Quản lý chi tiêu cá nhân: Nên gửi tiết kiệm hay đầu tư? (Phần 4)

Trong cuộc sống hiện đại, việc quản lý chi tiêu cá nhân ngày càng trở nên quan trọng, đặc biệt khi nền kinh tế biến động không ngừng. Liệu chúng ta đã thực sự hiểu và kiểm soát tài chính cá nhân của mình một cách hiệu quả? Quản lý chi tiêu cá nhân không chỉ giúp duy trì sự ổn định tài chính mà còn tạo điều kiện để đạt được các mục tiêu lớn hơn như mua xe, mua nhà hay nghỉ hưu sớm.

Khi bắt đầu quản lý tài chính cá nhân thì một trong những câu hỏi lớn mà nhiều người phải đối mặt là nên chọn gửi tiết kiệm hay đầu tư? Gửi tiết kiệm mang lại sự an toàn với mức lãi suất cố định, trong khi đầu tư có tiềm năng sinh lời cao nhưng đi kèm rủi ro. Chẳng hạn, gửi tiết kiệm với lãi suất 6% mỗi năm sẽ  tăng trưởng đều đặn, nhưng đầu tư vào cổ phiếu, với lợi nhuận trung bình 10-15%, có thể mang lại lợi ích lớn hơn nếu bạn chấp nhận rủi ro.

Để lựa chọn gửi tiết kiệm hay đầu tư thì cần phải hiểu rõ tình trạng tài chính hiện tại và mục tiêu tài chính trong tương lai. Ngoài ra, phải hiểu rõ hai hình thức này, trong bài viết này sẽ cung cấp đủ thông tin để nhà đầu tư có thể đưa ra lựa chọn kênh gửi tiết kiệm hay đầu tư sẽ phù hợp với bản thân hơn.

Khái niệm và sự khác biệt giữa gửi tiết kiệm và đầu tư trong quản lý chi tiêu cá nhân

Gửi tiết kiệm là gì?

Gửi tiết kiệm là hình thức giữ tiền trong ngân hàng với lãi suất cố định. Khi gửi tiền, ngân hàng sẽ cam kết trả một mức lãi suất nhất định dựa trên số tiền và thời hạn gửi, giúp bạn tăng thêm thu nhập mà không cần thực hiện bất kỳ giao dịch nào khác.

Gửi tiết kiệm mang tính an toàn cao, vì số tiền của bạn sẽ được ngân hàng bảo đảm, dù nền kinh tế có biến động. Tuy nhiên, lãi suất của hình thức này thường thấp hơn so với các phương pháp khác. Nó phù hợp với những người muốn bảo toàn vốn và không muốn chịu rủi ro từ các biến động tài chính.

Đầu tư là gì?

Đầu tư là việc sử dụng tiền để mua những tài sản có tiềm năng gia tăng giá trị theo thời gian, như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc các dự án kinh doanh. Khi đầu tư, bạn hy vọng tài sản sẽ mang lại lợi nhuận lớn hơn so với việc chỉ gửi tiết kiệm.

Trong quản lý chi tiêu cá nhân, đầu tư có khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn so với gửi tiết kiệm, nhưng đi kèm với rủi ro, vì giá trị của tài sản có thể biến động và không đảm bảo tăng trưởng. Đầu tư phù hợp với những người sẵn sàng đối mặt với rủi ro để có thể đạt được lợi nhuận lớn hơn trong dài hạn.

>> Xem thêm: Đầu tư là gì? Các kênh đầu tư tối ưu nguồn lực tài chính

Lợi ích và hạn chế của gửi tiết kiệm

Lợi ích của gửi tiết kiệm

An toàn vốn: Một trong những lợi ích lớn nhất của gửi tiết kiệm là sự an toàn tuyệt đối về vốn. Tiền được ngân hàng bảo đảm, và hầu hết các ngân hàng còn tham gia vào chương trình bảo hiểm tiền gửi, nghĩa là trong trường hợp ngân hàng gặp rủi ro phá sản, vẫn có thể nhận lại số tiền đã gửi. Điều này giúp gửi tiết kiệm trở thành một trong những lựa chọn tài chính ít rủi ro nhất, phù hợp với những người muốn bảo toàn vốn.

Lãi suất cố định: Khi gửi tiền vào ngân hàng, sẽ nhận được một mức lãi suất cố định theo thỏa thuận ban đầu, có thể tính theo tháng, quý hoặc năm. Điều này đảm bảo bạn sẽ có một khoản thu nhập ổn định mà không phụ thuộc vào biến động của thị trường tài chính. Lãi suất cố định giúp nhà đầu tư có thể dự tính trước được khoản tiền mình sẽ nhận được, rất phù hợp cho những người muốn kế hoạch hóa tài chính cá nhân.

Thanh khoản cao: Gửi tiết kiệm còn mang đến sự linh hoạt về thanh khoản, tức là có thể dễ dàng rút tiền khi cần thiết mà không mất nhiều thời gian hoặc chi phí, đặc biệt là với các tài khoản tiết kiệm không kỳ hạn. Điều này phù hợp với những người quản lý chi tiêu cá nhân cần dự trữ một khoản tiền cho các tình huống khẩn cấp hoặc ngắn hạn.

Hạn chế của gửi tiết kiệm

Lãi suất thấp: Mặc dù gửi tiết kiệm có lãi suất cố định, nhưng mức lãi suất này thường thấp hơn mức lạm phát hàng năm. Điều này có nghĩa là giá trị thực tế của tiền bạn gửi có thể giảm theo thời gian do sự gia tăng giá cả trong nền kinh tế. Với lãi suất bình quân từ 5-7%, gửi tiết kiệm khó có thể bảo toàn giá trị tiền trong thời gian dài nếu lạm phát tiếp tục tăng cao.

Cơ hội sinh lời hạn chế: Trong khi các hình thức đầu tư khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản có thể mang lại lợi nhuận cao, gửi tiết kiệm không có tiềm năng sinh lời lớn. Điều này khiến những người muốn tăng tài sản nhanh chóng có thể không hài lòng với mức lợi nhuận từ tiết kiệm. Đặc biệt, khi so sánh với các hình thức đầu tư có rủi ro cao hơn, gửi tiết kiệm không mang lại nhiều cơ hội để gia tăng tài sản đáng kể.

Khi nào nên chọn gửi tiết kiệm?

Mục tiêu tài chính ngắn hạn: Gửi tiết kiệm là lựa chọn lý tưởng để quản lý chi tiêu cá nhân khi bạn có các kế hoạch ngắn hạn như tiết kiệm tiền cho việc mua sắm, du lịch, hoặc trả các khoản nợ trong tương lai gần. Vì gửi tiết kiệm an toàn và thanh khoản cao, nó giúp bạn bảo toàn số tiền cần cho các mục tiêu ngắn hạn mà không phải lo lắng về biến động thị trường.

Độ tuổi và giai đoạn cuộc đời: Gửi tiết kiệm đặc biệt phù hợp với những người đang bước vào độ tuổi gần nghỉ hưu hoặc đã nghỉ hưu. Ở giai đoạn này, sự an toàn và ổn định của tài chính quan trọng hơn việc tìm kiếm lợi nhuận cao. Gửi tiết kiệm giúp những người lớn tuổi bảo vệ số vốn mà họ đã tích lũy trong suốt cuộc đời và có nguồn thu nhập ổn định.

Mức độ chấp nhận rủi ro thấp: Nếu bạn là người không thích hoặc không thể chịu đựng rủi ro từ việc đầu tư, thì gửi tiết kiệm là lựa chọn an toàn nhất. Những người có tài chính không ổn định, không muốn mất tiền vốn hoặc không có kiến thức chuyên sâu về đầu tư sẽ thấy gửi tiết kiệm là một phương pháp đơn giản, dễ hiểu để quản lý chi tiêu cá nhân và tiền bạc.

Lợi ích và rủi ro của đầu tư

Lợi ích của đầu tư

Tiềm năng sinh lời cao: Có thể mang lại lợi nhuận lớn hơn so với gửi tiết kiệm.

Đa dạng hóa nguồn thu nhập: Tăng cường cơ hội tài chính từ nhiều kênh khác nhau.

Bảo vệ trước lạm phát: Đầu tư vào tài sản có khả năng tăng giá trị theo thời gian giúp bảo vệ giá trị tiền.

Tiềm năng sinh lời cao: Một trong những lợi ích lớn nhất của đầu tư là khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn so với việc gửi tiết kiệm. Đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản hoặc các tài sản khác có tiềm năng gia tăng giá trị theo thời gian. Nếu được quản lý hiệu quả, đầu tư có thể tích lũy được nguồn tài sản lớn hơn nhiều so với việc chỉ giữ tiền ở mức lãi suất cố định trong ngân hàng.

Đa dạng hóa nguồn thu nhập: Đầu tư không chỉ giúp việc quản lý chi tiêu cá nhân hiệu quả, có thêm một nguồn thu nhập từ lợi nhuận mà còn có thể phân tán rủi ro bằng cách đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau. Khi đa dạng hóa danh mục đầu tư, có thể cân bằng giữa các kênh đầu tư rủi ro cao và an toàn, tạo nên nhiều cơ hội tài chính từ nhiều nguồn thu nhập khác nhau.

Bảo vệ trước lạm phát: Đầu tư vào những tài sản có khả năng tăng giá trị như cổ phiếu, bất động sản hoặc hàng hóa có thể giúp bảo vệ giá trị tiền của mình trước lạm phát. Khi giá trị tiền mặt giảm do lạm phát, các tài sản có giá trị tăng lên sẽ giúp duy trì và thậm chí gia tăng giá trị tài sản ròng của bạn.

Rủi ro của đầu tư

Biến động thị trường: Một trong những rủi ro lớn nhất khi đầu tư là sự biến động của thị trường. Giá trị của các tài sản đầu tư có thể giảm mạnh do các yếu tố kinh tế, chính trị, hoặc sự kiện không thể dự đoán. Điều này đặc biệt đúng với các tài sản như cổ phiếu, nơi giá trị có thể thay đổi nhanh chóng trong một khoảng thời gian ngắn.

Mất vốn: Đầu tư không đúng cách, thiếu kiến thức hoặc chiến lược sai lầm có thể dẫn đến mất một phần hoặc thậm chí toàn bộ số vốn đầu tư. Đối với các tài sản rủi ro cao, như cổ phiếu công ty nhỏ hoặc các dự án kinh doanh mới, nguy cơ mất vốn là rất thực tế. Vì vậy, đầu tư luôn đi kèm với nguy cơ mất vốn nếu không có kế hoạch rõ ràng.

Yêu cầu kiến thức và kinh nghiệm: Để đầu tư hiệu quả, người đầu tư cần có kiến thức về thị trường, các loại tài sản, và chiến lược đầu tư. Việc thiếu hiểu biết có thể dẫn đến các quyết định sai lầm, gây ra rủi ro mất vốn. Vì vậy, đầu tư không phải là một hành trình dễ dàng cho những người mới bắt đầu và không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Thanh khoản: Ngoài kênh đầu tư vào chứng khoán có tính thanh khoản cao, thì những kênh như đầu tư bất động sản, góp vốn dự án kinh doanh có tính thanh khoản thấp. Trong điều kiện kinh tế bình thường, để bán nhanh những tài sản này thì vẫn phải chịu phần lỗ, nhưng cũng tốn thời gian để hoàn tất thủ tục pháp lý. Còn trong trường hợp kinh tế xấu, khoản đầu tư đó đang “kẹt” có thể không kiếm được người mua. 

Khi nào nên chọn đầu tư?

Mục tiêu tài chính dài hạn: Đầu tư là lựa chọn lý tưởng khi người quản lý chi tiêu cá nhân có kế hoạch tài chính dài hạn, chẳng hạn như mua nhà, chuẩn bị cho hưu trí, hoặc tạo dựng tài sản để lại cho con cháu. Khi đầu tư vào các tài sản có tiềm năng sinh lời dài hạn, bạn có cơ hội gia tăng giá trị tài sản của mình theo thời gian.

Tuổi trẻ và thu nhập ổn định: Đầu tư phù hợp với người trẻ, những người có thu nhập ổn định và có khả năng chấp nhận rủi ro cao hơn. Với thời gian dài phía trước, người trẻ có thể chịu đựng những biến động thị trường và phục hồi từ những tổn thất nếu có, trong khi vẫn có cơ hội hưởng lợi từ lãi suất kép.

Mong muốn gia tăng tài sản và kiến thức tài chính: Đầu tư thích hợp cho những người có kiến thức về tài chính và mong muốn tìm kiếm lợi nhuận cao hơn so với gửi tiết kiệm. Những ai có tư duy chiến lược và kỹ năng quản lý tài sản tốt sẽ có thể tận dụng các cơ hội trên thị trường để gia tăng tài sản và đạt được các mục tiêu tài chính lớn.

Kết hợp cả gửi tiết kiệm và đầu tư như thế nào cho hiệu quả trong quản lý chi tiêu cá nhân?

Xây dựng kế hoạch tài chính đa dạng: Để đạt được hiệu quả tối ưu trong quản lý chi tiêu cá nhân và tài chính, bạn nên xây dựng một kế hoạch đa dạng bằng cách chia nhỏ số tiền thành các phần khác nhau để vừa gửi tiết kiệm vừa đầu tư. Cách tiếp cận này giúp bạn đảm bảo an toàn cho một phần vốn, trong khi phần còn lại có thể được tận dụng để sinh lời từ đầu tư.

Ví dụ, 40% tài sản của bạn có thể dành cho việc gửi tiết kiệm để bảo toàn vốn và đảm bảo thanh khoản, trong khi 60% còn lại có thể đầu tư vào các tài sản có tiềm năng sinh lời cao hơn như cổ phiếu, trái phiếu hoặc bất động sản. Việc phân bổ này phụ thuộc vào khả năng chịu rủi ro và mục tiêu tài chính của bạn.

Đánh giá định kỳ kế hoạch tài chính: Tình hình tài chính cá nhân và thị trường có thể thay đổi theo thời gian, do đó, bạn cần thường xuyên đánh giá lại cách quản lý chi tiêu cá nhân và kế hoạch tài chính của mình. Việc kiểm tra định kỳ giúp bạn điều chỉnh tỷ lệ giữa tiết kiệm và đầu tư sao cho phù hợp với nhu cầu hiện tại và các biến động của thị trường. Ví dụ, khi lãi suất tiết kiệm tăng lên hoặc thị trường đầu tư trở nên bất ổn, bạn có thể cân nhắc tăng tỷ lệ tiết kiệm để đảm bảo sự an toàn tài chính.

Tư vấn chuyên gia: Để đảm bảo chiến lược tài chính của bạn phù hợp và đạt được hiệu quả tối ưu, việc tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia tài chính là rất cần thiết. Chuyên gia có thể giúp bạn phân tích kỹ lưỡng tình hình tài chính, kế hoạch quản lý chi tiêu cá nhân, đưa ra các gợi ý cụ thể về tỷ lệ phân bổ vốn giữa gửi tiết kiệm và đầu tư dựa trên mục tiêu và mức độ rủi ro mà bạn có thể chấp nhận.

Họ cũng giúp bạn lựa chọn các sản phẩm tài chính và kênh đầu tư phù hợp với điều kiện của mình, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.

Kết luận

Việc cân nhắc giữa gửi tiết kiệm và đầu tư là vô cùng quan trọng trong quản lý chi tiêu cá nhân. Mỗi phương pháp đều có lợi ích và rủi ro riêng, và sự kết hợp hợp lý sẽ giúp bạn đạt được sự cân bằng giữa an toàn tài chính và tiềm năng sinh lời. Để quản lý tài chính hiệu quả, bạn cần xem xét lại mục tiêu tài chính cá nhân, tình hình tài chính hiện tại, cũng như mức độ chấp nhận rủi ro của mình. Một kế hoạch tài chính đa dạng và được quản lý cẩn thận sẽ giúp bạn tiến gần hơn đến những mục tiêu tài chính trong tương lai.

Quý nhà đầu tư có thể bắt đầu hành trình tìm hiểu, khám phá và học cách đầu tư tại HSCEdu. Ngoài ra, để biết thêm nhiều thông tin cũng như tin tức từ thị trường chứng khoán hay các kiến thức về quản lý chi tiêu cá nhân, các bạn có thể theo dõi thêm tại Stock Insight nhé!

Xem thêm các bài viết cùng chuyên mục:

Phần 1: Tại sao cần phải lập kế hoạch quản lý tài chính cá nhân?
Phần 2: Làm thế nào để lập kế hoạch tài chính cá nhân hiệu quả?
Phần 3: Các ứng dụng quản lý thu nhập và chi tiêu tài chính cá nhân hiệu quả
Phần 5: Quản lý chi tiêu cá nhân: Cách quản lý nợ và tín dụng
Phần 6: 6 nguyên tắc bảo vệ tài chính cá nhân

Nguyễn Thị Vui
Account Manager