Giới thiệu về đầu tư cổ phiếu cho người mới bắt đầu (Phần 1)

Đầu tư cổ phiếu là một trong những cách hiệu quả để tạo ra lợi nhuận lâu dài, nhưng đòi hỏi sự hiểu biết và chuẩn bị kỹ lưỡng. Bài viết này Stock Insight sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về đầu tư vào cổ phiếu cho người mới bắt đầu, từ các khái niệm cơ bản đến những yếu tố cần lưu ý khi lựa chọn cổ phiếu. Hãy bắt đầu hành trình đầu tư của bạn với những bước đi vững chắc và chiến lược thông minh.

Hiểu rõ về đầu tư cổ phiếu

Ngày nay, việc đầu tư cổ phiếu không còn là chuyện xa lạ với mọi người đặc biệt là với những người trẻ, khi tính đến tháng 9 năm 2024 đã có tới 8,6 triệu tài khoản chứng khoán được mở. Những người trẻ ở độ tuổi 20, 30 ngày càng chủ động hơn trong việc tìm hiểu kiến thức về đầu tư vào cổ phiếu.

Đầu tư cổ phiếu là một hình thức gây dựng, tích lũy tài sản dựa trên việc sử dụng các nguồn vốn có thể sử dụng được để mua cổ phiếu, mà phổ biến là các cổ phiếu được niêm yết trên thị trường chứng khoán. Giá trị của khối tài sản này sẽ được tăng lên nhờ vào việc tăng giá của cổ phiếu và dòng tiền từ các cổ phiếu này mang lại.

Khi nhà đầu tư mua cổ phiếu cũng chính là lúc nhà đầu tư mua một phần vốn của doanh nghiệp. Khi đó nhà đầu tư trở thành một trong những người “chủ sở hữu” doanh nghiệp. Do đó, việc lựa chọn được những doanh nghiệp tốt, tiềm năng sẽ giúp nhà đầu tư có thể gia tăng tài sản vững chắc hơn.

Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu là chứng khoán xác nhận việc sở hữu một phần vốn của doanh nghiệp. Người sở hữu cổ phiếu trở thành cổ đông của doanh nghiệp và có đầy đủ quyền và lợi ích tương ứng với số lượng cổ phiếu nắm giữ. Cổ phiếu được chia làm 2 loại là cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi.

Phân loại cổ phiếu

Cổ phiếu thường (common stock) và cổ phiếu ưu đãi (preferred stock)

Cổ phiếu được chia làm 2 nhóm chính là cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi. Được phân loại tính chất theo như bảng sau:

	Quyền biểu quyết	Quyền nhận cổ tức	Quyền chuyển nhượng
Cổ phiếu phổ thông	Có quyền biểu quyết về các quyết định của doanh nghiệp.	Được nhân cổ tức tương ứng với số cổ phiếu nắm giữ mà doanh nghiệp phân phối cho cổ đông.	Được tự do chuyển nhượng cổ phiếu.
Cổ phiếu ưu đãi cổ tức	Không có quyền tham gia biểu quyết về các quyết định của doanh nghiệp.	Được nhân cổ tức cố định hằng năm mà không phụ thuộc kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.	Được tự do chuyển nhượng cổ phiếu.
Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết	Có tỷ lệ biểu quyết cao hơn so với cổ phiếu phổ thông.	Được nhân cổ tức tương ứng với số cổ phiếu nắm giữ mà doanh nghiệp phân phối cho cổ đông.	Không được chuyển nhượng cổ phiếu ưu đãi biểu quyết cho nhà đầu tư khác.
Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại	Không có quyền tham gia biểu quyết về các quyết định của doanh nghiệp.	Được nhân cổ tức tương ứng với số cổ phiếu nắm giữ mà doanh nghiệp phân phối cho cổ đông.	Được yêu cầu doanh nghiệp hoàn lại phần vốn góp bất cứ khi nào mà nhà đầu tư yêu cầu theo các thỏa thuận trước đó.

Lợi ích và rủi ro của việc đầu tư vào cổ phiếu

Những giá trị mà cổ phiếu đem lại cho nhà đầu tư

Khi đầu tư cổ phiếu nhà đầu tư sẽ trở thành cổng đông của doanh nghiệp, và có đầy đủ các quyền của cổ đông. Nhà đầu tư có thể thông qua đại hội cổ đông để chất vấn và yêu cầu ban lãnh đạo chia sẻ tầm nhìn định hướng của doanh nghiệp, cũng như tham gia góp ý cho sự phát triển của doanh nghiệp. 

Khi doanh nghiệp kinh doanh phát đạt làm ra nhiều lợi nhuận, giá trị của doanh nghiệp sẽ tăng lên, từ đó làm tăng giá cổ phiếu, khi đó giá trị cổ phiếu của nhà đầu tư nắm giữ cũng tăng lên. Bên cạnh đó, nếu dòng tiền của doanh nghiệp tốt, doanh nghiệp chia cổ tức đều hằng năm thì nhà đầu tư cũng có những dòng thu nhập thụ động hằng năm.

Khi HSC làm tính toán lợi suất hằng năm và rủi ro của các chỉ số chứng khoán lớn trên thế giới trong giai đoạn 15 năm 2009-2023, đã nhận thấy rằng VNIndex có lợi suất 8,9% là mức sinh lời khá hấp dẫn tính tính theo lãi kép duy trì trong vòng 15 năm so với các kênh đầu tư khác. Và so với các thị trường khác thì mức sinh lời của thị trường chứng khoán Việt Nam cũng tương đối tốt.

Đầu tư cổ phiếu có điểm ưu việt hơn so với các kênh đầu tư khác khi thị trường chứng khoán có tính thanh khoản cao, nhà đầu tư có thể dễ dàng chuyển khoán cổ phiếu thành tiền trong trường hợp đột xuất. 

Mặt khác, để bắt đầu đầu tư và tích lũy cổ phiếu nhà đầu tư cũng không cần nhiều tiền, với quy định hiện hành nhà đầu tư chỉ cần số tiền tối thiểu đủ mua 1 lỗ chẵn 100 cổ phiếu là cũng có thể đầu tư được.

Rủi ro gặp phải khi đầu tư cổ phiếu

Thị trường cổ phiếu là thị trường rất nhạy cảm với tin tức, bất kỳ thông tin kinh tế nào xảy ra đều có thể ngay lập tức được phản ánh vào thị trường cổ phiếu. Do đó, trong ngắn hạn giá cổ phiếu có thể biến động lớn. Giá cổ phiếu biến động lớn nếu thuận chiều cho nhà đầu tư thì nhà đầu tư cổ phiếu có thể nhanh chóng kiếm được một khoản lời lớn, nhưng nếu biến động ngược chiều với khoản đầu tư của nhà đầu tư thì có thể dẫn đến những khoản lỗ trong ngắn hạn. 

Trong sự vận hành hằng ngày của nền kinh tế, thỉnh thoảng vẫn sẽ xuất hiện những sự kiện bất ngờ như thiên tai dịch họa, hay chiến tranh,… (như Covid 19, hãy siêu bão yagi,… ), hay khủng hoảng kinh tế, khủng hoảng tài chính,… Những rủi ro không đoán trước được và không phòng tránh được, có thể làm toàn bộ thị trường suy giảm, khi đó giá cổ phiếu cũng sẽ suy giảm theo.

Trong quá trình kinh doanh doanh nghiệp phải ra rất nhiều quyết định, nếu các quyết định đó sai lầm dẫn đến kinh doanh không hiệu quả, thua lỗ sẽ làm giá trị của công ty suy giảm từ đó giá cổ phiếu cũng giảm theo, thậm chí nếu công ty phá sản giải thể khoản đầu tư đó sẽ mất trắng.

Thị trường chứng khoán có tính thanh khoản khá cao, và có thể chuyển hóa từ cổ phiếu thành tiền bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, trong một số trường hợp thị trường gặp khủng hoảng hoặc nhà đầu tư chọn phải cổ phiếu không tốt vẫn có thể sẽ bị mất thanh khoản trong ngắn hạn.

Tổng hợp dữ liệu trong vòng 15 năm, HSC tính ra rằng xác suất lợi suất đầu tư âm nếu đầu tư ngắn hạn theo 1 ngày, 1 tháng, 1 quý vào bất cứ thời điểm nào nào là khá cao từ 43.5% – 45.1%. Trong khi đó nếu nhà đầu tư kiên nhẫn đầu tư dài hạn thì xác suất lợi xuất âm sẽ giảm xuống, tức là thời gian nắm giữ càng dài thì xác suất có được càng lớn.

Cách đầu tư vào cổ phiếu cho nhà đầu tư mới

Xác định thời gian chiến lược đầu tư 

Với những nhà đầu tư mới tham gia đầu tư cổ phiếu sẽ khó có thể nắm bắt hay phán đoán được diễn biến ngắn hạn của cổ phiếu. Do đó, chiến lược đầu tư dài hạn là chiến lược sẽ mang lại hiệu quả cao hơn và phù hợp hơn. Theo chiến lược này nhà đầu tư kiên trì nắm giữ cổ phiếu của những doanh nghiệp bluechip, những doanh nghiệp đầu ngành, những doanh nghiệp có hoạt động quản trị minh bạch, và có tiềm năng tăng trưởng để nắm giữ trong nhiều năm sẽ mang lại hiệu quả cao.

Biểu đồ biên độ lợi suất của VNindex dưới đây là tính toán của HSC dựa vào dữ liệu hằng ngày từ ngày 31/7/2000 – 30/8/3034 . Chỉ ra rằng nếu đầu tư dài hạn thì lợi suất đầu tư kỳ vọng có thể đạt được vượt trội hơn hẳn so với lỗ kỳ vọng.

Với những nhà đầu tư lâu năm có kinh nghiệm, hiểu và nắm được sự vận động của giá cổ phiếu có thể chọn lựa chiến lược đầu tư ngắn hạn để có thể tận dụng được những nhịp biến động ngắn nhưng biên độ lớn của cổ phiếu để tối đa lợi nhuận. Tuy nhiên những nhà đầu tư cổ phiếu thành công với phương pháp này không nhiều, thị trường vẫn truyền tai nhau rằng chỉ có khoảng 5% nhà đầu tư trên thị trường là có thể thành công với phương pháp này.

Các bước để bắt đầu mua bán cổ phiếu

Đầu tư cổ phiếu là một con đường dài, nhà đầu tư hãy bắt đầu con đường đó bằng việc đi những bước đi nhỏ trước tiên. Những bước đi đầu tiên nhà đầu tư hãy tìm hiểu về kỹ cổ phiếu là gì, cách vận hành của thị trường cổ phiếu. Tiềm lực tài chính của nhà đầu tư như thế nào và kỳ vọng của nhà đầu tư khi tham gia đầu tư.

Khi bắt đầu mua cổ phiếu nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp đó làm ngành nghề gì, ban lãnh đạo có là những nhà lãnh đạo “có tâm và có tầm”, doanh nghiệp có hoạt động minh bạch không. Sau đó nhà đầu tư có thể tìm hiểu các thông số EPS, ROA, ROE của doanh nghiệp thế nào có tạo ra lợi nhuận đều hay không. Rồi sau đó tính toán xem các chỉ số P/E, P/B của doanh nghiệp hiện tại giá cổ phiếu như thế nào có đang đắt hay đang rẻ hay không.

Nhà đầu tư có thể bắt đầu với số vốn nhỏ để làm quen và hiểu cách vận hành của thị trường rồi sau đó có thể tăng dần số vốn đầu tư sau khi đã có thêm kinh nghiệm. Nhà đầu tư cổ phiếu không cần thiết phải bắt đầu với một số vốn lớn ngay, nhà đầu tư có thể bỏ vốn đầu tư đều đặn định kỳ coi đây như một khoảng tĩnh lũy lâu dài, lâu ngày rồi khoản tích lũy đó sẽ tăng trưởng và sinh lời một cách kinh ngạc mà nhà đầu tư có thể không ngờ tới.

Để giảm thiểu rủi ro khi lựa chọn sai cổ phiếu nhà đầu tư nên đa dạng hóa danh mục bằng việc đầu tư vào nhiều mã cổ phiếu phụ thuộc vào số tiền mà nhà đầu tư có. Có thể lựa chọn vài ngành đang tăng trưởng tốt, mỗi ngành chọn một vài doanh nghiệp tốt đầu ngành để đầu tư.

Và tất nhiên để tham gia đầu tư cổ phiếu nhà đầu tư cần có một tài khoản để giao dịch. Nhà đầu tư có thể mở tài khoản tại công ty chứng khoán lơn, uy tín như công ty của chúng tôi. HSC luôn trong Top 5 công ty chứng khoán trên thị trường. Nhà đầu tư có thể mở tài khoản chứng khoán qua EKYC một cách thuận tiện, nhanh chóng và dễ dàng thông qua link sau: https://register.hsc.com.vn/ 

Giao diện web và app rất dễ dàng và thuận tiện để thao tác. Nhưng vẫn cung cấp đầy đủ thông tin để hỗ trợ nhà đầu tư tham khảo và ra quyết định. Thông tin về cổ phiếu được chia thành các Tab Đặt lệnh, Thông tin thị trường, giao dịch khối ngoại, và chỉ tiêu tài chính của doanh nghiệp như hình minh họa dưới đây.

Kết luận

Đầu tư cổ phiếu là một công việc lâu dài, trên con đường đó sẽ luôn có những gồ ghề, tai nạn khó đi. Do đó, để đạt được hiệu quả thì nhà đầu tư cần liên tục trau dồi kiến thức, tích lũy kinh nghiệm, vượt qua những quyết định sai lầm. Nhà đầu tư hãy chọn lựa cho mình một người đồng hành uy tín để cùng nhà đầu tư đi trên con đường dài đó.

Xem thêm các bài viết cùng chuyên mục:

Phần 2: Làm cách nào chọn cổ phiếu để đầu tư?
Phần 3: Chiến lược đầu tư cổ phiếu
Phần 4: Quản lý rủi ro trong đầu tư cổ phiếu

Lâm Quách
Account Manager