như bạn gặp vấn đề về sức khỏe hay công việc kinh doanh của bạn gặp khó khăn…nói chung là những khả năng không mong muốn xảy ra và gây ảnh hưởng tới nguồn thu nhập ổn định của bạn dẫn đến việc bạn rơi vào thế bị động về tài chính.

Để tránh bị áp lực trước vấn đề tài chính thì nhà đầu tư nên có một quỹ dự phòng để giúp bạn có thể chi tiêu trong khoảng từ 4 tới 6 tháng, phương án này sẽ giúp bạn thoải mái và chủ động hơn trong việc đầu tư và đạt được kết quả lợi nhuận đã đặt ra ban đầu.

Bước 6: Thực hiện giao dịch

Bước tiếp theo của quá trình đầu tư cổ phiếu là gì? Là thực hiện giao dịch (mua và bán). Tới đây thì bạn đã sẵn sàng để trở thành nhà đầu tư mua bán cổ phiếu chưa nào, nếu đã sẵn sàng thì chúng ta sẽ đi tới bước đặt lệnh nhé.

Hướng dẫn cách mua và bán cổ phiếu.

Nhà đầu tư có nhiều cách để đặt lệnh mua/bán: 

• Đặt lệnh thông qua môi giới công ty chứng khoán
• Gọi điện thoại đặt lệnh qua tổng đài của công ty
• Đặt lệnh online thông qua web, app: đây là cách phổ biến nhất

Các nguyên tắc khi đặt lệnh mua/bán cổ phiếu: người mới bắt đầu mua bán cổ phiếu cần nắm rõ những quy định cụ thể đặt lệnh đúng với quy định:

Quy định về thời gian giao dịch:

Các loại lệnh phổ biến:

Quy định về khối lượng tối thiểu cho mỗi lệnh (gọi là lô chứng khoán) khi đầu tư cổ phiếu là gì?

Lô giao dịch trên cả 3 sàn HOSE, HNX, UPCOM là 100 cổ phiếu (hay còn gọi là lô chẵn), nghĩa là nhà đầu tư đặt mua/bán tối thiểu phải là 100 cổ phiếu và bội số của 100. Nếu lệnh mua/bán dưới 100 cổ phiếu được gọi là giao dịch lô lẻ.

Sau khi đã hiểu được các quy định tương đối cụ thể, nhà đầu tư cần lưu ý khi nào nên vào lệnh mua và khi nào nên vào lệnh bán:

Vào lệnh mua: Nhà đầu tư đã phân tích các chỉ số hoạt động của công ty, sau đó quan sát diễn biến giá trên sàn, nếu vùng giá điều chỉnh một mức hợp lý thì bắt đầu xuất hiện lệnh mua nhiều thì nhà đầu tư có thể xem xét đặt lệnh mua đối với cổ phiếu đó.

Vào lệnh bán: Sau khi mua vào và nắm giữ một thời gian, nếu đã đạt mục tiêu lợi nhuận kỳ vọng thì nhà đầu tư có thể đặt lệnh bán chốt lãi, hoặc khi quan sát trên thị trường, nhà đầu tư thấy lệnh bán xuất hiện nhiều và giá có xu hướng chững lại không tăng nữa hoặc bắt đầu giảm thì nhà đầu tư cũng nên xem xét bán ra cổ phiếu đang nắm giữ để hạn chế rủi ro điều chỉnh của thị trường.

Bước 7: Đánh giá và điều chỉnh

Bước cuối cùng của quá trình đầu tư cổ phiếu là gì? Đó chính là đánh giá và điều chỉnh. Trong quá trình mua bán cổ phiếu, nhà đầu tư nên theo dõi và quản lý danh mục của mình một cách chặt chẽ để có những điều chỉnh phù hợp.

Nếu danh mục cổ phiếu đang tăng trưởng và mang về lợi nhuận tốt như dự định ban đầu thì nhà đầu tư có thể tiếp tục với các phương pháp phân tích trước đó và áp dụng cho những lần mua bán sau đó.

Ngược lại, nếu đang gặp bất lợi và chưa đạt được tỷ suất sinh lời như mong muốn thì nhà đầu tư nên có chiến lược cơ cấu lại danh mục của mình. Bán ra những cổ phiếu đang không phù hợp với định hướng đầu tư, không mang về lợi nhuận hoặc có triển vọng tăng trưởng thấp, và gia tăng tỷ trọng những cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng ấn tượng và đang mang về lợi nhuận tốt cho nhà đầu tư.

Và lời khuyên dành cho nhà đầu tư cổ phiếu là gì? Chính là nên giữ vững tâm lý khi mua bán cổ phiếu và có tầm nhìn dài hạn đối với thị trường. Vì trong khoản thời gian ngắn, thị trường có thể có những nhiễu động do bị ảnh hưởng bởi nhiều thông tin xuất hiện. Chỉ khi nào giữ vững được tâm lý thì nhà đầu mới tránh được những diễn biến quá đà của thị trường.

Kết luận

Trên đây là những chia sẻ về đầu tư cổ phiếu là gì cũng như hướng dẫn đầu tư cổ phiếu an toàn cho người mới bắt đầu, các quy định khi tham gia thị trường và một vài gợi ý lựa chọn cổ phiếu tốt. Với những chia sẻ này hy vọng giúp được ích nhiều cho nhà đầu tư tích lũy thêm kiến thức về lĩnh vực đầu tư cổ phiếu và thành công trong tương lai.

Nhà đầu tư có thể theo dõi thêm các bài viết khác trên website hoặc tham khảo bài học chứng khoán cơ bản trên HscEdu để nắm bắt thêm kiến thức.

Phan Thị Thanh Thủy
Wealth Manager