Chỉ số QOQ là gì? Cách tính và vai trò trong đầu tư tài chính

Để đầu tư hiệu quả thì các nhà đầu tư và doanh nghiệp phải luôn theo dõi hiệu suất tài chính theo thời gian để đánh giá tình hình hoạt động của dự án/công ty, từ đó tìm kiếm các cơ hội đầu tư mới và có phương án quản lý rủi ro hiệu quả hơn. Một chỉ số phổ biến được sử dụng để đánh giá hiệu suất tài chính theo quý là QOQ. Vậy QOQ là gì? Cách tính và vai trò trong đầu tư tài chính của chỉ số này sẽ được Stock Insight giới thiệu trong bài viết dưới đây.

Chỉ số QOQ là gì?

Định nghĩa QOQ

QOQ (tiếng Anh: Quarter-over-Quarter) là chỉ số so sánh hiệu suất tài chính của doanh nghiệp giữa hai quý liên tiếp. Đây là phương pháp đo lường thay đổi tỷ lệ phần trăm của các chỉ số tài chính (chẳng hạn như doanh thu, lợi nhuận, chi phí hoặc dòng tiền) của quý này so với quý liền trước.

Vậy công dụng của chỉ số QOQ là gì? QOQ được dùng để cung cấp góc nhìn ngắn hạn, cho phép nhà đầu tư đánh giá tình hình hoạt động của doanh nghiệp và nắm bắt các thay đổi tài chính qua từng quý.

Bằng cách sử dụng QOQ, nhà đầu tư có thể phát hiện những thay đổi bất thường, xác định xu hướng tăng trưởng hoặc suy giảm sớm, và đánh giá hiệu quả của các quyết định kinh doanh ngắn hạn. Điều này đặc biệt hữu ích cho các ngành có sự thay đổi nhanh, nơi mà biến động ngắn hạn có thể ảnh hưởng đáng kể đến chiến lược đầu tư.

Ví dụ: Công ty Cổ phần Cao Su Sao Vàng (Mã: SRC) công bố KQKD quý 2/2024 với doanh thu đạt 328 tỷ đồng (185% QoQ), tuy nhiên lại có lợi nhuận sau thuế 114 tỷ đồng (3800% QoQ).

Ngay lập tức nhà đầu tư có thể nhận thấy thay đổi bất thường ở đây, khi doanh thu thuần chi có mức tăng 185% so với quý trước, nhưng lợi nhuận sau thuế lại đột biến tăng trưởng 3800%. Khi nhận thấy những bất thường này, nhà đầu tư có thể tiến hành phân tích, đánh giá chi tiết lại CTCP Cao Su Sao Vàng, nhằm xác định nguồn gốc của tăng trưởng từ nguồn nào, khoản lợi nhuận bất thường này có khả năng xuất hiện tiếp không để đưa ra quyết định đầu tư vào SRC hay không.

Vai trò trong đầu tư tài chính của chỉ số QOQ là gì?

Đánh giá hiệu suất ngắn hạn của doanh nghiệp: Chỉ số QOQ cho phép các nhà đầu tư theo dõi và đánh giá hiệu suất tài chính của doanh nghiệp theo từng quý, đặc biệt là trong các ngành có sự biến động lớn, như công nghệ, tài chính và tiêu dùng nhanh. Qua đó, nhà đầu tư có thể xác định các dấu hiệu tích cực hoặc tiêu cực của doanh nghiệp ngay khi có thay đổi xuất hiện, giúp điều chỉnh kế hoạch đầu tư một cách linh hoạt hơn.

Phát hiện xu hướng sớm: QOQ có thể cho thấy những thay đổi nhỏ trong hoạt động doanh nghiệp hàng quý, giúp nhà đầu tư phát hiện những chuyển động tiềm năng của doanh nghiệp và điều chỉnh chiến lược đầu tư sớm hơn.

>> Xem thêm: Các chỉ số tài chính của doanh nghiệp nhà đầu tư cần biết

Phân tích chi tiết các yếu tố tác động ngắn hạn: QOQ cung cấp cái nhìn rõ hơn về các yếu tố tác động ngắn hạn như nhu cầu thị trường, biến động giá nguyên liệu, hoặc hiệu quả từ các quyết định chiến lược. Chẳng hạn, nếu một công ty mới ra mắt sản phẩm hoặc thay đổi chiến lược quảng bá, QOQ sẽ phản ánh ngay lập tức tác động của những quyết định này, giúp nhà đầu tư đánh giá các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến hiệu suất của doanh nghiệp.

Đưa ra quyết định đầu tư kịp thời: Thông qua việc theo dõi QOQ, nhà đầu tư có thể phát hiện và phản ứng với các thay đổi tích cực hoặc tiêu cực trong tình hình tài chính của doanh nghiệp nhanh chóng, từ đó điều chỉnh danh mục đầu tư, mua thêm cổ phiếu hoặc rút lui khỏi các khoản đầu tư có dấu hiệu rủi ro.

Sự khác biệt giữa YOY (Year-over-Year) và QOQ là gì?

Cách tính chỉ số QOQ là gì?

Công thức tính QOQ:

Trong đó:

•   Giá trị quý hiện tại: Là giá trị của chỉ tiêu tài chính trong quý đang phân tích.
•   Giá trị quý trước: Là giá trị của chỉ tiêu tài chính trong quý trước đó.

Ví dụ cụ thể: Tính QoQ của công ty cổ phần Tập đoàn Hòa Phát:

	Quý 1/2024	Quý 2/2024	QoQ
Doanh thu	31,092,569,628,574	39,936,268,161,790	28.4%
Lợi nhuận sau thuế	2,869,182,602,354	3,319,574,719,545	16.7%

Các lưu ý khi tính toán QOQ là gì?

Để tránh sử dụng QOQ sai mục đích, nhà đầu tư cần lưu ý tránh sử dụng chỉ số này cho những công ty/ ngành có yếu tố mùa vụ, đang trong thời điểm nhà nước thay đổi chính sách, gặp các sự kiện bất ngờ.

Yếu tố mùa vụ: Sự thay đổi theo mùa có thể gây hiểu nhầm nếu chỉ dựa vào QOQ, vì tăng trưởng hoặc suy giảm có thể là do mùa vụ, không phản ánh đúng hiệu suất thực tế của doanh nghiệp.

Ví dụ: Ngành bán lẻ thường có doanh số đột biển vào quý 4, mùa lễ hội, mua sắm cuối năm. Ngành du lịch có 2 mùa cao điểm là mùa Tết và hè.

Thay đổi chính sách: Đối với những công ty/ ngành nghề đang trong thời kỳ chính sách có thay đổi, nhà đầu tư cần kết hợp các yếu tố khác để phân tích, tránh việc chỉ sử dụng QoQ sẽ dẫn tới đánh giá sai lệch.

Ví dụ: Từ 1/8/2022 Bộ Công Thương đưa ra quyết định áp các biện pháp chống lẩn tránh phòng vệ thương mại với sản phẩm mía đường của Thái Lan. Lý do là đường Thái Lan có mức chi phí sản xuất thấp hơn nhiều so với đường ở Việt Nam và còn được trợ giá. Trong năm 2020, số lượng đường nhập khẩu từ Thái Lan được trợ cấp và bán phá giá tăng gấp 1.5 lần so với năm 2019. Gây áp lực lên ngành đường trong nước, nhiều hộ nông dân gặp khó khăn tìm đầu ra cho vườn mía, công nhân các công ty mía bị cắt giảm do lượng đơn hàng giảm.

Trong trường hợp này, nếu chỉ sử dụng QOQ, nhà đầu tư sẽ bị nhầm lẫn khi thấy sự tăng trưởng doanh thu trong quý 3/2022. Nhưng thực chất sự tăng trưởng này chỉ trong ngắn hạn, ngay khi biện pháp chống lẩn tránh phòng vệ thương mại với sản phẩm mía đường được áp dụng.

Ảnh hưởng của các sự kiện tạm thời: Những sự kiện như chương trình khuyến mãi hoặc các yếu tố bất thường (như gián đoạn chuỗi cung ứng, thiên tai, chiến tranh) có thể ảnh hưởng đến hiệu suất ngắn hạn và làm lệch kết quả QOQ.

Ví dụ: Bão Yagi đã gây ảnh hưởng nặng lên các ngành nghề như: Khai thác than (khu vực Quảng Ninh), ngành bảo hiểm, ngành vận tải đường sắt. Nhiều doanh nghiệp bị ảnh hưởng giảm lợi nhuận hoặc xuất hiện lỗ kỷ lục trong quý 3/2024.

Hạn chế của chỉ số QOQ là gì?

Tính biến động cao

QOQ chỉ được sử dụng để tính hiệu suất tài chính trong 2 quý liền kề, dẫn tới nó chỉ có ý nghĩa trong ngắn hạn. Khi có những yếu tố bất thường chỉ ảnh hưởng đến kết quả tài chính của một quý nhất định (những doanh thu đột biến từ chuyển nhượng dự án/ công ty con/ cổ phần….), nhưng không tạo ra hiệu quả dài hạn cho sự phát triển của doanh nghiệp sẽ được thể hiện thông qua QOQ. Do tính chất này, nên chỉ số QOQ mang tính không ổn định và dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tạm thời.

Ví dụ: CTCP Vận tải biển Việt Nam (Vosco – Mã: VOS) có kết quả kinh doanh tăng đột biến trong quý II năm 2024. Khoản lợi nhuận bất thường này đến từ lợi nhuận khác (với 393 tỷ đồng), QoQ quý II đạt 82.185%, tạo ra kết quả kinh doanh cao nhất trong lịch sử từ khi thành lập của VOS. Những khoản lợi nhuận này đến từ việc bán tàu Đại Minh, chỉ xuất hiện 1 lần và không ảnh hưởng tới hiệu quả kinh doanh dài hạn.

Không phù hợp cho các ngành có tính mùa vụ cao

Với các ngành có tính mùa vụ rõ rệt, như bán lẻ, du lịch, hay nông nghiệp, doanh thu và lợi nhuận có thể dao động mạnh giữa các quý do yếu tố mùa vụ. Ví dụ, doanh thu trong mùa lễ hội thường cao hơn nhiều so với các quý khác. Nếu chỉ dựa trên QoQ, nhà đầu tư có thể hiểu sai hiệu suất thực tế của doanh nghiệp, do QoQ không tính đến yếu tố mùa vụ mà chỉ so sánh giữa các quý liên tiếp. Điều này có thể tạo ra hình ảnh sai lệch về tăng trưởng hoặc suy giảm tài chính của doanh nghiệp.

Ví dụ: Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido (mã KDC) có sản phẩm chính là bánh kẹo, thường có doanh thu cao vào mùa lễ hội (Trung thu, Tết), các mùa khác trong năm doanh thu sẽ thấp hơn.

Cần kết hợp với các chỉ số khác

Từ yếu tố không ổn định, không đánh giá được tính mùa vụ, dễ bị ảnh hưởng bởi sự kiện bất thường. Nhà đầu từ để có cái nhìn toàn diện hơn về hiệu suất tài chính, nên kết hợp QoQ với các chỉ số dài hạn như YoY (Year-over-Year) và các chỉ số tài chính khác.

>> Xem thêm: Các chỉ số tài chính nhà đầu tư mới cần biết

Chỉ số YoY giúp so sánh cùng kỳ giữa các năm, từ đó loại bỏ ảnh hưởng của yếu tố mùa vụ và cung cấp cái nhìn ổn định hơn. Ngoài ra, kết hợp với các chỉ số khác như tỷ lệ nợ, tỷ suất lợi nhuận, hay chỉ số tăng trưởng dài hạn sẽ giúp nhà đầu tư có đánh giá chính xác hơn, tránh bị ảnh hưởng bởi các biến động ngắn hạn hoặc các yếu tố bất thường trong một quý.

Cách nhà đầu tư áp dụng đối với chỉ số QOQ là gì?

Phân tích tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận: Bằng cách so sánh doanh thu, lợi nhuận giữa các quý liên tiếp, nhà đầu tư có thể nhận diện sớm các xu hướng tăng trưởng hoặc suy giảm. Ví dụ, nếu doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp tăng đều đặn qua từng quý, điều này có thể là dấu hiệu tích cực cho thấy doanh nghiệp đang phát triển bền vững trong ngắn hạn. Ngược lại, sự suy giảm QoQ có thể là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang gặp khó khăn và cần xem xét sâu hơn.

Theo dõi dòng tiền và nợ ngắn hạn: QoQ cũng được áp dụng để giám sát dòng tiền và khả năng thanh khoản ngắn hạn. Nếu dòng tiền cải thiện đều qua các quý, điều đó cho thấy doanh nghiệp đang quản lý tốt nguồn tiền của mình, giúp đảm bảo khả năng hoạt động liên tục. Trong trường hợp dòng tiền giảm đột ngột, nhà đầu tư cần cân nhắc xem đây có phải là dấu hiệu của khó khăn tài chính hoặc chi tiêu quá mức. Bên cạnh đó, QOQ giúp theo dõi nợ ngắn hạn, giúp nhà đầu tư đánh giá khả năng doanh nghiệp trả nợ, nhất là khi nợ ngắn hạn biến động đáng kể.

Đánh giá hiệu quả chiến lược kinh doanh trong ngắn hạn: Khi doanh nghiệp áp dụng các chiến lược mới, chỉ số QoQ giúp đánh giá hiệu quả của những thay đổi này trong ngắn hạn. Ví dụ, nếu một doanh nghiệp vừa ra mắt sản phẩm mới hoặc thay đổi chiến lược giá cả, sự tăng trưởng về doanh thu hoặc lợi nhuận qua từng quý sẽ phản ánh mức độ thành công của chiến lược này. Điều này cho phép nhà đầu tư xác định sớm những chiến lược nào đang mang lại hiệu quả và những chiến lược nào có thể cần điều chỉnh.

Kết luận

Như vậy, bạn đã có thể trả lời được câu hỏi QOQ là gì? Chỉ số QoQ là công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư theo dõi và đánh giá hiệu suất tài chính ngắn hạn của doanh nghiệp. Từ việc phân tích tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, theo dõi dòng tiền, đến đánh giá hiệu quả chiến lược kinh doanh, QOQ cung cấp góc nhìn chi tiết và linh hoạt trong từng quý. Tuy nhiên, để có bức tranh toàn diện hơn, nhà đầu tư nên kết hợp QoQ với các chỉ số khác như YoY và các chỉ số tài chính dài hạn khác.

Hy vọng bài viết trên phần nào đã giúp các bạn hiểu rõ hơn chỉ số QOQ là gì, cách tính cũng như vai trò của chúng trong đầu tư. Quý nhà đầu tư có thể bắt đầu hành trình tìm hiểu, khám phá và học cách đầu tư tại HscEdu. Ngoài ra, để biết thêm nhiều thông tin cũng như tin tức từ thị trường chứng khoán hay các kiến thức về kinh tế thị trường cũng như đầu tư chứng khoán, các bạn có thể theo dõi thêm tại Stock Insight nhé!

Hoàng Thị Ngọc
Account Manager