Bear Market là gì? Dấu hiệu và cách phòng ngừa rủi ro khi đầu tư

Bear Market là giai đoạn thị trường giảm giá kéo dài, khiến nhiều nhà đầu tư gặp rủi ro lớn. Để phòng ngừa rủi ro và bảo vệ khoản đầu tư trên hết chúng ta cần nắm rõ một số dấu hiệu nhận biết Bear Market. Trong bài viết dưới đây, Stock Insight sẽ giúp nhà đầu tư nắm một số thông tin cơ bản về chủ đề này.

Bear Market là gì?

Bear Market (Thị trường con gấu – thị trường giá xuống) là trạng thái thị trường mà giá liên tục suy giảm. Điều này gây ảnh hưởng tiêu cực lên tâm lý nhà đầu tư khiến họ muốn rút vốn và tạo thành vòng xoáy kéo giảm chỉ số thị trường. Thông thường, Bear Market được xác lập khi thị trường giảm ít nhất 20% kể từ đỉnh gần nhất.

Bear (con gấu) là linh vật thể hiện cho thị trường giá xuống, điều này được cho là thể hiện hành động của nó khi gặp đối thủ hoặc con mồi. Khi đó, gấu thường chồm người lên cao rồi dùng hai chân trước, với các móng vuốt sắc nhọn, tấn công từ trên xuống (thể hiện cho xu hướng xuống giá của thị trường).

Bear Market có thể kéo dài trong nhiều năm hoặc chỉ vài tuần. Thị trường giá xuống trường kỳ có thể kéo dài từ 10 đến 20 năm và được đặc trưng bởi lợi nhuận dưới mức trung bình trên cơ sở bền vững. 

Nguyên nhân dẫn đến Bear Market

Nguyên nhân gây ra thị trường giá xuống thường khác nhau, nhưng nhìn chung, nền kinh tế yếu hoặc chậm lại hoặc trì trệ, bong bóng thị trường vỡ, đại dịch, chiến tranh, khủng hoảng địa chính trị là những yếu tố gây ra thị trường giá xuống.

1. Yếu tố kinh tế vĩ mô

Suy thoái kinh tế: là tình trạng suy giảm tổng sản phẩm quốc nội (GDP) từ hai quý liên tiếp thị trường chứng khoán, dẫn đến những hệ lụy tiêu cực cho nền kinh tế. Được xem là phong vũ biểu của nền kinh tế, thị trường chứng khoán phản ánh tác động của suy thoái kinh tế sớm nhất và rõ rệt nhất. Trong giai đoạn suy thoái kinh tế, Bear Market được hình thành từ sớm (thường xuất hiện trước vài tháng), các doanh nghiệp niêm yết dần dần bị ảnh hưởng khi lợi nhuận bị thu hẹp, giá cổ phiếu giảm mạnh trong giai đoạn này.

Lạm phát và thị trường chứng khoán có mối tương quan với nhau. Lạm phát tác động tới thị trường chứng khoán theo các cấp độ khác nhau, không phải lúc nào cũng tác động xấu đến thị trường. Tuy nhiên những giai đoạn Bear Market thường đi kèm với lạm phát cao.

Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2007 – 2008 dẫn đến suy thoái kinh tế và hình thành Bear Market trên các thị trường tài chính lớn toàn thế giới. Từ sự đổ vỡ bong bóng bất động sản, kéo theo sự sụp đổ hàng loạt hệ thống ngân hàng, tình trạng đói tín dụng dẫn đến suy thoái kinh tế ở nhiều nước trên thế giới.

Các thị trường chứng khoán lớn của thế giới ở New York, London, Paris, Frankfurt, Tokyo đều trải qua giai đoạn Bear Market lớn nhất trong lịch sử. Tại Việt Nam, suy thoái kinh tế kèm theo lạm phát có thời điểm hơn 28% kéo theo đó là sự sụt giảm hơn 70% của chỉ số chứng khoán trong năm 2008.

2. Yếu tố chính trị

Những thay đổi về chính trị có thể làm thay đổi các chính sách của một quốc gia dẫn đến những thay đổi trong nền kinh tế, từ đó gia tăng rủi ro đầu tư trên thị trường chứng khoán khi Bear Market xuất hiện. 

Căng thẳng địa chính trị (như chiến tranh, đảo chính) tạo ra môi trường đầu tư bất ổn, dòng vốn rút khỏi nhanh tại các quốc gia này dẫn đến hình thành thị trường giá xuống trong thời gian dài.

Chiến tranh thương mại giữa các nước làm cho thương mại đình đốn, giá cả leo thang, gây thiệt hại hàng trăm tỷ đô la dẫn đến suy thoái kinh tế và hình thành Bear Market.

Năm 2017 khi nhậm chức tổng thống Mỹ, Donald Trump đã đảo ngược nhiều chính sách kinh tế và khởi nguồn cho cuộc chiến tranh thương mại với Trung Quốc, điều này làm cho kinh tế thế giới điêu đứng. Trong giai đoạn này, Bear Market lan ra toàn cầu.

3. Thay đổi chính sách tiền tệ

Lãi suất và thị trường chứng khoán có mối quan hệ nghịch chiều. Lãi suất giảm sẽ thúc đẩy dòng vốn ra nền kinh tế làm cho thị trường chứng khoán hưởng lợi. Ngược lại, lãi suất tăng được cho là tín hiệu không tốt đối với thị trường, khi đó dòng vốn bị rút ra nền kinh tế, lợi nhuận của doanh nghiệp bị giảm và là nhân tố hình thành Bear Market.

4. Tâm lý thị trường

Bear Market có thể được hình thành bởi hiệu ứng Domino, khi đó tâm lý nhà đầu tư bắt đầu hoảng loạn và bán tháo hàng loạt khiến thị trường chứng khoán giảm nhanh và khốc liệt hơn gây ra thiệt hại lớn hơn.

Dấu hiệu nhận biết Bear Market

Giảm giá liên tục

Chỉ số chứng khoán giảm liên tục trong thời gian dài và được xác nhận khi giảm 20% từ đỉnh gần nhất là tín hiệu cho thấy một chu kỳ Bear Market bắt đầu. Thị trường có thể giảm trong một vài tuần hoặc có khi trong một vài năm.

Tâm lý hoảng loạn

Những phiên giảm mạnh với thanh khoản đột biến có thể là một trong những dấu hiệu đầu tiên cho thời kỳ Bear Market. Khi đà tâm lý hoảng loạn của đám đông nhà đầu tư ngày càng mạnh mẽ, hiện tượng bán tháo lại càng diễn ra khốc liệt, thị trường chứng khoán giảm càng nhanh và thiệt hại càng lớn cho nhà đầu tư.

Doanh nghiệp báo cáo kết quả kinh doanh giảm sút

Khi doanh nghiệp mất động lực tăng trưởng, kinh doanh bắt đầu giảm sút, giá cổ phiếu bắt đầu suy giảm là tín hiệu cho sự xuất hiện thị trường giá xuống. 

Lợi suất trái phiếu tăng cao

Lợi suất trái phiếu tăng cao khiến dòng tiền bắt đầu rút dần khỏi thị trường chứng khoán chuyển sang tài sản an toàn hơn như trái phiếu, vàng,… Khi dòng tiền trên thị trường dần cạn kiệt sẽ là tín hiệu cho thấy thị trường bước vào một chu kỳ khó khăn.

Tác động của Bear Market đến nhà đầu tư

Trong Bear Market, giá trị tài sản của nhà đầu tư giảm dần, nếu không có những biện pháp xử lý kịp thời có thể dẫn đến những thiệt hại nặng nề.

Nhà đầu tư thường hoang mang, mất bình tĩnh dẫn dễ đưa ra những quyết định cảm tính theo đám đông khiến thiệt hại ngày càng lớn hơn.

Trạng thái Bear Market có thể kéo dài một vài năm, xu hướng thua lỗ có thể kéo dài, nhà đầu tư cần chuẩn bị một kế hoạch tài chính trong dài hạn.

Đối với nhà đầu tư dài hạn, thị trường giá xuống là cơ hội mua vào cổ phiếu ở vùng giá thấp. Khi đó, một số cổ phiếu bị bán tháo rơi về vùng dưới giá trị thực, tận dụng những nhịp này để mua vào cổ phiếu là cơ hội đầu tư lớn.

Các sai lầm hay gặp trong Bear Market

Bán tháo hoảng loạn: nhà đầu tư cần thật sự bình tĩnh để phân tích và đưa ra những chiến lược phù hợp, tránh bán tháo theo hiệu ứng đám đông gây thua lỗ lớn hơn khi thị trường hồi phục.

Cố gắng “bắt đáy”: đáy của thị trường rất khó để xác định, bắt đáy là “con dao hai lưỡi”, những phiên hồi phục ngắn hạn không thể thay đổi được xu hướng giảm trong Bear Market. Ngược lại, nhà đầu tư có thể thiệt hại nặng nề hơn khi bắt đáy.

Cách phòng ngừa rủi ro khi đầu tư trong Bear Market

Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Phân bổ vốn vào các loại tài sản khác nhau như vàng, trái phiếu, và chứng khoán quốc tế,… để giảm thiểu thiệt hại.

Giữ tỷ lệ tiền mặt hợp lý: Tăng tỷ lệ nắm giữ tiền mặt để tận dụng cơ hội khi thị trường phục hồi. 

Đầu tư vào cổ phiếu phòng thủ: Ưu tiên các cổ phiếu ngành thiết yếu như y tế, thực phẩm, điện, nước trong thị trường giá xuống. Những cổ phiếu này thông thường giảm ít (hoặc không bị ảnh hưởng) trong thị trường giá xuống.

Sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro (Hedging): Về mặt kỹ thuật, để phòng vệ giá, nhà giao dịch cần mở một vị thế đối nghịch với vị thế đang nắm giữ đối với tài sản. Trong trường hợp giá tài sản giảm, tại vị thế hedging sẽ có lợi nhuận và phần lợi nhuận này bù đắp vào khoản lỗ của vị thế ban đầu. 

Tập trung vào dài hạn: Nhà đầu tư nên đề ra kế hoạch tài chính và chiến lược đầu tư trong dài hạn để tránh rủi ro trong những giai đoạn Bear Market. Thị trường giá xuống là cơ hội tuyệt vời để thu gom cổ phiếu cho đầu tư dài hạn.

Kết luận

Bear Market là thử thách lớn nhưng cũng mang lại cơ hội cho nhà đầu tư có chiến lược đúng đắn. Nhà đầu tư nên tìm hiểu rõ các dấu hiệu của một thị trường giá xuống và áp dụng các phương pháp phòng ngừa rủi ro để đầu tư trong giai đoạn này một cách an toàn và hiệu quả.

Nếu bạn mới bắt đầu hành trình đầu tư và chưa có nhiều kinh nghiệm, ứng dụng chứng khoán HSC ONE sẽ là người bạn đồng hành lý tưởng, giúp bạn dễ dàng tiếp cận thị trường và bắt đầu ngay với những bước đi hiệu quả.

Cùng với đó, nền tảng HscEdu với giao diện trực quan và hệ thống theo dõi quá trình học tập sẽ giúp bạn tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và hiệu quả. Hãy bắt đầu ngay hôm nay để nhanh chóng nâng cao kỹ năng và tự tin trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp, sẵn sàng chinh phục những cơ hội sinh lời đầy triển vọng!

Quốc Dil
Account Manager