Chiến lược đầu tư cổ phiếu (Phần 3)

Trong phần 3 của loạt bài về chiến lược đầu tư cổ phiếu, chúng ta sẽ đi sâu vào các phương pháp tối ưu hóa danh mục đầu tư và cách quản lý rủi ro một cách hiệu quả. Từ phân tích cơ bản đến kỹ thuật, bài viết cung cấp những công cụ cần thiết để giúp nhà đầu tư xây dựng chiến lược phù hợp với mục tiêu tài chính và phong cách đầu tư của mình.

Tại sao cần có chiến lược khi đầu tư cổ phiếu

Hãy tưởng tượng bạn đang đi trong một khu rừng rộng lớn với vô số lối mòn, tất nhiên mục đích của bạn là leo được lên trên đỉnh núi. Nhưng sẽ ra sao nếu trong tay bạn không có một tấm bản đồ mà bạn cũng chưa từng đi cung đường này bao giờ. Có thể dễ dàng thấy rằng bạn rất dễ bị lạc, và thậm chí còn có thể không ra được khỏi khu rừng, nhưng cũng chẳng thể lên được đến đỉnh đó. Và tấm bản đồ trong hành trình đầu tư cổ phiếu chính là chiến lược đầu tư.

Chiến lược đầu tư giúp nhà đầu tư loại bỏ những yếu tố nhiễu, yếu tố cảm xúc mà tập trung vào đánh giá vấn đề một cách khách quan, từ đó giúp nhà đầu tư có những quyết định sáng suốt hơn. Chiến lược đầu tư giúp nhà đầu tư xác định được mục tiêu một cách rõ ràng, đo lường được tiến độ thực hiện, phân bổ danh mục hợp lý từ đó giảm thiểu được rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận. Chiến lược đầu tư giúp nhà đầu tư tuân thủ kỷ luật, kiểm soát cảm xúc hạn chế được những cảm xúc tiêu cực, tham lam, sợ hãi.

Chiến lược đầu tư cũng giúp bạn kịp thời đánh giá và điều chỉnh kế hoạch hiệu quả hơn.

Các yếu tố cần chú ý trước khi xây dựng chiến lược

Để có thể thiết kế cho mình một chiến lược đầu tư hiệu quả nhà đầu tư cần lưu ý mấy điểm như sau:

1. Hiểu rõ bản thân: Có lẽ nhà đầu tư sẽ ngạc nhiên khi yếu tố đầu tiên lại hoàn toàn không liên quan gì đến tài chính hay cổ phiếu, nhưng thực sự thì “hiểu rõ bản thân” là nền tảng để đưa ra những quyết định chính xác. Nhà đầu tư cần hiểu bản thân là người chịu được rủi ro cao hay thấp, là người có khả năng kiên nhẫn hay nóng vội,… những điều đó sẽ luôn chi phối hành động của nhà đầu tư. Hiểu rõ bản thân sẽ giúp nhà đầu tư lựa chọn được chiến lược đầu tư phù hợp.
2. Xác định mục tiêu rõ ràng hợp lý: Việc xác định được mục tiêu rõ ràng sẽ giúp nhà đầu tư lựa chọn được đúng con đường mình nên đi. Và mục tiêu đó phải là mục hợp lý thì nó mới có khả năng để trở thành hiện thực được, nếu là mục tiêu phi lý nhà đầu tư có thể sẽ dễ bị rơi vào những cạm bẫy trên thị trường và có thể sẽ phải chịu những tổn thất nhất định.
3. Xác định khả năng tài chính sẵn sàng: Khác với tiền gửi ngân hàng sinh lãi đều đặn và có thể rút tiền khi đáo hạn, đầu tư cổ phiếu không phải lúc nào cũng có thể nhìn thấy thành quả ngay được, đôi khi cần phải chờ đợi một thời gian nhà đầu tư mới thấy được thành quả. Do đó, nếu không xác định được khả năng tài chính có thể sẵn sàng thì chiến lược đầu tư có thể sẽ bị đổ vỡ.
4. Khả năng phân tích: Nhà đầu tư phải trang bị cho mình khả năng phân tích nhất định về cổ phiếu, về thị trường,… để có thể nhận diện được cơ hội cũng những rủi ro khi tham gia đầu tư cổ phiếu.
5. Tuân thủ kỷ luật: Nhà đầu tư cần phải tuyệt đối tuân thủ kỷ luật đã đề ra để tránh chạy theo đám đông, mua bán theo cảm xúc, tuân thủ theo đúng chiến lược đã đề ra. Tuân thủ kỷ luật sẽ giúp nhà đầu tư đi được đường dài.
6. Quản lý rủi ro: Nhà đầu tư cần quản lý rủi ro chặt chẽ tránh để tình trạng danh mục đầu tư vượt quá khả năng chịu đựng rủi ro của nhà đầu tư. Chẳng may thị trường biến động mạnh có thể sẽ làm đổ vỡ chiến lược đầu tư. Ngoài ra, còn không thể tận dụng được cơ hội do biến động mang lại.

Các chiến lược đầu tư cổ phiếu phổ biến

Năm chiến lược đầu tư cổ phiếu phổ biến

Có các chiến lược đầu tư cổ phiếu nhà đầu tư có thể tham khảo như: chiến lược đầu tư hưởng cổ tức, chiến lược đầu tư giá trị, chiến lược đầu tư tăng trưởng, chiến lược đầu tư theo xu hướng, chiến lược đầu tư thông qua Quỹ chỉ số (ETF) / Quỹ mở.

Chiến lược đầu tư hưởng cổ tức

Chiến lược đầu tư hưởng cổ tức là chiến lược lựa chọn những cổ phiếu của những doanh nghiệp có khả năng trả cổ tức cao và đều đặn trong thời gian dài để mua và nắm giữ. Chiến lược này giúp nhà đầu tư có nguồn thu nhập thụ động đều đặn từ việc hưởng cổ tức, đồng thời vẫn có thể gia tăng tài sản nếu giá cổ phiếu tăng.

Để có thể chọn được những cổ phiếu có khả năng trả cổ tức bền vững, nhà đầu cần phân tích cẩn thận xem cổ phiếu có đáp ứng được các tiêu chí để trả cổ tức đều đặn hay không. 

Phân tích triển vọng ngành và doanh nghiệp xem ngành nghề có vẫn còn triển vọng hay không, vị thế trong ngành của doanh nghiệp có thể bị đe dọa hay không, lợi nhuận doanh nghiệp tạo ra có bền vững hãy không, ban lãnh đạo có minh bạch và năng lực quản trị tốt không. Các doanh nghiệp có vị thế tốt, duy trì tăng trưởng ổn định, ban lãnh đạo minh bạch thì khả năng doanh nghiệp tiếp tục duy trì chính sách cổ phiếu sẽ cao.

Mức vốn hóa của doanh nghiệp thế nào, các doanh nghiệp có khả năng chi trả cổ tức cao và đều đặn thường là những doanh nghiệp trưởng thành về doanh thu và lợi nhuận, có dòng tiền đều. Các cổ phiếu của những doanh nghiệp này thường cổ phiếu bluechips, doanh nghiệp có vốn nhà nước.

Lịch sử chi trả cổ tức đều đặn, những doanh nghiệp có lịch sử chi trả cổ tức đều đặn, đặc biệt là chi trả cổ tức ngay cả khi kinh tế khó khăn, cho thấy năng lực quản trị doanh nghiệp tốt, doanh nghiệp có đủ khả năng ứng phó với khủng hoảng kinh tế. 

Tỷ lệ chi trả cổ tức cao và bền vững thưởng nằm trong khoảng 35% đến 75% lợi nhuận.

Tỷ lệ nợ vay thấp, do chi phí vốn chủ sở hữu thường cao hơn chi phí vay. Do đó, nếu tỷ lệ nợ của doanh nghiệp cao mà doanh nghiệp vẫn trả cổ tức cao thì chi phí vốn bình quân của doanh nghiệp sẽ cao hơn, do đó làm giảm tính cạnh tranh của doanh nghiệp. Mặt khác, nếu tỷ lệ nợ cao mà doanh nghiệp vẫn trả cổ tức sẽ có thể đẩy tỷ lệ nợ vào mức rủi ro.

Ưu điểm của chiến lược đầu tư hưởng cổ tức:

• Nhà đầu tư sẽ nhận được nguồn thu nhập thụ động đều đặn, giúp nhà đầu tư đa dạng các nguồn thu nhập. Và cũng giúp cho nhà đầu tư có dòng tiền tái đầu tư hoặc trang trải chi phí cuộc sống.
• Các công ty đáp ứng được tiêu chí đầu tư hưởng cổ tức thường là các doanh nghiệp đã trưởng thành có nền tảng vững chắc, hoạt động kinh doanh ổn định, lợi nhuận đều. Do đó, các công ty này sẽ ít bị ảnh hưởng khi thị trường xấu và có thể bảo toàn vốn cho nhà đầu tư.

Nhược điểm của chiến lược đầu tư hưởng cổ tức:

• Do là các công ty đã trưởng thành nên tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp cũng thấp, do đó giá cổ phiếu cũng sẽ ít khi tăng mạnh.
• Không chắc chắn về mức cổ tức nhà đầu tư kỳ vọng có thể tiếp tục nhận được trong tương lai nếu doanh nghiệp gặp khó khăn.

Chiến lược đầu tư giá trị

Chiến lược đầu tư giá trị là chiến lược tập trung vào tìm kiếm và lựa chọn các cổ phiếu mà thị trường đang chưa phản ánh hết các giá trị nội tại của cổ phiếu, để mua với một biên an toàn nhất định. Nhà đầu tư sẽ mua và nắm giữ chúng cho đến khi thị trường nhận ra giá trị của cổ phiếu đó và phản ánh vào giá cổ phiếu.

Chiến lược đầu tư giá trị là chiến lược thành công trên thế giới và đã được chứng minh qua các nhân vật nổi tiếng như Benjamin Graham, Warren Buffett, Charlie Munger. Tuy nhiên, chiến lược này lại không dễ dàng để thực hiện đặc biệt với những nhà đầu tư mới hay những nhà đầu tư tay ngang. Vì để tìm được giá trị nội tại của cổ phiếu là điều không hề dễ dàng.

Để xác định được giá trị nội tại của cổ phiếu nhà đầu tư phải hiểu rất rõ doanh nghiệp ở mọi khía cạnh. Nhà đầu tư cũng cần phải có “tầm nhìn xa trông rộng” để nhìn ra triển vọng trong tương lai của sản phẩm, dịch vụ mà doanh nghiệp đang kinh doanh. Nhà đầu tư cũng cần có khả năng phân tích định giá doanh nghiệp để tìm ra vùng giá mua hợp lý và biên an toàn để mua cổ phiếu. Phương pháp Bottom – Up là phương pháp thích hợp cho chiến lược này.

Ưu điểm của chiến lược đầu tư giá trị:

• Rủi ro thấp do nhà đầu tư đã mua được cổ phiếu ở dưới vùng giá trị một biên an toàn nhất định, nên khả năng bị mất vốn thấp.
• Chiến lược này đã được chứng mình là đem lại lợi nhuận tốt trong dài hạn.
• Ít bị ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông do không có nhiều người có thể nhận ra được giá trị thực sự của một cổ phiếu. Mặt khác, thời điểm mua thích hợp cho chiến lược này thường là khi phần lớn đám đông đang sợ hãi.

Nhược điểm của chiến lược đầu tư giá trị:

• Để tìm ra được cổ phiếu giá trị không dễ dàng do tốn nhiều thời gian và công sức trong việc phân tích. 
• Nhà đầu tư cần phải rất kiên nhẫn mới có thể thực hiện được chiến lược này do không phải thời điểm nào cũng có cơ hội để mua được cổ phiếu với giá mua dưới giá trị, và cũng cần một thời gian dài thị trường mới phản ánh được giá trị của cổ phiếu.
• Nhà đầu tư cần phải chiến thắng được nỗi sợ hãi và sự tham lam quá mức của bản thân.

Chiến lược đầu tư tăng trưởng

Chiến lược đầu tư tăng trưởng là chiến lược tập trung và việc phân tích, tìm kiếm, lựa chọn các doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận cao trong tương lai để đầu tư cổ phiếu. Nhà đầu tư theo chiến lược này sẵn sàng chấp nhận mua cổ phiếu khi giá cao và kỳ vọng doanh nghiệp tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao thì giá cổ phiếu sẽ còn tiếp tục lên nữa.

Để chọn được cổ phiếu tăng trưởng cao, nhà đầu tư chọn lọc những doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận vượt trội hơn các doanh nghiệp trong ngành. Những doanh nghiệp có tốc độ mở rộng quy mô chiếm lĩnh thị trường nhanh, các doanh nghiệp đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Kỳ vọng những doanh nghiệp này sẽ còn có kết quả kinh doanh còn tốt hơn nữa.

Do là các doanh nghiệp có tăng trưởng cao nên giá cổ phiếu của các doanh nghiệp này thường là cao hơn so với mặt bằng thị trường, dẫn đến các chỉ số định giá như P/E, P/B đang cao.

Phương pháp để tìm giá cổ phiếu đáp ứng được chiến lược đầu tư này hay được sử dụng là CANSLIM, hoặc phương pháp Top – Down.

Ưu điểm của chiến lược đầu tư tăng trưởng:

• Các cổ phiếu tăng trưởng thường có tốc độ tăng giá nhanh nên kỳ vọng có thể đem lại lợi nhuận cao cho nhà đầu tư nhanh chóng.
• Các doanh nghiệp này có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn thị trường chung.
• Có thể nắm giữ được trong dài hạn nếu doanh nghiệp tiếp tục duy trì được tốc độ tăng trưởng cao.

Nhược điểm của chiến lược đầu tư tăng trưởng:

• Đầu tư theo chiến lược này có rủi ro tương đối cao do khi mua cổ phiếu nhà đầu tư thường mua ở mức giá khá cao, do đó nếu gặp thị trường đảo chiều, hoặc giai đoạn cuối của chu kỳ tăng trưởng thì thiệt hại cũng sẽ lớn.
• Các cổ phiếu theo chiến lược này có mức độ biến động mạnh hơn thị trường chung.
• Để nhìn được ra tiềm năng tăng trưởng cao trong tương lai của một doanh nghiệp nào đó cũng không phải là việc dễ dàng.

Chiến lược đầu tư theo xu hướng

Chiến lược đầu tư cổ phiếu theo xu hướng là chiến lược tập trung vào việc xác định xu hướng của cổ phiếu đang là như thế nào sau đó đó tận dụng các nhịp biến động của cổ phiếu để giao dịch có lợi cho nhà đầu tư. Chiến lược này dựa trên giả định cho rằng giá cổ phiếu sẽ thường di chuyển theo xu hướng xác định trong một khoảng thời gian nhất định.

Nhà đầu tư áp dụng phương pháp phân tích kỹ thuật để xác định xu hướng của cổ phiếu. Các công cụ phân tích kỹ thuật thường được dùng và cũng đơn giản dễ dùng là đường trend line, đường trung bình động MA, ngoài ra còn có các công cụ khác như hỗ trợ, kháng cự, các đường MACD, RSI, dải Bollinger band,… 

Nhà đầu tư theo chiến lược đầu tư theo xu hướng thường yêu cầu sự hành động nhanh và quyết liệu khi cổ phiếu xác lập xu hướng hoặc đảo chiều xu hướng.

Ưu điểm của chiến lược đầu tư theo xu hướng:

• Các công cụ phân tích kỹ thuật là các công cụ trực quan, do đó nhà đầu tư có thể nhanh chóng nắm bắt và dễ dàng sử dụng.
• Nếu nắm bắt được đúng xu hướng thì mức lợi nhuận có thể kiếm được cao. Do khi đang trong trend cổ phiếu có mức biến động nhanh và mạnh hơn.
• Chiến lược này có mức linh hoạt cao do có thể áp dụng với mọi loại cổ phiếu, và dễ thay đổi khi thị trường thay đổi.

Nhược điểm của chiến lược đầu tư theo xu hướng:

• Rủi ro cao nếu xác định sai xu hướng cổ phiếu, hay không điều chỉnh kịp thời khi thị trường thay đổi.
• Thường xuyên phải theo dõi thị trường do thị trường có thể đảo chiều bất cứ lúc nào, nếu không kịp thời nhận ra xu hướng kết thúc, đảo chiều thì thiệt hại sẽ nặng.
• Dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tâm lý, do phương pháp này nhà đầu tư luôn  phải chạy theo thị trường nên nếu tâm lý không vững vàng có thể dễ bị thị trường dẫn dắt.

Chiến lược đầu tư thông qua Quỹ chỉ số (ETF) / Quỹ mở

Chiến lược đầu tư thông qua Quỹ chỉ số (ETF)/ Quỹ mở là chiến lược tìm kiếm các quỹ có mức sinh lời tốt, định hướng đầu tư của quỹ phù hợp với định hướng đầu tư của nhà đầu tư để mua chứng chỉ quỹ của quỹ, và chờ đợi chứng chỉ quỹ tăng giá khi lợi nhuận của quỹ tăng.

Chiến lược này phù hợp với nhà đầu tư cổ phiếu ưa thích rủi ro thấp, không có nhiều thời gian để phân tích cổ phiếu, thị trường, nhưng vẫn muốn có được lợi nhuận hợp lý khi thị trường tăng trưởng.

Ưu điểm của chiến lược đầu tư thông qua Quỹ chỉ số (ETF)/ Quỹ mở:

• Rủi ro thấp do danh mục đầu tư của quỹ đã được các nhà điều hành quỹ phân tích và lựa chọn cẩn thận.
• Phù hợp với những nhà đầu tư dài hạn, do danh mục đầu tư của quỹ thường là dài hạn và giữ khá nhiều cổ phiếu để phân tán rủi ro, do đó cần thời gian dài để có được thành quả.
• Rủi ro thấp mà lợi nhuận vẫn tốt hơn các kênh đầu tư tiết kiệm.

Nhược điểm của chiến lược đầu tư thông qua Quỹ chỉ số (ETF)/ Quỹ mở:

• Lợi nhuận của việc đầu tư qua mua chứng chỉ quỹ thường ít khi tăng nhanh.
• Không phù hợp với nhà đầu tư ngắn hạn do chi phí giao dịch của chứng chỉ quỹ mở trong ngắn hạn cao so với lợi nhuận.
• Phụ thuộc vào hiệu quả quản lý của từng nhà quản lý quỹ nhất định.

Làm thế nào lựa chọn chiến lược phù hợp?

Việc lựa chọn được một chiến lược đầu tư phù hợp là một công việc cũng không dễ dàng và cũng khó có lựa chọn chính xác ngay từ đầu. Để lựa chọn được chiến lược đầu tư phù hợp nhà đầu tư cần nắm rõ lý thuyết về các chiến lược đầu tư cũng như những lưu ý khi xây dựng chiến lược đầu tư như ở phần trên của bài. Kết hợp với những trải nghiệm thực tế trong quá trình đầu tư cổ phiếu của nhà đầu tư để rút ra kinh nghiệm và luôn cải thiện phương pháp đầu tư từ đó chọn ra chiến lược phù hợp.

Nhà đầu tư cũng có thể kết hợp các chiến lược khác nhau để có thể có hiệu quả cao hơn. Chẳng hạn, chiến lược đầu tư giá trị và chiến lược đầu tư tăng trưởng đôi lúc cũng có thể hội tụ ở một cổ phiếu, hay chiến lược đầu tư tăng trưởng và chiến lược đầu tư theo xu hướng cũng có thể kết hợp với nhau.

Trong quá trình đầu tư nhà đầu tư ngoài việc luôn theo dõi và điều chỉnh chiến lược đầu tư phù hợp với kinh nghiệm và tích lũy hiểu biết về chứng khoán. Nhà đầu tư cũng nên đề cao việc quản trị rủi ro để ứng phó với những rủi ro bất ngờ trên thị trường.

Kết luận

Đúng như ví dụ đã nêu ở đầu bài viết này, chiến lược đầu tư như là một tấm bản đồ chỉ dẫn nhà đầu tư đến với thành công. Việc lựa chọn một chiến lược đầu tư tốt sẽ là yếu tố quyết định dẫn nhà đầu tư đến đích của con đường đó.

Nhưng dù là chiến lược nào thì cũng cần nhà đầu tư nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi ra quyết định. Và trong quá trình đầu tư cổ phiếu luôn cần cập nhật thông tin và điều chỉnh chiến lược khi cần thiết. Mở tài khoản HSC và tham gia vào các Room tư vấn cùng Chuyên gia phân tích để được hỗ trợ trong quá trình đầu tư. 

Xem thêm các bài viết cùng chuyên mục:

Phần 1: Giới thiệu về đầu tư cổ phiếu cho người mới bắt đầu
Phần 2: Làm cách nào chọn cổ phiếu để đầu tư?
Phần 4: Quản lý rủi ro trong đầu tư cổ phiếu

Lâm Quách
Account Manager