Lợi tức là gì? Phân loại và công thức tính lợi tức dễ hiểu

Trong cuộc sống và kinh doanh, lợi tức (profit) là một thuật ngữ quan trọng mà chúng ta thường nghe đến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về ý nghĩa và cách tính lợi tức một cách chính xác. Trong bài viết này, nhà đầu tư sẽ tìm hiểu những điều cơ bản nhất về lợi tức, bao gồm phân loại và công thức tính lợi tức đơn giản, dễ hiểu.

Lợi tức là gì?

Lợi tức là khoản tiền còn lại sau khi trừ đi tất cả các chi phí từ doanh thu thu được từ hoạt động kinh doanh. Đây là số tiền mà một cá nhân hoặc một doanh nghiệp kiếm được sau khi thanh toán các chi phí vận hành và lãi vay.

Lợi tức là mục tiêu chính của mọi doanh nghiệp, bởi vì nó cho phép doanh nghiệp duy trì và phát triển hoạt động. Đồng thời, lợi tức cũng là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu suất và thành công của một công ty.

Phân loại 

Lợi tức có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào quan điểm và mục đích sử dụng. Dưới đây là một số phân loại phổ biến của lợi tức:

Lợi nhuận kế toán (Accounting profit) và lợi nhuận kinh doanh (Economic profit)

Lợi nhuận kế toán, cũng được gọi là lợi nhuận ghi nhận, là phần lợi nhuận được tính bằng cách trừ các chi phí đã được ghi nhận từ doanh thu thu được. Đây là cách phân loại lợi tức thông thường và được dùng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh.

Lợi nhuận kinh doanh, còn được gọi là lợi nhuận kinh tế, là phần lợi nhuận tính theo cách thức phân tích chi tiết hơn. Khi tính lợi nhuận kinh doanh, chúng ta không chỉ trừ các chi phí đã ghi nhận, mà còn xem xét cả các chi phí bị bỏ qua hoặc không hiện rõ trong báo cáo tài chính.

Lợi tức dương (Positive profit) và lợi tức âm (Negative profit)

Lợi tức dương là khi thu nhập từ hoạt động kinh doanh lớn hơn chi phí vận hành. Điều này cho thấy doanh nghiệp có lợi nhuận và có khả năng trả nợ, khả năng thanh toán ngắn hạn/ dài hạn.

Lợi tức âm, ngược lại, xảy ra khi chi phí vận hành và công việc kinh doanh vượt quá thu nhập từ hoạt động kinh doanh. Trong trường hợp này, doanh nghiệp ghi nhận một khoản lỗ và phải tìm cách cải thiện tình hình tài chính.

Lợi tức đầu tư (Return on investment – ROI)

Lợi tức đầu tư là một hệ số đo lường tính toán tỷ lệ lợi nhuận so với số vốn đầu tư ban đầu. Đây là một cách để đánh giá hiệu suất sinh lời của một khoản đầu tư.

Lợi tức trên cổ phiếu (Earnings per share – EPS)

Lợi nhuận trên cổ phiếu là một chỉ số tài chính đo lường lợi nhuận mà mỗi cổ đông sở hữu trong một công ty sẽ nhận được. Đây là một tiêu chí quan trọng để đánh giá hiệu suất tài chính của một doanh nghiệp.

Công thức tính

Công thức tính lợi tức được sử dụng để tính toán lợi nhuận của một doanh nghiệp hoặc một cá nhân. Có nhiều công thức khác nhau được sử dụng tùy thuộc vào mục đích và quan điểm sử dụng.

Tính toán lợi tức theo công thức cơ bản

Công thức cơ bản để tính lợi tức là:

Lợi tức = Doanh thu – Chi phí

Trong đó:

• Doanh thu là tổng số tiền thu được từ hoạt động kinh doanh.
• Chi phí bao gồm các chi phí vận hành, chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí quảng cáo, chi phí thuê mặt bằng, chi phí lãi vay, và các chi phí khác liên quan đến hoạt động kinh doanh.

Tính toán lợi tức theo công thức chi tiết

Công thức để tính lợi tức chi tiết hơn và chính xác hơn là:

Lợi tức = (Doanh thu – Chi phí vận hành) – (Vốn cố định x Lãi suất cơ hội)

Trong đó:

• Vốn cố định là số tiền đã đầu tư vào công ty.
• Lãi suất cơ hội là tỷ lệ lãi suất mà bạn có thể đạt được nếu bạn đầu tư số tiền vào một lựa chọn đầu tư khác.

Các yếu tố ảnh hưởng

Lợi tức không chỉ phụ thuộc vào doanh thu và chi phí, mà còn được ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng mà có thể ảnh hưởng đến lợi tức:

Giá bán và đơn giá

Giá bán của sản phẩm hoặc dịch vụ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và lợi tức. Khi giá bán tăng, lợi nhuận có thể tăng lên, nhưng có thể ảnh hưởng đến số lượng hàng hoá hoặc khách hàng. Đơn giá là giá một đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ. Việc tăng giá bán hoặc tìm cách giảm chi phí sản xuất sẽ ảnh hưởng đến đơn giá và lợi nhuận.

Hiệu quả vận hành và quản lý chi phí

Hiệu quả vận hành là khả năng sử dụng tài nguyên một cách tối ưu để giảm chi phí và tăng lợi nhuận. Quản lý chi phí hiệu quả và tìm cách cải thiện quá trình hoạt động sẽ giúp tăng lợi nhuận.

Tiến bộ công nghệ

Tiến bộ công nghệ có thể giúp tăng hiệu quả sản xuất và giảm chi phí vận hành. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và cạnh tranh trong thị trường.

Thị trường và cạnh tranh

Thị trường và mức độ cạnh tranh cũng ảnh hưởng đến lợi tức. Khi có nhiều đối thủ cạnh tranh, giá cả và lợi nhuận có thể được ảnh hưởng. Do đó, nắm bắt và phân tích thị trường là rất quan trọng để tối ưu hóa lợi nhuận.

Tối ưu hóa lợi tức và quản lý rủi ro

Tối ưu hóa lợi tức và quản lý rủi ro là mục tiêu của mọi doanh nghiệp. Dưới đây là một số nguyên tắc và phương pháp quan trọng để tối ưu hóa lợi nhuận và quản lý rủi ro:

Phân tích tài chính

Phân tích tài chính là quá trình đánh giá và phân tích dữ liệu tài chính để hiểu và đánh giá hiệu suất tài chính của doanh nghiệp.

Tìm hiểu và áp dụng chiến lược kinh doanh

Chọn và áp dụng một chiến lược kinh doanh hiệu quả là quan trọng để tối ưu hóa lợi nhuận. Chiến lược kinh doanh nên phù hợp với mục tiêu và điều kiện của doanh nghiệp.

Quản lý rủi ro

Quản lý rủi ro là quá trình đánh giá, giảm thiểu và quản lý các rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động kinh doanh. Điều này giúp giảm thiểu thiệt hại và tăng cường khả năng tạo lợi nhuận.

Tìm kiếm cơ hội mới

Tìm kiếm cơ hội mới có thể giúp doanh nghiệp mở rộng hoạt động và tăng lợi nhuận. Điều này có thể bao gồm việc phát triển sản phẩm, khai thác thị trường mới hoặc tìm kiếm đối tác kinh doanh.

Ý nghĩa của lợi tức đối với cá nhân và doanh nghiệp

Lợi tức có ý nghĩa quan trọng đối với cả cá nhân và doanh nghiệp. Dưới đây là sự quan trọng của lợi tức đối với từng nhóm:

Ý nghĩa của lợi tức đối với cá nhân

Với cá nhân, lợi tức đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra thu nhập và tạo điều kiện sống tốt hơn. Khi có lợi tức, cá nhân có khả năng tích lũy tài sản, đầu tư vào giáo dục và khám phá các cơ hội mới.

Lợi tức cũng có thể giúp cá nhân thực hiện ước mơ và đạt được mục tiêu trong cuộc sống. Cung cấp một động lực mạnh mẽ để làm việc chăm chỉ và phát triển bản thân.

Ý nghĩa của lợi tức đối với doanh nghiệp

Với doanh nghiệp, lợi tức là mục tiêu chính và là chỉ số thành công. Giúp doanh nghiệp duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh, đảm bảo sự tồn tại và tạo ra giá trị cho cổ đông.

Lợi tức cũng giúp doanh nghiệp tăng cường khả năng cạnh tranh và phát triển. Khi có lợi tức, doanh nghiệp có thể đầu tư vào nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường và tạo ra công việc mới.

Phân biệt lợi tức và cổ tức

Lợi tức và cổ tức là hai khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính và kinh doanh. Mặc dù có một số điểm tương đồng, nhưng chúng có một số khác biệt chính. Dưới đây là phân biệt giữa lợi tức và cổ tức:

1. Lợi tức:
   • Lợi tức thường ám chỉ số tiền mà một nhà đầu tư nhận được từ việc đầu tư vào một cổ phiếu hoặc một khoản đầu tư khác.
   • Lợi tức có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau như cổ tức, lợi nhuận từ bất động sản, lợi tức từ quỹ đầu tư, hoặc bất kỳ nguồn thu nhập đầu tư nào khác.
   • Lợi tức có thể được trả theo chu kỳ, hoặc có thể là một lượng tiền duy nhất mà người đầu tư nhận được từ một khoản đầu tư cụ thể.
2. Cổ tức:
   • Cổ tức là một phần của lợi nhuận mà một công ty chia sẻ với cổ đông của mình.
   • Cổ tức thường được trả theo tỷ lệ cố định đối với số lượng cổ phần mà mỗi cổ đông nắm giữ.
   • Cổ tức có thể được trả theo chu kỳ cố định hoặc tùy thuộc vào hiệu suất kinh doanh của công ty.

Tóm lại, lợi tức ám chỉ một khoản thu nhập hoặc lợi nhuận từ một loại đầu tư cụ thể, trong khi cổ tức là phần lợi nhuận mà một công ty chia sẻ với cổ đông của mình. Lợi tức có thể đến từ nhiều nguồn thu nhập khác nhau, trong khi cổ tức chỉ đề cập đến phần lợi nhuận mà cổ đông nhận được từ việc nắm giữ cổ phần của công ty.

Kết luận

Lợi tức là một khái niệm quan trọng trong cuộc sống và kinh doanh. Nắm vững ý nghĩa và cách tính lợi tức là điều cần thiết để đạt được mục tiêu kinh doanh và tài chính. Hy vọng rằng với thông tin về lợi tức sẽ giúp nhà đầu tư có khả năng phân tích, tính chỉ số và sử dụng thuần thục trong hành trình đầu tư hoặc doanh nghiệp kinh doanh của mình.

Mở tài khoản online chứng khoán HSC ngay hôm nay để bắt đầu hành trình đầu tư cùng nhiều kiến thức được cập nhật tại HSCEdu. Đừng quên thường xuyên cập nhật  tin tức thị trường chứng khoán mới nhất trên Stock Insight bạn nhé!