Trái phiếu là gì? 5 Cách phân loại trái phiếu bạn nên biết

Đặc điểm của trái phiếu

• Ngày đáo hạn (Maturity Date): Là ngày trái phiếu trả vốn gốc cho nhà đầu tư, khiến trái phiếu không còn giá trị.
• Lãi suất (Interest Rate): Trái phiếu có thể có lãi suất cố định, biến động, hoặc thấp hơn so với lãi suất thị trường, được trả hàng tháng hoặc hàng năm.
• Giá trị danh nghĩa và Giá trái phiếu (Bond Price): Giá trái phiếu có thể khác giá trị danh nghĩa. Trái phiếu trên giá thị trường khi giá cao hơn giá trị danh nghĩa, và ngược lại.
• Chất lượng tín dụng: Trái phiếu được phân loại dựa trên chất lượng tín dụng của bên phát hành, từ “đầu tư” đến “nguy cơ cao,” theo xếp loại của tổ chức tín dụng độc lập.

Giá trái phiếu là gì? 

Giá trái phiếu, hay giá phát hành trái phiếu, là giá trị được đặt cho mỗi trái phiếu khi chúng được bán ra thị trường. Các loại trái phiếu khác nhau sẽ có giá phát hành khác nhau.

Thường, giá trái phiếu được tính dưới dạng phần trăm của giá trị mệnh giá của nó. Việc tính toán giá trái phiếu là một quá trình phức tạp, yêu cầu xem xét tình hình thị trường và các yếu tố khác nhau. Dưới đây là một số khái niệm thường gặp:

1. Giá đi ngang: Giá trái phiếu bằng với giá phát hành, khiến nó có thể được bán ra thị trường.
2. Giá chiết khấu: Mệnh giá cao hơn giá phát hành, cho phép nhà đầu tư mua trái phiếu với giá thấp hơn mệnh giá.
3. Giá gia tăng: Giá bán ra thị trường cao hơn mệnh giá của trái phiếu.

Đầu tư vào trái phiếu đòi hỏi lựa chọn loại giá phát hành phù hợp tùy thuộc vào thời điểm và điều kiện thị trường cụ thể. Mệnh giá của trái phiếu là giá trị được ghi trên tờ trái phiếu.

Khái niệm thời hạn của trái phiếu 

Khái niệm “Term Bonds” ám chỉ thời hạn của trái phiếu. Thời hạn của trái phiếu là khoảng thời gian, thường được tính bằng năm, mà trái phiếu được lưu hành trên thị trường. Khi thời hạn này kết thúc, bên phát hành trái phiếu cần thanh toán toàn bộ số gốc và lãi suất cho các nhà đầu tư.

Ý nghĩa của thời hạn trái phiếu đối với cả bên phát hành và nhà đầu tư là rất quan trọng. Thời hạn này thường được xác định bởi bên phát hành và đồng thời là thời kỳ kế hoạch kinh doanh.

Trái phiếu có thời hạn dài thường có lãi suất hấp dẫn và cao hơn so với trái phiếu ngắn hạn. Điều này phản ánh mối quan hệ giữa thời hạn trái phiếu và lãi suất, thường được thể hiện qua đường cong Yield Curve.

5 Cách phân loại trái phiếu

Phân loại theo lợi tức trái phiếu

• Trái phiếu có lãi suất biến đổi: Lợi tức của loại trái phiếu này thay đổi theo lãi suất tham chiếu của trái phiếu. Lãi suất này có sự biến động trong các kỳ thanh toán.
• Trái phiếu có lãi suất bằng không: Người mua trái phiếu này không nhận được lãi suất, nhưng có thể mua với giá thấp hơn mệnh giá (mua chiết khấu). Trái phiếu này sẽ được hoàn trả với mệnh giá khi nó đáo hạn.
• Trái phiếu có lãi suất cố định: Lợi tức của loại trái phiếu này được xác định dựa trên tỷ lệ phần trăm cố định tính theo mệnh giá. Lãi suất này không thay đổi trong suốt thời kỳ trái phiếu.

Phân loại theo người phát hành

• Trái phiếu doanh nghiệp: Là trái phiếu được các doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn phát hành ra thị trường nhằm tăng vốn hoạt động.
• Trái phiếu chính phủ: Mục đích phát hành để đáp ứng được nhu cầu chi tiêu của Chính phủ. Nhằm huy động nguồn tiền nhàn rỗi trong dân, các tổ chức kinh tế –  xã hội. Và đây được xem là nhà phát hành có uy tín nhất, vì vậy khi mua trái phiếu Chính phủ cũng được xem là loại chứng khoán ít rủi ro nhất.
• Trái phiếu của ngân hàng hay tổ chức tài chính: Mục đích phát hành nhằm tăng thêm nguồn vốn hoạt động.

Phân loại theo hình thức trái phiếu 

• Trái phiếu ghi danh: Có ghi tên của người mua trong sổ sách của nhà phát hành theo đặc điểm của trái phiếu. Người giữ trái phiếu là người sở hữu trái phiếu.
• Trái phiếu vô danh: Không ghi tên của người mua trên trái phiếu và trên sổ phát hành. Trái chủ là người được hưởng lợi từ trái phiếu vô danh.

Phân loại theo tính chất trái phiếu 

• Trái phiếu có thể chuyển đổi: của công ty cổ phần, trái chủ có quyền chuyển sang cổ phiếu của công ty đó. Được quy định cụ thể về thời gian cũng như tỷ lệ khi mua trái phiếu.
• Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: kèm theo phiếu cho phép trái chủ có quyền mua một lượng nhất định cổ phiếu của công ty.
• Trái phiếu có thể mua lại: cho phép người phát hành có quyền mua lại một hay toàn bộ trái phiếu khi đến hạn thanh toán.

Phân loại theo mức độ thanh toán của trái phiếu 

• Trái phiếu đảm bảo: Đây là loại trái phiếu đảm bảo bằng việc nhà phát hành dùng tài sản có giá trị (ví dụ: bất động sản) làm vật bảo đảm cho việc phát hành. Nếu nhà phát hành họ mất khả năng thanh toán, thì lúc này trái chủ có quyền thu và bán tài sản đó để thu hồi số tiền mà bên phát hành còn nợ. Trái phiếu đảm bảo gồm 2 loại sau: Trái phiếu gồm tài sản cầm cố, Trái phiếu đảm bảo bằng chứng khoán ký quỹ.
• Trái phiếu không đảm bảo: phát hành không có tài sản làm minh chứng đảm bảo uy tín cho người phát hành.

Có nên đầu tư vào trái phiếu không?

Qua quá trình phân tích và tìm hiểu kỹ lưỡng, chúng ta có thể nhận ra những ưu điểm và nhược điểm của việc đầu tư vào trái phiếu. Trong tổng quan, ưu điểm của trái phiếu bao gồm lãi suất cao hơn so với tiết kiệm có cùng kỳ hạn và khả năng thanh toán linh hoạt với các chủ thể khác nhau.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý đến nhược điểm, như khả năng gặp rủi ro khi chủ thể phát hành không thể trả nợ và khả năng chuyển đổi hay bán ra thị trường không linh hoạt, đặc biệt là với lợi nhuận mong muốn.

So sánh với việc tiết kiệm, đầu tư vào trái phiếu thường mang lại cơ hội kiếm tiền tốt hơn nhiều. Điều quan trọng là phải phân tích cẩn thận và có kiến thức sâu rộng khi đầu tư để đảm bảo lợi nhuận đáng kể từ kênh đầu tư này.

Có nên đầu tư vào trái phiếu không?

Kết luận

Hy vọng qua bài viết về Trái phiếu này đã giúp bạn có thêm được những kiến thức thật bổ ích giúp cho việc đầu tư của mình thêm suôn sẻ. Xem thêm các khóa học về kiến thức chứng khoán tại HSCEdu. Đừng quên thường xuyên cập nhật tin tức thị trường chứng khoán hôm nay trên HSC bạn nhé!