Bán tháo là gì? Cơ hội hay rủi ro cho nhà đầu tư?

Bán tháo (Sell off) là hiện tượng không còn xa lạ trong thị trường tài chính, thường xảy ra khi tâm lý lo sợ và áp lực bán tăng cao. Đối với nhà đầu tư, sell off có thể vừa là rủi ro, vừa là cơ hội mua vào với giá hấp dẫn. Tuy nhiên để tận dụng tốt cơ hội này, nhà đầu tư cần hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và những yếu tố tiềm ẩn. Hãy cùng phân tích hiện tượng bán tháo và đưa ra những chiến lược giao dịch hiệu quả khi thị trường biến động mạnh.

Bán tháo là gì?

Bán tháo (Sell Off hoặc Bailing Out) là hành động bán nhanh, bán gấp, bán bất chấp một loại tài sản nào đó, chẳng hạn là chứng khoán mà không quan tâm đến giá của tài sản, cổ phiếu đó hiện tại như thế nào.

Hiện tượng bán tháo thường diễn ra trong thời gian ngắn, sau khi tâm lý nhà đầu tư bình ổn hơn và nhận ra giá của tài sản, cổ phiếu đã giảm quá nhiều thì áp lực sell off cũng bớt dần.

Nguyên nhân dẫn đến bán tháo

Thông thường ban đầu hiện tượng bán tháo bị kích hoạt do một nguyên nhân cụ thể nào đó, khi đó tài sản, chứng khoán bị bán rất mạnh và quyết liệt khiến giá sụt giảm nhanh. Khi giá giảm nhanh lại làm kích hoạt tâm lý đám đông và nhiều nhà đầu tư khác càng đổ xô ra bán hoảng loạn làm cho giá càng giảm nhanh và mạnh hơn nữa, đà sell off lại càng lớn dần lên cho đến khi đám đông nhà đầu tư nhỏ hết “hàng” thì dừng lại.

Những nguyên nhân cụ thể có thể bắt đầu cho một đợt bán tháo như:

• Tin tức xấu hoặc sự kiện tiêu cực ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp xuất hiện, như thua lỗ lớn, hay thua kiện bồi thường, hay sản phẩm của doanh nghiệp gặp vấn đề , hay ban lãnh đạo gặp vấn đề lớn, …. 
• Chính sách vĩ mô đảo chiều, như Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất, hay chính phủ điều chỉnh luật hoặc các chính sách khác ảnh hưởng đến doanh nghiệp làm thay đổi định giá của thị trường về giá cổ phiếu, và cũng có thể làm thay đổi lợi nhuận trong tương lai của doanh nghiệp.
• Thị trường đã hình thành bong bóng và ở nền giá tài sản, cổ phiếu quá cao nên dễ bị rơi vào tình trạng sụp đổ.
• Các sự kiện bất ngờ khiến thị trường không kịp chuẩn bị trước như chiến tranh, dịch bệnh, thiên tai,…
• Ở trong thị trường chứng khoán hiện đại, xuất nhiều lệnh bán tự động, nên khi chạm đến một ngưỡng nào đó đã kích hoạt các lệnh bán tự động này làm thị trường đồng loạt bị bán.
• Và tất nhiên không thể thiếu nguyên nhân tâm lý đám đông làm khuếch đại hiện tượng bán tháo lên nhiều lần.

Bán tháo là cơ hội hay rủi ro cho nhà đầu tư?

Cơ hội từ bán tháo

Bán tháo luôn chứa đựng cả cơ hội lẫn thách thức với nhà đầu tư tham gia vào thị trường. Tuy nhiên để xác định khi nào là cơ hội, khi nào là thách thức thì lại tùy thuộc vào vị thế và trạng thái thị trường. Chúng ta có thể chia thành các trường hợp lớn như sau:

Nếu nhà đầu tư đang nắm giữ tỷ trọng cổ phiếu lớn hoặc thậm chí sử dụng đòn bẩy thì giai đoạn đầu của đợt sell off thực sự là một thách thức lớn. Nhà đầu tư cần xác định lại vị thế của mình và cân nhắc mức chịu đựng rủi ro của bản thân để điều chỉnh lại chiến lược đầu tư. Nhà đầu tư cũng kiểm tra lại xem nguyên nhân của đợt bán tháo có thực sự ảnh hưởng đến cơ bản và định giá của các cổ phiếu trong danh mục của mình không.

Nếu nhà đầu tư đang có sẵn một lượng tiền mặt dồi dào thì thường các đợt sell off thực sự là một cơ hội tốt cho nhà đầu tư có thể chọn lựa được một vị thế tốt để mua các cổ phiếu tốt với mức giá rẻ mà bình thường khó có thể mua được.

Tuy nhiên khi bị bán tháo, đà rơi (momentum) của cổ phiếu rất cao và khó có thể đoán được điểm dừng của đợt sell off. Khi đó để có thể tận dụng được cơ hội từ đợt bán tháo thì nhà đầu tư cần căn cứ dựa vào mức định giá của cổ phiếu, có thể tham khảo định giá cổ phiếu theo phương pháp giá trị tài sản (P/B) để chọn mức chiết khấu phù hợp và bắt đầu mua. Nhà đầu tư cũng cần xác định việc bắt những đợt sell off là rất rủi ro, do đó cũng cần lựa chọn mức độ rủi ro phù hợp với mức độ chịu đựng của bản thân.

Thường xuyên theo dõi đánh giá lại giá trị của cổ phiếu để có phương án quản trị rủi ro phù hợp.

Rủi ro của bán tháo

Bán tháo là cơ hội để nhà đầu tư có thể mua được cổ phiếu tốt ở mức giá rẻ, tuy nhiên vẫn sẽ có những trường hợp “vàng thau lẫn lộn” đan xen vào những cổ phiếu tốt. Nếu chọn phải “thau” giả “vàng” thì nhà đầu tư có thể sẽ phải chịu mức thiệt hại nhất định, vì khi đó sell off chỉ là việc đưa “thau” về với giá trị của “thau” chứ không phải là việc cổ phiếu tốt được chiết khấu về mức giá rẻ.

Mặt khác, ngay cả với những cổ phiếu tốt việc lựa chọn điểm mua khi bị bán tháo cũng không phải dễ dàng, nếu mua quá sớm thì đà rơi vẫn còn tiếp tục do đó nhà đầu tư sẽ chịu áp lực trong ngắn hạn. Và dễ bị cuốn theo thị trường, mất lý trí khi đưa ra quyết định.

Vậy thời điểm nào nên tận dụng hoặc tránh tham gia vào bán tháo?

Để lựa chọn được thời điểm tận dụng nhịp bán tháo nhà đầu tư cần tính toán kỹ lại mức định giá của cổ phiếu, và chỉ nên tham gia tận dụng khi giá đã giảm đến mức chiết khấu nhất định so với định giá của cổ phiếu.

Thời điểm cổ phiếu mới bắt đầu bị sell off, mức giá thường vẫn còn cao so với định giá của cổ phiếu, nhà đầu không nên vội vàng tham gia, vì có thể cổ phiếu vẫn còn có thể tiếp tục giảm.

Kết luận

Chứng khoán, cổ phiếu là tài sản có tính chu kỳ cao, và chịu ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố tâm lý cũng như kỳ vọng của nhà đầu tư. Do đó, hiện tượng bán tháo là hiện tượng không thể tránh khỏi trên thị trường. Việc hiểu rõ bản chất cũng như sự vận động của hiện tượng này giúp nhà đầu tư có những chiến lược hiệu quản hơn.

Sell off luôn mang lại cả cơ hội và thách thức cho nhà đầu tư, việc chuẩn bị sẵn cho những tình huống như vậy sẽ giúp cho nhà đầu tư tránh được những cú sụt lớn trên thị trường và tận dụng được những cú sụt đó để mua được các cổ phiếu tốt sẽ đem lại hiệu quả vượt trội cho nhà đầu tư.

Ngoài ra, nhà đầu tư có thể học thêm các kiến thức đầu tư chứng khoán trên nền tảng HscEdu, các khóa học được thiết kế sinh động và tích hợp hệ thống theo dõi quá trình học tập, bạn sẽ nắm bắt kiến thức đầu tư dễ dàng hơn và theo dõi tiến trình học của mình một cách hiệu quả.

Lâm Quách
Account Manager